Бу сирэй Тохсунньу 16 куодун көр

'''Тохсунньу 16''' диэн [[Григориан халандаара|Григориан халандаарыгар]] сыл 16-с күнэ. Сыл бүтүө 349 күн ([[ордук хонуктаах сыл]]га 350 күн) баар.

== Бэлиэ күннэр ==
* {{Флагификация|США}} — Итэҕэл көҥүлүн күнэ
* Каток кутааччы дойдулар ардыларынааҕы күнэ
* {{Флагификация|Таиланд}}, {{Флагификация|Мьянма}} — Учуутал күнэ
* {{Флагификация|Великобритания}} — Битлз аан дойдутааҕы күнэ

== Түбэлтэлэр ==
* [[Б.э.и. 27 сыл]] — Рим импиэрийэтин 1-кы консула [[Октавиан Август]] Римҥэ аан бастаан импэрээтэр аатын сүкпүт<ref>{{cite book|last=Gibbon|first=Edward|title=The Decline and Fall of the Roman Empire. Abridged edition|editor-last=Mueller|editor-first=Hans-Friedrich|location=New York|publisher=Random House|date=2003|isbn=9780375758119|url=https://books.google.com/books?id=9xriVJrENcMC|page=47}}</ref>. Онон Рим импиэрийэтэ баар буолбут күнүнэн ааҕыллар.
* [[378]] — Сиядж Как' диэн [[Майя|майя]] омук байыаннай баһылыга Тикаль куораты сэриилээн ылбыт, Теотиуакан хоруол сирин хаҥаппыт. Бу туһунан майя хроникаларыгар суруллар<ref>{{cite book|last=Braswell|first=Geoffrey E.|title=The Maya and Teotihuacan: Reinterpreting Early Classic Interaction|location=Austin, Tex.|publisher=University of Texas Press|date=2004|isbn=9780292705876|url=https://books.google.com/books?id=NcN7AAAAQBAJ|page=339}}</ref>.
* [[929]] — Эмир [[Абд-ар-Рахман III]] Кордова халифаатын олохтообут<ref>{{cite book|last=O'Callaghan|first=Joseph F.|title=A History of Nedieval Spain|location=Ithaca, N.Y.|publisher=Cornell University Press|date=1994|isbn=9780801492648|url=https://books.google.com/books?id=cq2dDgAAQBAJ|page=118}}</ref>.
* [[1547]] — [[Москуба]] улуу кинээһэ [[Уордаах Уйбаан|Уйбаан IV (Уордаах Уйбаан)]] ыраахтааҕы титулун ылан бэргэһэлэммит. Мантан ыла 264 сыл тухары баар буола сылдьыбыт [[Москуба улуу княжествота]] Нуучча саарыстыбата буолбут<ref>{{cite book|last1=Payne|first1=Robert|last2=Romanoff|first2=Nikita|title=Ivan the Terrible|location=New York|publisher=Cooper Square Press|date=2002|isbn=9780815412298|url=https://books.google.com/books?id=p1abtsPCPm8C|page=67}}</ref>.
* [[1712]] — [[Бүөтүр I]] Арассыыйаҕа бастакы байыаннай инженердэр оскуолаларын арыйар туһунан ыйаах тааһаарбыт. Билигин ол оскуола А. Ф. Можайскай аатынан Байыаннай-куйаар акадьыамыйа.
* [[1724]] — Ыраахтааҕы [[Бүөтүр I]] ыйааҕынан [[Арассыыйа]]ҕа эдэрдэр бэйэлэрин сөбүлэҥнэрин ылбакка эрэ кэргэннии оҥорор бобуллубут. Бу ыйаах көҥүл да, крепостной да дьоҥҥо туһаайыллыбыт.
* [[1878]] — [[Арассыыйа-Туурсуйа сэриитэ (1877–1878)]]: Филиппополь аттынааҕы кыргыһыы буолбут, нуучча драгуннарын эскадрона Пловдив куораты осмааннартан босхолообут.
* [[1909]] — [[Эрнест Шеклтон]] эспэдииссийэтэ Соҕуруу полюс магнит киинин булбут.
* [[1920 сыл|1920]] — Парижка Наассыйалар Лиигэлэрин сэбиэтин бастакы мунньаҕа буолбут.
* [[1943 сыл|1943]] — ССРС Үрдүкү Сэбиэтин бөрөсүүдьүмүн ыйааҕынан абыйаассыйа маршала, артиллерия маршала уонна бронетнаковай сэриилэр маршаллара диэн сыбаанньалар олохтоммуттар.
* [[1969 сыл|1969]] — Чиэх устудьуона [[Ян Палах]] Сэбиэскэй сэриилэр [[Прага сааһа]] диэн ааттанар дьалхааны хам баттаабыттарын утаран, ол кэнниттэн биир сыл буолан баран, бэйэтин уматтан өлбүт.
* [[1969 сыл|1969]] — Аан дойдуга бастакынан икки сэбиэскэй Сир аргыһа тиксиһэннириллибиттэр (Союз-4 уонна Союз-5).
* [[1979]] — [[Ираан|Ирааҥҥа]] Ислам өрөбөлүүссүйэтэ буолбутуттан сылтаан бүтэһик шах Мохаммед Реза Пехлеви дьиэ кэргэнин кытары дойдутуттан [[Египет|Эгиипэккэ]] күрээбит.
* [[1989 сыл|1989]] — ССРС Үрдүкү Сэбиэтин бөрөсүүдьүмүн ыйааҕынан 30-40 сс. уонна 50-с сыллар саҕалыныытыгар суут таһынан таһаарыллыбыт бириигэбэрдэр ("тройкалар" уонна [[НКВД]] бириигибэрдэрэ) ууратыллыбыттар.
* [[1991]] — Коалиция сэриилэрэ [[Ираак]]ка киирэн, [[Перс хомото|Перс хомотугар]] сэриини саҕалаабыттар.
* [[1992 сыл|1992]] — Сальвадор былаастара уонна өрө турааччылар эйэ сөбүлэҥэр илии баттаан [[Сальвадор]]га 12 сыл устата барбыт гражданскай сэриини тохтотоллор. Бу сэриигэ 75 000 тахса киһи өлбүтэ.
* [[2006]] — Эллен Джонсон-Серлиф [[Либерия]] бэрэсидьиэнин солотугар киирбит. Африкаҕа дойдуну баһылаабыт бастакы дьахтар буолбут.
* [[2023]] — Дьокуускайга саха омук төрдүн-ууһун чинчийбит биллиилээх учуонай [[Ксенофонтов Гавриил Васильевич|Гавриил Ксенофонтов]] төрөөбүтэ 135 сылын бэлиэтиир тэрээһиннэр буолбуттар: киин куоракка кини аатынан саҥа уулусса аһылыбыт, СӨ Национальнай бибилэтиэкэтигэр «Гавриил Ксенофонтов: кэмин инникилээбит учуонай» диэн төгүрүк остуол ыытыллыбыт.

