Plac Niepodległości w Kijowie

Plac Niepodległości
Майдан Незалежності
	Rejon szewczenkowski
Państwo	Ukraina
Miasto wydzielone	Kijów
	Położenie na mapie Kijowa Plac Niepodległości
	Położenie na mapie Ukrainy Plac Niepodległości
	Położenie na mapie Kijowa i obwodu kijowskiego Plac Niepodległości
	50°27′02,5″N 30°31′23,0″E/50,450707 30,523066
	Multimedia w Wikimedia Commons

Plac Niepodległości albo Majdan^[1] (ukr. Майдан Незалежності, trb. Majdan Nezałeżnosti) – główny plac w stolicy Ukrainy, Kijowie, położony w rejonie szewczenkowskim, miejsce ważnych uroczystości państwowych i imprez kulturalnych.

Obecny wygląd placu jest wynikiem gruntownej przebudowy w 2002 roku. Wcześniejszy styl socrealistyczny, z dużą liczbą fontann, został zastąpiony bardziej nowoczesnym.

Pomniki na placu

pomnik Lacka Brama z figurą archanioła Michała, patrona miasta
kolumna ze słowiańskim bóstwem Berehynią symbolizującym niezależność Ukrainy i upamiętniającym uzyskanie niepodległości
pomnik Kozaka Mamaja, postaci często występującej w ukraińskiej sztuce ludowej – chwackiego Zaporożca z typowymi atrybutami: koniem, szablą, bandurą i fajką
pomnik legendarnych^[2] założycieli Kijowa – Kija, Szczeka, Chorywa i ich siostry Łybedź

Historia

Plac położony jest na terenie byłej polskiej gminy kupieckiej, Lackiej Słobody w kijowskim grodzie księcia Jarosława, oraz w historycznej i administracyjnej dzielnicy Padół, między Starym Miastem a Dolnym Wałem nad Dnieprem. W jego centrum stoi obecnie Lacka Brama.

Od średniowiecza odnotowują w tym miejscu największe jarmarki kijowskie tzw. kreszczeńskie – trwające od 6 stycznia przez kolejne 20 dni, wywodzące się z przywileju Zygmunta I, z 1516 roku. W latach 1151, 1203 i 1240 miejsce to było widownią krwawych zmagań podczas najazdów Suzdalczyków oraz Mongołów.

Na początku XVII wieku była to parcela Biskupie, historyczna niwa w obrębie dzielnicy Padół. Nazwa Biskupie pojawiła się po raz pierwszy w dokumencie z roku 1604 na określenie kwartału ziemi wydzierżawionej przez Zygmunta III biskupowi Wereszczańskiemu z przeznaczeniem na rozbudowę klasztoru Dominikanów. Po wypędzeniu zakonników w 1660 nazwa ta zanikła.

W 1811 wybuchł na Padole pożar, który strawił większą część tej dzielnicy^[3]. Po pożarze zmieniono całą strukturę przestrzenną luźno powiązanych ze sobą oddzielnych części starego Kijowa, poprzez połączenie ich ze sobą nowo wybudowaną arterią – drogą Chreszczatyk. W miejscu starej rzemieślniczej i kupieckiej dzielnicy powstają z udziałem rosyjskiego skarbu państwa Izba Kontraktowa oraz duży rosyjski dom handlowy „Gostiny Dwor”, wybudowany w latach 1812–1828, a jego pobliżu główny gmach otwartego w 1834 Uniwersytetu Świętego Włodzimierza^[4].

Widok z ul. Instytuckiej po wrześniu 1941. Z lewej widać ruiny budynków, w których miejscu stoi obecnie kolumna niepodległości. Za tym widać spaloną Dumę, a w dali widnieje Sobór Sofijski.

W kilka dni po zdobyciu Kijowa przez Niemców 19 września 1941 większość budynków na Chreszczatyku zostało zniszczonych. Wysadzono je w powietrze, a Duma (siedziba rady miejskiej) została spalona.

Na przełomie lat 2004 i 2005 na placu odbywały się wydarzenia określane jako pomarańczowa rewolucja.

Od listopada 2013 na placu miały miejsce protesty będące skutkiem niepodpisania umowy stowarzyszeniowej oraz umowy o pogłębieniu i wszechstronności wolnego handlu z Unią Europejską. Protesty zostały nazwane Euromajdanem (ukr. Євромайдан).

