Jean Tigana sayfasının kaynağını görüntüle

{{Kaynaksız|tarih=Ocak 2018}}
{{Futbolcu bilgi kutusu
| ad = Jean Tigana
| resim = Jean Tigana.jpg
| tamadı = Jean Amadou Tigana
| doğumtarihi = {{doğum tarihi ve yaşı|1955|06|23}}
| doğumyeri = Bamako, [[Mali]]
| boyu = {{boy|m=1.68}}
| pozisyon = Orta saha
| bulunduğukulüp = 
| numarası = 
| altyapıyıl1 = 1965-1972
| altyapıkulübü1 = ASPTT Marseille
| altyapıyıl2 = 1972-1974
| altyapıkulübü2 = SO Les Caillols
| altyapıyıl3 = 1974-1975
| altyapıkulübü3 = Cassis
| kulüpyıl1 = 1975-1978
| kulüp1 = [[SC Toulon|Toulon]]
| maç1 = 76
| gol1 = 10
| kulüpyıl2 = 1978-1981
| kulüp2 = [[Olympique Lyonnais]]
| maç2 = 104
| gol2 = 15
| kulüpyıl3 = 1981-1989
| kulüp3 = [[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]]
| maç3 = 251
| gol3 = 11
| kulüpyıl4 = 1989-1991
| kulüp4 = [[Olympique de Marseille|Marseille]]
| maç4 = 56
| gol4 = 0
| toplammaç = 487
| toplamgol = 36
| milliyıl1 = 1980-1988
| millitakım1 = {{fb|FRA}}
| millimaç1 = 52
| milligol1 = 1
| çalıştığıyıl1 = 1993-1995
| çalıştığıkulüp1 = [[Olympique Lyonnais]]
| çalıştığıyıl2 = 1995-1999
| çalıştığıkulüp2 = [[AS Monaco FC|Monaco]]
| çalıştığıyıl3 = 2000-2003
| çalıştığıkulüp3 = [[Fulham FC]]
| çalıştığıyıl4 = 2005-2007
| çalıştığıkulüp4 = [[Beşiktaş (futbol takımı)|Beşiktaş]]
| çalıştığıyıl5 = 2010-2011
| çalıştığıkulüp5 = [[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]]
| çalıştığıyıl6 = 2012
| çalıştığıkulüp6 = [[Şangay Şenhua]]
| madalyalar =
{{Madalya yarış|UEFA Avrupa Kupası}}
{{Madalya ülke | {{fb|FRA}}}}
{{Madalya spor| Erkekler Futbol}}
{{Altın madalya | [[1984 Avrupa Futbol Şampiyonası|1984 Fransa]] | Takım}}
{{Madalya yarış|FIFA Dünya Kupası}}
{{Madalya ülke | {{fb|FRA}}}}
{{Madalya spor| Erkekler Futbol}}
{{Bronz madalya | [[1986 FIFA Dünya Kupası|1986 Meksika]] | Takım }}
}}

'''Jean Tigana''' (d. 23 Haziran 1955, [[Bamako]], [[Mali]]), Mali asıllı [[Fransızlar|Fransız]] eski millî takım oyuncusu, teknik direktör. 1980'lerde Bordeaux ve Fransa millî futbol takımı ile birçok başarıya imza atmıştır. 2005-2007 yılları arasında [[Beşiktaş (futbol takımı)|Beşiktaş]] teknik direktörlüğünü yapmıştır.

== Futbolculuk kariyeri ==

Mali'de bir Fransız annenin çocuğu olarak dünyaya geldi. 3 yaşında ailesiyle birlikte [[Marsilya]]'ya taşındılar. 
Tigana futbola [[SC Toulon|Toulon]] takımında profesyonel olarak başladı. 10 yaşında yerel takımlardan [[ASPTT Marseille]]'da futbola başladı. 1972-74 arasında daha sonra [[Eric Cantona]]'yı da yetiştirecek [[SO Les Caillols]] takımına geçti. 1974-75 arasında ise [[Cassis]] takımının altyapısında forma giydi.

