İçeriğe atla

Atabask dilleri: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
RedBot (mesaj | katkılar)
27.366 değişiklik
k r2.5.2) (Bot değişikliği Değiştiriliyor: zh:德内语支
k →Kaynakça: Kaynakça düzeltmesi
Etiketler: AWB Elle geri alma
 
(15 kullanıcı tarafından yapılan 48 ara revizyon gösterilmiyor)
9. satır: 9. satır:
| alt grup2 = [[Pasifik Atabask dilleri]]
| alt grup2 = [[Pasifik Atabask dilleri]]
| alt grup3 = [[Güney Atabask dilleri]]
| alt grup3 = [[Güney Atabask dilleri]]
| harita = [[Dosya:Na-Dene langs.png|center|300px|)]]
| harita = [[Dosya:Na-Dene langs.png|orta|300px|)]]
| iso2 = ath
| iso2 = ath
| iso5 = ath
| iso5 = ath
}}
}}
'''Atabask dilleri''' ya da '''Dene dilleri''' olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli [[Na-Dene dilleri]] ailesinin en büyük grubudur ve [[Eyakça]] ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. [[Kanada]] ve [[Alaska]]'da yoğundurlar. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden [[Meksika]]'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak ''Kuzey Atabask dilleri'', ''Pasifik Atabask dilleri'' ve ''Güney Atabask dilleri'' biçiminde üç alt grupta toplanırlar. [[Apaçi]] ve [[Navaho]]ların dilleri son grupta yer alır.
'''Atabask dilleri''', '''Athabaska dilleri'''<ref>[[Büyük Larousse]] Sözlük ve Ansiklopedisi, 1986, 2. cilt, sayfa: 974</ref> ya da '''Dene dilleri''' olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli [[Na-Dene dilleri]] ailesinin en büyük grubudur ve [[Eyakça]] ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. [[Atabasklar]] tarafından konuşulurlar. [[Kanada]] ([[Kanada Atabaskları]]) ve [[Alaska]]'da ([[Alaska Atabaskları]]) yoğundurlar. [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden [[Meksika]]'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak ''Kuzey Atabask dilleri'', ''Pasifik Atabask dilleri'' ve ''Güney Atabask dilleri'' biçiminde üç alt grupta toplanırlar. [[Apaçi]] ve [[Navaho]]ların dilleri son grupta yer alır.

[[Atabask halkları]]nın nüfusu 200.000 kişidir<ref name="refAnka">{{Web kaynağı |url=http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/athabascan/athabascans/alaskanathabascans.html |başlık=ANKA: Athabascans of Interior Alaska / Alaskan Athabascans |erişimtarihi=27 Ekim 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20121029230455/http://www.ankn.uaf.edu/curriculum/athabascan/athabascans/alaskanathabascans.html |arşivtarihi=29 Ekim 2012 |ölüurl=hayır }}</ref> ve bunun büyük bir kısmı (170.000 den fazlası) [[Navaholar]]dandır.


Adı, ''Atabask gölü'' ([[Athabasca Gölü]])'nün adından gelir. ''Dene'' ise kendi dillerinde "insanlar/halk" anlamına gelen sözlerden yola çıkılarak dilcilerce oluşturulmuştur. [''Yandaki haritada büyük kırmızı sahadaki üç gölden en altta olanı Atabask gölüdür'']
Adı, ''Atabask gölü'' ([[Athabasca Gölü]])'nün adından gelir. ''Dene'' ise kendi dillerinde "insanlar/halk" anlamına gelen sözlerden yola çıkılarak dilcilerce oluşturulmuştur. [''Yandaki haritada büyük kırmızı sahadaki üç gölden en altta olanı Atabask gölüdür'']

Atabask [[dil bilimi]] çalışanları ''Athabascanist/Athabaskanist'' olarak da adlandırılır.