== Төрөөбүттэр ==
* [[1818]] — [[Мардьани, Шигабутдин|Шигабутдин Мардьани]] — [[Татаардар|татаар]] төрүттээх Арассыыйатааҕы [[ислам]] таҥараһыта, сырдатааччы. Мардьани ону таһынан этнограф, археограф, востоковед уонна педагог быһыытынан биллэр. Бэйэтин кэмигэр саамай бөдөҥ татаар историга этэ.
* [[1879]] — [[Драверт Петр Людовикович|Петр Драверт]] — [[Сибиир]]и чинчийээччи, бэйиэт. 1906—1910 сс. Саха сиригэр көскө сылдьан [[Кэмпэндээйи]] тууһун, [[Өлүөнэ]] алын тардыытын флоратын уонна фаунатын, Байаан-Күөл уонна [[Абалаах]] туустарын үөрэппит.
* [[1888]] — [[Ксенофонтов Гавриил Васильевич|Гавриил Ксенофонтов]] — саха учуонайа, биллиилээх устуорук, этнограф, бэлиитикэ, түмэт дьайыксыта. Кини "Эллэйаада" диэн ааттаан таһаарбыт саха үһүйээннэрин хомуурунньуга саха биибилийэтин быһыытынан билиниллэр.
* [[1898]] — [[Күндэ|Алексей Иванов - Күндэ]] — XX үйэ саҥатыгар үлэлээбит саха биллиилээх суруйааччыта, литературоведа. Саха суругун-бичигин кэмитиэтин чилиэнэ.
* [[1932]] — [[Гольдеров Василий Федотович|Василий Гольдеров - Ороһу уола]] — саха бэйиэтэ, суруйааччыта.
* [[1940]] — [[Саввинов Николай Николаевич|Николай Саввинов]] — [[Дуобат|дуобакка]] өрөспүүбүлүкэ 13 төгүллээх чөмпүйүөнэ, 1969 сыллаахаа [[ССРС]] эр дьоҥҥо чемпионатын финалыгар бастакынан суолу тэлбит, Европа бэтэрээннэригэр боруонса мэтээллээх, ССРС спорт маастара, СӨ хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ.
* [[1947]] — [[Андреева Тамара Егоровна|Тамара Андреева]] — [[эбэҥкилэр|эбэҥки]] омугун тылын, фольклорун, култууратын үөрэтэр чинчийээччи.

== Өлбүттэр ==
* [[1938]] — [[Шараборин Христофор Прокопьевич|Христофор Шараборин]] — ил уонна баартыйа үлэһитэ, 1931-1937 сылларга [[Саха АССР]] Совнаркомун бэрэстээтэлэ. [[Москуба]]ҕа репрессияҕа түбэһэн ытыллыбыт.
* [[2020]] — [[Шепелева Надежда Семеновна|Надежда Шепелева]] — опера ырыаһыта, [[Саха норуодунай артыыстарын тиһилигэ|Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа]] (2013), РСФСР үтүөлээх артыыһа (1958). Саха норуодунай суруйааччыта [[Суорун Омоллоон]] ойоҕо.

== Быһаарыылар ==
{{быһаарыылар}}

{{ыйдар}}

[[Категория:Тохсунньу 16]]