1975'te [[SC Toulon|Toulon]] takımıyla profesyonel futbola başladı. 2. Ligde forma giyen takımda oynadığı 3 sezonda 20'nin altında maça çıkmayıp istikrarlı bir performans gösterdi. 1977-78 sezonunda ayrıca 6 gol kaydederek kendini büyük takımlara gösterdi. Onu fark eden teknik adam [[Aime Jacquet]] sayesinde 1978'de [[Olympique Lyonnais]] kadrosuna dahil oldu.

Ligin ortalama takımlarından Lyon, 1979-80 sezonunda play-off maçlarıyla düşmekten kurtuldu. Buna rağmen Tigana, millî takıma seçilme başarısını gösterdi. Teknik adam [[Jean-Pierre Destrumelle]] döneminde takımın önemli isimlerinden olan Tigana, Lyon'un lig altıncılığında büyük başarı sağladı. Lyon, o zamana kadar tarihinin en kalabalık seyircilerine oynamaya başladı.

1981'de Tigana, eski hocası Jacquet'in çalıştırdığı [[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]] takımına transfer oldu. İlk sezonunda 27 maçta forma giyen tigana, ilk kez [[UEFA Avrupa Ligi|UEFA Kupası]]'nda bir maç oynayarak Avrupa'da forma giydi. Sonraki sezon ligde 2. oldular. Tigana ise 32 maçta forma giydi. 1983-84 ve 1984-85 sezonlarında üst üste iki lig şampiyonluğu yaşadılar.

1984'te [[Onze d'Or]] ödüllerinde, Platini'nin arkasında Gümüş Onze ödülünün sahibi oldu. Aynı yıl [[France Football]] dergisi tarafından Fransa'da top koşturan en iyi Fransız futbolcu ödülünü kazandı. [[Ballon d'Or]] ödüllerinde ise Platini'nin arkasında ikinci oldu.

1985-86'da lig şampiyonluğunu bu sefer kaçırsalar da Fransa Kupası'nı kazandılar. 1986'da Bordeaux'nun [[Olympique de Marseille|Marseille]] ile oynadığı [[Coupe de France]] finalinde 90 dakika oynayan Tigana, bir de gol kaydetti. 2-1 maçı kazanan Bordeaux, 1941'den beri duyduğu kupa hasretine son verdi. Tigana, sezon içinde ilk kez Şampiyon Kulüpler Kupası'nda da forma giymiş oldu.

1986-87 sezonunda bir sene ara verdikleri Fransa şampiyonluğunu tekrar kazanırlarken, Fransa Kupası'na da bir kez daha sahip oldular. Tigana, 1987'de Marsilya karşısında oynanan kupa finalinde 90 dakika forma giydi. 1987'de bir kez daha Onze d'Or ödüllerine çağrılan Tigana, birinci [[Diego Maradona]] ve ikinci [[Marco van Basten]]'in ardından Bronz Onze ödülünü kazandı. Sonraki iki sezonda Tigana, yine formayı kaptırmasa da Bordeaux, eski başarılarını kazanamadı. 1988-89 sezonunda ligde 13. olduklarından sonra sezon sonunda Tigana takımdan ayrıldı.

1989-90 sezonunda Tigana, Olimpik Marsilya'ya transfer oldu. İlk 11'i kaptırmayan Tigana, bir lig şampiyonluğu da burada yaşadı. Sonraki sezon [[1990-91 Şampiyon Kulüpler Kupası]]'nda takımında zaman zaman forma giyen Tigana, [[KKS Lech Poznań|Lech Poznań]]'ı 6-0 yendikleri maçta bir de gol attı. Bu gol Tigana'nın Avrupa arenasında attığı tek gol oldu. Finalinde ise ilk 18'de yer alsa da maçta forma giyemedi. Olimpik Marislya da [[FK Crvena zvezda|Crvena zvezda]]'ya penaltılarla yenilerek Avrupa'nın en büyüğü olma fırsatını kaçırdı. Fransa Kupası'nda da ikinci olan Marsilya, Fransa lig şampiyonluğunu ise kaptırmadı. Tigana, 19 lig maçıyla bu şampiyonluğa katkıda bulundu ve çok başarılı geçen bu sezonunun sonunda futbolu bıraktı.