== Sınıflandırma ==
== Sınıflandırma ==


* '''Kuzey Atabask dilleri '''
* '''[[Kuzey Atabask dilleri]]'''
** [[Ahtnaca]] (''konuşanı'' 80 kişi)
** [[Ahtnaca]] (''konuşanı'' 80 kişi)
** [[Denağinaca]] (''konuşanı'' 75 kişi)
** [[Denağinaca]] (''konuşanı'' 75 kişi)
** [[Değinakça]] (''konuşanı'' 15 kişi)
** [[Değinakça]] (''konuşanı'' 15 kişi)
** [[Holikaçukça]] (''konuşanı'' 5 kişi)
** [[Holikaçukça]] (Mart 2012 de tükendi)
** [[Koyukonca]]
** [[Koyukonca]] (''konuşanı'' 150 kişi)
** [[Kuskokvimce]] (''konuşanı'' 40 kişi)
** [[Kuskokvimce]] (''konuşanı'' 40 kişi)
** [[Aşağı Tananaca]] (''konuşanı'' 30 kişi)
** [[Aşağı Tananaca]] (''konuşanı'' 30 kişi)
31. satır: 35. satır:
** [[Kuzey Tuçoncası]] (''konuşanı'' 200 kişi)
** [[Kuzey Tuçoncası]] (''konuşanı'' 200 kişi)
** [[Güney Tuçoncası]] (''konuşanı'' 200 kişi)
** [[Güney Tuçoncası]] (''konuşanı'' 200 kişi)
** [[Guçince]]
** [[Guçince]] (''konuşanı'' 770 kişi)
** [[Hanca]] (''konuşanı'' 10 kişi)
** [[Hanca]] (''konuşanı'' 10 kişi)
** [[Tagişçe]] (''konuşanı'' 2 kişi)
** [[Tagişçe]] (''konuşanı'' 2 kişi)
** [[Tahltanca]] (''konuşanı'' 55 kişi)
** [[Tahltanca]] (''konuşanı'' 55 kişi)
** [[Kaskaca]] (''konuşanı'' 400 kişi)
** [[Kaskaca]] (''konuşanı'' 400 kişi)
** [[Danezaca]]
** [[Danezaca]] (''konuşanı'' 300 kişi)
** [[Sekanice]]
** [[Sekanice]] (''konuşanı'' 30-40 kişi)
** [[Denetaca]]
** [[Denetaca]] (''konuşanı'' 2.310 kişi)
** [[Satuca]]
** [[Sahtuca]] (''konuşanı'' 1.235 kişi)
** [[Tlınçonca]]
** [[Tlınçonca]] (''konuşanı'' 2.135 kişi)
** [[Denesulinece]]
** [[Denesulinece]] (''konuşanı'' 765 kişi)
** † [[Tsetsautça]] (1927'de yok oldu)
** † [[Tsetsautça]] (1927'de yok oldu)
** [[Tsutinaca]]
** [[Tsutinaca]] (''konuşanı'' 50 kişi)
** [[Nadoten-Vetsuvetence]]
** [[Nadoten-Vetsuvetence]] (''konuşanı'' 292 kişi)
** [[Dakelce]]
** [[Dakelce]]
** [[Çilkotince]]
** [[Çilkotince]] (''konuşanı'' 2.000 kişi)
** [[Nikolaca]]
** [[Nikolaca]] (yok oldu)
**[[Kwalhioqua–Tlatskanai dili]] (1930 öncesinde tükendi)
* '''Pasifik Atabask dilleri '''
* '''[[Pasifik Atabask dilleri]]'''
