Przejdź do zawartości

Kości palców

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Paliczki)
Kości stopy kota domowego. Kości palców oznaczone literami: i – człon bliższy, j – człon środkowy, k – człon dalszy (kość pazurowa)
Kości dłoni ludzkiej, paliczki oznaczone kolorem czerwonym, niebieskim i zielonym

Kości palców, paliczki, człony palców (łac. ossa digitorum, phalanges digitorum) – kości należące do dystalnych części kończyn kręgowców lądowych, tworzące palce stóp i palce rąk[1][2][3]. Ich liczba jest zmienna gatunkowo, określana za pomocą formuły palcowej, podającej liczby członów w kolejnych palcach[2]. Formuła palcowa u ssaków wynosi 2-3-3-3-3, u pozostałych owodniowców 2-3-4-5-4[4], u płazów ogoniastych 2-2-3-2-0 w kończynie przedniej (czteropalczastej) i 2-2-3-3-2 w kończynie tylnej, u płazów bezogonowych 2-2-3-3-0 w czteropalczastej kończynie przedniej i 2-2-3-4-3 w kończynie tylnej[2]. W wyniku zmian przystosowawczych w budowie kończyn, u wielu niższych taksonów liczba członów palców jest jednak odmienna od podstawowej formuły palcowej, często mniejsza w wyniku redukcji palców, albo pozornie większa, gdy zwapniałe chrząstki stawowe imitują dodatkowe człony[2].

W trójczłonowych palcach ssaków wyróżnia się, kolejno od położonego najbliżej śródręcza lub stępu:

  • człon palcowy bliższy, paliczek bliższy (phalanx proximalis), u kopytnych kość pęcinowa (os compedale),
  • człon palcowy środkowy, paliczek środkowy (phalanx media), u kopytnych kość koronowa (os coronale),
  • człon palcowy dalszy, paliczek dalszy (phalanx distalis), u drapieżnych kość pazurowa (os unguiculare), u kopytnych kość kopytowa lub kość racicowa (os ungulare)[5][3].

Kości palców człowieka

[edytuj | edytuj kod]

U człowieka formuła palcowa wynosi 2-3-3-3-3 zarówno w kończynie górnej, jak i kończynie dolnej, co oznacza, że w budowie palucha i kciuka występują po dwa paliczki, a pozostałe palce mają ich po trzy, przy czym w V palcu stopy paliczek środkowy i dalszy często się zrastają, tworząc formułę 2-3-3-3-2[3][6].

W budowie paliczka wyróżnia się koniec bliższy, inaczej podstawę (basis), trzon i koniec dalszy, inaczej głowę (caput). Paliczek dalszy (dystalny) na swym końcu dalszym ma guzowatość paliczka dalszego (tuberositas phalangis distalis), będącą podłożem dla opuszki palców[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Halina Wojciechowska: kończyny. W: Encyklopedia biologiczna. Czesław Jura, Halina Krzanowska (red). T. V: Ją–Kr. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 1998, s. 310–312. ISBN 83-85909-43-5.
  2. a b c d Janina Orska, Szkielet kończyn parzystych, [w:] Henryk Szarski (red.), Anatomia porównawcza kręgowców. Część pierwsza, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 196–222, ISBN 83-01-02274-4.
  3. a b c d Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 476.
  4. Czesław Błaszak, Gromada: ssaki – Mammalia, [w:] Czesław Błaszak (red.), Zoologia. Tom 3 część 3. Ssaki, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2023, s. 1, ISBN 978-83-01-21451-7.
  5. Kazimierz Krysiak, Henryk Kobryń, Franciszek Kobryńczuk, Anatomia zwierząt. 1. Aparat ruchowy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 173, ISBN 978-83-01-16822-3.
  6. Bochenek i Reicher 2019 ↓, s. 577.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie, wyd. XIII, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2019, ISBN 978-83-200-4323-5.