== Millî takım kariyeri ==

1980'lerde [[Fransa millî futbol takımı]]nın en önemli üyelerindendi. [[Michel Platini]], [[Alain Giresse]] ve [[Luis Fernández]] ile ''carré magique'' (Sihir karesi) adını almışlardı. Tigana, ilk maçında 23 Mayıs 1980'de Moskova'da oynanan SSCB'ye karşı oynadı. Tigana 8 yılda 52 maçta forma giyip 1 gol attı.

Tigana, [[1982 FIFA Dünya Kupası]] kadrosunda yer aldı. Tigana, İngiltere'nin Fransa'yı 3-1 yendiği ilk grup maçında son 17 dakika oyuna girdi. İkinci turda ise iki maçta da 90 dakika oynayıp, Fransa'nın yarı finale çıkmasına yardım etti. Yarı finalde de 120 dakika forma giyen Tigana'lı Fransa, Batı Almanya'ya penaltılarla yenildi. Tigana, üçüncülük maçında da 80 dakika forma giydi ancak Polonya'ya 3-2 yenildiler ve dördüncü oldular.

[[Michel Hidalgo]] tarafından Fransa'da düzenlenen [[1984 Avrupa Futbol Şampiyonası]]'na Tigana'nın çağrılmasıyla, Fransa'nın dört önemli orta saha oyuncusunu ilk kez beraber oynadı. Tigana, Fernandez ile birlikte defansif orta saha pozisyonunda oynuyordu. Fransa, başarılı bir turnuva geçirdi ve gruplarda birinci olarak yarı finale yükseldi. Yarı finalde Portekiz'le oynadıkları maç 1-1 bitip, uzatmalara gitti. Uzatmalarda Tigana'nın asistiyle golü atan Platini, Fransa'yı tarihinde ilk kez uluslararası bir organizasyonda finale çıkardı. Fransa finalde İspanya'yı yenerek tarihlerinin ilk büyük futbol başarısına imza attı. Tigana, finalde de 90 dakika forma giydi. Platini ve Giresse ile birlikte turnuvanın en iyi ilk 11'inde yer alan bir diğer Fransız futbolcu oldu.

[[1986 FIFA Dünya Kupası]]'nda 30 yaşındaki Tigana, üç grup maçında da 90 dakika forma giydi ve Macaristan'ı 3-0 yendikleri maçta takımının ikinci golünü attı. Tigana'lı Fransa, önce İtalya'yı sonra da çeyrek finalde Brezilya'yı eledi. Tigana, Batı Almanya ile oynadıkları yarı finalde de 90 dakika forma giydi ancak rakiplerine 2-0 yenilerek elendiler. Üçüncülük maçında Tigana 83 dakika forma giydi ve Fransa uzatmalarda rakibi Belçika'yı 3-0 yenerek Dünya üçüncüsü oldu.

Tigana, Euro 1988 elemelerinde 4 maçta forma giydi. Ancak Fransa gruplarında 3. olarak turnuvaya katılma hakkını kazanamadı. 1990 FIFA Dünya Kupası elemelerinde gençleşen Fransa kadrosunda kendine yer bulan Tigana, Fransa'nın başarılı sonuçlar almasını sağlayamadı ve Fransa, Dünya Kupası'na gitme şansını kazanamadı.

== Teknik direktörlük kariyeri ==

[[Raymond Domenech]]'in istifasıyla birlikte, 1993'te [[Olympique Lyonnais]] yönetimi eski futbolcuları Jean Tigana'yı takımın başına getirdi. Tigana, Olimpik Marsilya'dan takıma son üç senenin en iyi Afrikalı futbolcusu seçilen [[Abedi Pele]], [[Manuel Amoros]] ve [[Pascal Olmeta]]'yı kazandırdı. İlk sezonunda Lyon ligde 8. olup, Avrupa arenasına çıkma şansını az farkla kaçırdı. 1994-95 sezonunda şampiyon Nantes'in 10 puan gerisinde lig ikincisi oldular. Tigana, [[Florian Maurice]] ve [[Franck Gava]]'yı altyapıdan takıma kazandırdı ve bu futbolcular, [[Bruno N'Gotty]]'nin başarılı oyunuyla başarıyı getirdiler. Böylece Lyon tarihinde ikinci kez UEFA Kupası'na katılma hakkını kazandı. Tigana, sonraki sezon takımdan ayrılırken takıma başarı kazandıran futbolcular da başka takımlara dağıldı.