**[[Mattolece]] (1930'larda tükendi)
**[[Hupaca]] (''konuşanı'' 64 kişi)
**[[Hupaca]] (''konuşanı'' 64 kişi)
**[[Eel Nehri Atabaskçası]] (tükendi)
* '''Güney Atabask dilleri'''
* '''[[Güney Atabask dilleri]]'''
** † [[Ova Apaçicesi]] (yakınlarda yok oldu)
** † [[Ova Apaçicesi]] (yakınlarda tükendi)
** [[Hikarilaca]] (''konuşanı'' 1000 kişi)
** [[Hikarilaca]] (''konuşanı'' 1000 kişi)
** † [[Lipanca]] (büyük ihtimalle 1980'li yıllarda yok oldu)
** † [[Lipanca]] (büyük ihtimalle 1980 lerde tükendi)
** [[Meskalero-Çirikavaca]] (''konuşanı'' 1800 kişi)
** [[Meskalero-Çirikavaca]] (''konuşanı'' 1800 kişi)
** [[Batı Apaçicesi]] (''konuşanı'' 12.693 kişi)
** [[Batı Apaçicesi]] (''konuşanı'' 12.693 kişi)
70. satır: 77. satır:
* '''[[Amerika Birleşik Devletleri]]'''
* '''[[Amerika Birleşik Devletleri]]'''
** '''[[Alaska]]''': [[Ahtnaca]], [[Değinakça]], [[Denağinaca]], [[Guçince]], [[Hanca]], [[Holikaçukça]], [[Koyukonca]], [[Aşağı Tananaca]], [[Tanakrosça]], [[Tsetsautça]], [[Kuskokvimce]], [[Yukarı Tananaca]]
** '''[[Alaska]]''': [[Ahtnaca]], [[Değinakça]], [[Denağinaca]], [[Guçince]], [[Hanca]], [[Holikaçukça]], [[Koyukonca]], [[Aşağı Tananaca]], [[Tanakrosça]], [[Tsetsautça]], [[Kuskokvimce]], [[Yukarı Tananaca]]
** '''[[Vaşington]]''': [[Çilkotince]], ''Kwalhioqua'', [[Nikolaca]]
** '''[[Washington (eyalet)|Washington]]''': [[Çilkotince]], ''[[Kwalhioqua–Tlatskanai dili|Kwalhioqua]]'', [[Nikolaca]]
** '''[[Oregon]]''': ''Tlatskanie, Applegate, Galice, Tututni, Upper Coquille, Tolowa, Upper Umpqua''
** '''[[Oregon]]''': ''[[Kwalhioqua–Tlatskanai dili|Tlatskanie]], Applegate, Galice, Tututni, Upper Coquille, Tolowa, Upper Umpqua''
** '''[[Kaliforniya]]''': ''Eel River'', [[Hupaca]], ''Mattole-Bear River, Tolowa''
** '''[[Kaliforniya]]''': [[Eel Nehri Atabaskçası]], [[Hupaca]], ''Mattole-Bear River, Tolowa''
** '''[[Utah]]''': [[Navahoca]]
** '''[[Utah]]''': [[Navahoca]]
** '''[[Kolorado]]''': [[Hikarilaca]], [[Navahoca]]
** '''[[Kolorado]]''': [[Hikarilaca]], [[Navahoca]]
81. satır: 88. satır:
* '''[[Meksika]]'''
* '''[[Meksika]]'''
** '''[[Sonora]]''' ve '''[[Chihuahua]]''' : [[Meskalero-Çirikavaca|Çirikavaca]]
** '''[[Sonora]]''' ve '''[[Chihuahua]]''' : [[Meskalero-Çirikavaca|Çirikavaca]]