Kalendarium placu

1151 – pierwsza wzmianka o istniejącej w tym miejscu Lackiej Bramy i Lackiej Słobody
1240 – Mongołowie atakują jako pierwszą Lacką Bramę na Padole
1516 – przywilejem króla Zygmunta I powstaje największy jarmark kijowski, tzw. kreszczeński, trwający od 6 stycznia przez 20 dni
1604 – w dokumencie króla Zygmunta III pojawia się nazwa Biskupie
ok. 1730 – pojawiają się pierwsze drewniane zabudowania, ok. 1850 murowane
do 1871 – na ówczesnym placu Chreszczatyckim istnieje rynek, odbywają się zabawy
1876 – nowo wybudowany budynek staje się siedzibą rady miejskiej, plac otrzymuje nazwę „Dumski”
1913 – uroczyście odsłonięto pomnik Piotra Stołypina, zburzony w 1917
1919 – nazwę zmieniono na plac Radziecki
1922 – na placu staje pomnik Karola Marksa, zdemontowany w latach 30.
1935 – plac otrzymuje imię Kalinina
1977 – po generalnym remoncie plac Kalinina przemianowano na plac Rewolucji Październikowej
1977 – na placu staje pomnik rewolucji październikowej, obalony w 1991
1991 – plac otrzymuje swą dzisiejszą nazwę
2004-2005 – plac Niepodległości staje się areną wydarzeń pomarańczowej rewolucji
2007 – demonstracje związane z kryzysem politycznym
2013-2014 – protesty przeciwko niepodpisaniu umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską

Przypisy

↑ Polskie egzonimy przyjęte na 121. posiedzeniu KSNG.
↑ Podanie „o Kiju” jest bardzo stare i poparte nazwą Kijowa; „była też miejscowość Szczekawica i góra Chorewica, po dwóch jego braciach.” Świątynia jakoby przez Szczeka wystawiona, las Szczekotem; przez innych Szczekawicą; „Bielski twierdził, iż Szczek założył zamek w bliskości Kijowa”; „Mimo to przyjmuje się zwykle realność postaci Kija, odnosząc opisane wydarzenie do VI-VII w., imiona reszty rodzeństwa uważając za rezultat późniejszych zapożyczeń od istniejących do dziś nazw kijowskich wzgórz Szczekawicy i Choriwicy”, [w:] Mały słownik kultury dawnych Słowian. 1988.
↑ „W czerwcu i lipcu roku 1811, były ogromne pożary „w rozmaitych miejscach w kraju. Niemirów był spalony do szczętu, Tulczyn w większej części, Berdyczów poniósł szkody na wiele milionów w towarach, w Kijowie cały Padoł...”, [w:] Heleniusz. Wspomnienia polskich czasów dawnych. 1894. op. cit. Kronika OO. Kapucynów.
↑ Alexander Kratochvil. Ukraina ad portas: ist die Ukraine europäisch genug für die EU. 2006. s. 68.

[1] Polskie egzonimy przyjęte na 121. posiedzeniu KSNG.

[2] Podanie „o Kiju” jest bardzo stare i poparte nazwą Kijowa; „była też miejscowość Szczekawica i góra Chorewica, po dwóch jego braciach.” Świątynia jakoby przez Szczeka wystawiona, las Szczekotem; przez innych Szczekawicą; „Bielski twierdził, iż Szczek założył zamek w bliskości Kijowa”; „Mimo to przyjmuje się zwykle realność postaci Kija, odnosząc opisane wydarzenie do VI-VII w., imiona reszty rodzeństwa uważając za rezultat późniejszych zapożyczeń od istniejących do dziś nazw kijowskich wzgórz Szczekawicy i Choriwicy”, [w:] Mały słownik kultury dawnych Słowian. 1988.

[3] „W czerwcu i lipcu roku 1811, były ogromne pożary „w rozmaitych miejscach w kraju. Niemirów był spalony do szczętu, Tulczyn w większej części, Berdyczów poniósł szkody na wiele milionów w towarach, w Kijowie cały Padoł...”, [w:] Heleniusz. Wspomnienia polskich czasów dawnych. 1894. op. cit. Kronika OO. Kapucynów.

[4] Alexander Kratochvil. Ukraina ad portas: ist die Ukraine europäisch genug für die EU. 2006. s. 68.

[1]

[2]

[3]

[4]