1995 yılında Monaco'yu [[Arsène Wenger]]'den devraldı. Kötü bir başlangıç sonrası takımı toparladı ve ilk sezonunu 4 puan geride 3. olarak tamamladı. Bir sonraki sezon yine sonradan açıldıkları bir sezonu bu defa şampiyon olarak kapadılar. 1997'de daha önce futbolcu olarak kazandı France Football dergisinin ödülünü, bu sefer yılın en iyi Fransız teknik direktörü olarak kazandı. Aynı sene [[Trophées UNFP du football]] ödülünün de sahibi oldu.

1997-98 sezonunda Monaco onun yönetiminde [[UEFA Şampiyonlar Ligi]]'nde çeyrek finalde [[Manchester United FC|Manchester United]]'i eleyip, yarı finalde [[Juventus FC|Juventus]]'a kaybetti. Tigana, [[Fabian Barthez]] ve [[Enzo Scifo]] gibi tecrübeli oyuncuların yanına, [[Thiery Henry]] ve [[David Trezeguet]] gibi genç oyuncuları yerleştirdi. 1998-99 sezonu sonunda Monaco'dan ayrıldı.

1999-2000 sezonu sonlarında Londra takımı [[Fulham FC]]'yi [[EFL Championship]]'te devraldı. 2000-01 sezonunda [[Louis Saha]] dahil olmak üzere birçok genç yıldızla sözleşme imzalayan Tigana'lı Fulham, sezona 4 maçta 4 galibiyetle başladı, böylece Ağustos ayının en iyi teknik adam ödülünü Tigana kazandı. Fulham, sezon sonunda [[Premier League]]'e yükselerek 1968'den beri süren hasretini dindirdi. Ligi birinci bitiren takım 46 maçta 101 puan toplama başarısını gösterdi. [[Mohammed Al Fayed]] tarafından desteklenen bu takımla flaş transfer yaparak İngiliz Ligi'nin en önemli ligine başladı.

Geçirdiği trafik kazası sonucu futbolu bırakmak zorunda kalan Fulham kaptanı [[Chris Coleman]]'ı yardımcı teknik direktör olarak yanına alan Tigana, Premier Lig'deki ilk sezonunu lig ortalarında bitirdi. Kulüp tarihinin en pahalı transferi olarak [[Olympique Lyonnais]]'dan £11.5 milyon'a [[Steve Marlet]]'i takıma kazandırdı. Sezon içinde bu transfer dışında Fransa takımlarından üç futbolcu daha alındı. Tigana bu transfer nedeniyle sonraki sezonda Fulham kulübüyle mahkemelik oldu. Fulham, Tigana'yı futbolcu transferlerini gizliden yürütüp, fazla para ödetip komisyon almakla suçladı. Ama Fulham'in bu konuda hakkında açtığı davadan beraat etti ve kulüp kendisine tazminat ödemek zorunda kaldı. Sonuç olarak 2002-03 sezonunun bitmesine 5 maç kala, 17 Nisan 2003'te Tigana kovuldu ve Coleman, görevin başına geçti. Sezon içinde ligde ve kupada başarı gösteremeyen Fulham, ilk kez Avrupa'da futbol oynadı. [[UEFA Intertoto Kupası]]'nı kazanan üç takımdan biri olup, [[UEFA Avrupa Ligi|UEFA Kupası]]'na çıktı. İki tur atlama başarısını gösterip, üçüncü tur [[Hertha BSC|Hertha Berlin]]'e elendiler.