== Çalışmalar ==
''Dene Languages Conference'' (ya da ''Athabascan Languages Conference'') adlı konferans serisinde ele alınır. Bu konferansta dil bilimciler, konuşmacılar, eğitimciler ve politikacılar biraya gelerek Atabask dil ve kültürleri üzerine çalışmalar yapılır. İlki 1980 yılında [[New Mexico Üniversitesi]]nin evsahipliği ve sponsorluğunda yapılan konferans 2012 yılında [[Western Washington University]] tarafından düzenlenmiştir.<ref>{{Web kaynağı |url=http://www.uaf.edu/alc/history/ |başlık=UAF : Dene (Athabaskan) Languages Conference |erişimtarihi=1 Kasım 2012 |arşivurl=https://web.archive.org/web/20121104003029/http://www.uaf.edu/alc/history/ |arşivtarihi=4 Kasım 2012 |ölüurl=hayır }}</ref> 2013 yılındaki konferans ise [[Calgary]], [[Kanada]]'da yapılacaktır.

== Kaynakça ==
{{kaynakça}}


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==
* [[Alaska Yerli Dil Merkezi]]
* [[Alaska Yerli Dil Merkezi]]
* [[Yukon Yerli Dil Merkezi]]
* [[Yukon Yerli Dil Merkezi]]

{{Otorite kontrolü}}
{{Kızılderili dili-taslak}}

[[Kategori:Na-Dene dilleri]]
[[Kategori:Na-Dene dilleri]]
[[Kategori:Atabask dilleri|*]]
[[Kategori:Atabask dilleri|*]]

[[an:Luengas atapascas]]
[[ca:Llengües atapascanes]]
[[de:Athapaskische Sprachen]]
[[en:Athabaskan languages]]
[[eo:Atabaska lingvaro]]
[[es:Lenguas atabascanas]]
[[fa:زبان‌های آتاباسکی]]
[[fi:Athabasca-kielet]]
[[fr:Langues athapascanes]]
[[ga:Teangacha Atapascacha]]
[[gl:Linguas atapascanas]]
[[he:אתבסקה (משפחת שפות)]]
[[hi:अथाबस्कन भाषा]]
[[hr:Athapaskan]]
[[it:Lingue athabaska]]
[[lt:Atapaskų kalbos]]
[[lv:Atapasku valodas]]
[[mk:Атабаскански јазици]]
[[nl:Athabaskische talen]]
[[nv:Athabaskan language]]
[[oc:Lengas atabascanas]]
[[pl:Języki atapaskańskie]]
[[pt:Línguas atabascanas]]
[[qu:Athapaska rimaykuna]]
[[ru:Атабаскские языки]]
[[sh:Athapaskan]]
[[sv:Athabaskiska språk]]
[[zh:德内语支]]

18.37, 1 Mayıs 2024 itibarı ile sayfanın şu anki hâli.

Atabask dilleri
Coğrafi dağılımKuzey Amerika'nın batısı
SınıflandırmaDenesey
Alt bölümler
ISO 639-2 / 5ath
)
)

Atabask dilleri, Athabaska dilleri[1] ya da Dene dilleri olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri ailesinin en büyük grubudur ve Eyakça ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. Atabasklar tarafından konuşulurlar. Kanada (Kanada Atabaskları) ve Alaska'da (Alaska Atabaskları) yoğundurlar. ABD'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden Meksika'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak Kuzey Atabask dilleri, Pasifik Atabask dilleri ve Güney Atabask dilleri biçiminde üç alt grupta toplanırlar. Apaçi ve Navahoların dilleri son grupta yer alır.

Atabask halklarının nüfusu 200.000 kişidir[2] ve bunun büyük bir kısmı (170.000 den fazlası) Navaholardandır.

Adı, Atabask gölü (Athabasca Gölü)'nün adından gelir. Dene ise kendi dillerinde "insanlar/halk" anlamına gelen sözlerden yola çıkılarak dilcilerce oluşturulmuştur. [Yandaki haritada büyük kırmızı sahadaki üç gölden en altta olanı Atabask gölüdür]

Atabask dil bilimi çalışanları Athabascanist/Athabaskanist olarak da adlandırılır.

Sınıflandırma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi dağılım

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çalışmalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Dene Languages Conference (ya da Athabascan Languages Conference) adlı konferans serisinde ele alınır. Bu konferansta dil bilimciler, konuşmacılar, eğitimciler ve politikacılar biraya gelerek Atabask dil ve kültürleri üzerine çalışmalar yapılır. İlki 1980 yılında New Mexico Üniversitesinin evsahipliği ve sponsorluğunda yapılan konferans 2012 yılında Western Washington University tarafından düzenlenmiştir.[3] 2013 yılındaki konferans ise Calgary, Kanada'da yapılacaktır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, 1986, 2. cilt, sayfa: 974
  2. ^ "ANKA: Athabascans of Interior Alaska / Alaskan Athabascans". 29 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2012. 
  3. ^ "UAF : Dene (Athabaskan) Languages Conference". 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012. 

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atabask_dilleri&oldid=32659185" sayfasından alınmıştır