Jean Tigana, Ekim 2005'te [[Rıza Çalımbay]]'ın istifası ile boşalan [[Beşiktaş (futbol takımı)|Beşiktaş]] teknik direktörlüğüne getirildi. 12. haftada 5. olan Beşiktaş'ı, lig sonunda 3. yaptı ve UEFA Kupası'na katılma şansını kazandı. Tigana devre arasında [[Gökhan Güleç]] ve [[Bobô]] transferleriyle takımı toparlamaya çalıştı. Sezon sonunda 1998'den beri kazanılamayan [[Türkiye Kupası]]'nı kazandı.

2006-07 sezonunda ise gençleştirme politikasına giden Tigana, altyapıdan [[İbrahim Kaş]], [[Aydın Karabulut]], [[Can Erdem]], [[Mehmet Sedef]] gibi isimleri kullanma ya da kiralama yoluna gitti. Ayrıca [[Burak Yılmaz]] ve [[Serdar Kurtuluş]] gibi genç oyuncuları kadrosuna kattı. Sezonunun başında [[Galatasaray (futbol takımı)|Galatasaray]]'yi 1-0 yenerek ilk kez düzenlenen [[Süper Kupa]]'yın sahibi oldular. UEFA Kupası'nda gruplardan çıkma şansını son maçta kaybettiler. Uzun süre lig yarışının içinde olup, lig ikincisi oldular. Ayrıca [[Türkiye Kupası]]'nı bir kez daha kazandılar. Ancak Tigana'nın, medya ve Beşiktaş yönetimiyle yaşadığı sorunlar nedeniyle, ligin bitmesine iki maç kala Tigana ve Beşiktaş yönetimi yollarını ayırdı. Yardımcı teknik adam [[Tayfur Havutçu]] sezonu tamamladı.

Beşiktaş JK'den istifasının ardından 3 yıl gibi uzunca bir süre hiçbir takımda görev almayan Tigana, Suudi Arabistan Ligi takımlarından Al Hilal takımıyla görüşse de anlaşma sağlamadı.

16 Mayıs 2010'da Bordeaux ile yollarını ayıran [[Laurent Blanc]]'ın yerine, 25 Mayıs'ta Jean Tigana geldi. Böylece Tigana, eski kulübüne geri dönmüş oldu. Takımın eski hocalarından [[Michel Pavon]]'u da yardımcısı olarak yanına aldı. 7 Mayıs 2011'de alınan 4-0'lık Sochaux yenilgisi sonrası stadyumdaki taraftarların tepkisi üzerine takımdan ayrıldığını açıkladı.

Aralık 2011'de, 2012 sezonunda Çin'in [[Şangay Şenhua]] takımını çalıştıracağı açıklandı. Fakat, takımın ligin son sıralarından kurtulamaması üzerine Nisan ayında görevini bıraktı.

== Başarıları ==

=== Futbolculuk ===

* '''[[Avrupa Futbol Şampiyonası]] Şampiyonluğu (1)''':
** [[Fransa millî futbol takımı|Fransa]] - [[1984 Avrupa Futbol Şampiyonası|1984]]
* '''[[Ligue 1]] Şampiyonluğu (5)''':
** [[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]] - 1984, 1985, 1987
** [[Olympique de Marseille|Marseille]] - 1990, 1991
* '''[[Coupe de France]] Şampiyonluğu (2)''':
** [[FC Girondins de Bordeaux|Bordeaux]] - 1986, 1987

=== Teknik Direktörlük ===

* '''[[Ligue 1]] Şampiyonluğu (1)''':
** [[AS Monaco FC|Monaco]] - 1997
* '''[[UEFA Intertoto Kupası]] Şampiyonluğu (1)''':
** [[Fulham FC]] - 2002
* '''[[EFL Championship]] Şampiyonluğu (1)''':
** [[Fulham FC]] - 2001
* '''[[Türkiye Kupası]] Şampiyonluğu (2)''':
** [[Beşiktaş (futbol takımı)|Beşiktaş]] - 2006, 2007
* '''[[Süper Kupa]] Şampiyonluğu (1)''':
** [[Beşiktaş (futbol takımı)|Beşiktaş]] - 2006

=== Diğer başarılar ===

* '''[[Onze d'Or]] Ödüllerinde Gümüş Onze''': 1984
* '''[[Onze d'Or]] Ödüllerinde Bronz Onze''': 1987
* '''[[France Football]] Ödüllerinde Fransa'da En İyi Fransız Futbolcu''': 1984
* '''[[France Football]] Ödüllerinde Fransa'da En İyi Fransız Teknik Direktör''': 1997
* '''[[Trophées UNFP du football]] Ödüllerinde En İyi Fransız Teknik Direktör''': 1997
* '''[[Ballon d'Or]] ikincisi''': 1984
* '''[[1984 Avrupa Futbol Şampiyonası]] Turnuvanın En İyi 11'i'''
* '''[[FIFA Dünya Kupası]] üçüncülüğü''': 1986 (Fransa)
* '''[[FIFA Dünya Kupası]] dördüncülüğü''': 1982 (Fransa)
* '''[[UEFA Şampiyonlar Ligi]] ikinciliği''': 1991 (Marsilya)
* '''[[UEFA Şampiyonlar Ligi]] yarı finalisti''': 1998 (Monaco)
* '''[[UEFA Avrupa Ligi|UEFA Kupası]] yarı finalisti''': 1997 (Monaco)
* '''[[Ligue 1]] ikinciliği''': 1983, 1988 (Bordeaux) -  1995 (Lyon)
* '''[[Süper Lig]] ikinciliği''': 2007 (Beşiktaş)
* '''[[Coupe de France]] ikinciliği''': 1991 (Marsilya)

{{Başlangıç kutusu}}
{{s-sports}}
{{sıra kutusu | önce = {{bayraksimge|TUR}} [[Mehmet Ekşi]] {{Küçük|''(Geçici)''}} | başlık= [[Beşiktaş (futbol takımı) teknik direktörleri listesi|Beşiktaş 46. teknik direktörü]] | yıllar= 2023- | sonra= {{bayraksimge|TUR}} [[Tayfur Havutçu]] {{Küçük|''(Geçici)''}} }}
{{Bitiş kutusu}}

{{navboxes colour
|title= Başarıları
|bg=  Gold
|fg= Black|list1=
{{Fransa'da Yılın Futbolcusu}}
{{Ligue 1 Yılın Teknik Direktörü}}
{{1986 FIFA Dünya Kupası Turnuva Takımı}}
{{Türkiye Kupası kazanan teknik direktörler listesi}}
{{Türkiye Süper Kupası kazanan teknik direktörler listesi}}
}}
{{Şablon grubu colour
|title= Fransa kadroları
|bg= #002395
|fg= white
|bordercolor=#ED2939
|list1=
{{1982 FIFA Dünya Kupası, Fransa}}
{{1984 Avrupa Futbol Şampiyonası, Fransa}}
{{1986 FIFA Dünya Kupası, Fransa}}
}}
{{Navboxes colour
|title= Teknik Direktörlük Kariyeri
|bg= 
|fg= 
|list1=
{{Olympique Lyonnais teknik direktörleri}}
{{AS Monaco FC teknik direktörleri}}
{{Fulham FC teknik direktörleri}}
{{Beşiktaş JK teknik direktörleri}}
{{FC Girondins de Bordeaux teknik direktörleri}}
}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:1955 doğumlular]]
[[Kategori:Fransız erkek futbolcular]]
[[Kategori:Fransız teknik direktörler]]
[[Kategori:AS Monaco FC teknik direktörleri]]
[[Kategori:FC Girondins de Bordeaux teknik direktörleri]]
[[Kategori:Olympique Lyonnais teknik direktörleri]]
[[Kategori:Beşiktaş teknik direktörleri]]
[[Kategori:Yaşayan insanlar]]
[[Kategori:Ligue 1 futbolcuları]]
[[Kategori:Ligue 1 teknik direktörleri]]
[[Kategori:Fransa millî futbol takımı futbolcuları]]
[[Kategori:Orta saha futbolcuları]]
[[Kategori:Süper Lig yabancı teknik direktörleri]]