Acımusluk Sokağı Sarnıcı

Giriş

Acımusluk Sokağı Sarnıcı İstanbul ilinin Fatih ilçesinin Eminönü semtinde bulunan bir sarnıçtır. Eski adı Acımusluk Sokağı olan, Cemal Nadir Sokak'ta bulunur. Sarnıcın bulunduğu bölge ve çevresi Bizans döneminde yerleşim amaçlı yoğun rağbet görmüştür.

Sarnıcın 1078 yılında İmparator Nikephoros Botaneiates tarafından inşa ettirildiği ve Botaneiates (Kalamanos) Sarayı'nın mahzeni olduğu tahmin edilmektedir. İlk planı 1895'te çizilen sarnıç günümüzde depo olarak kullanılmaktadır.

Tarihçe

Bizans Dönemi

III. Nikephoros Botaneiates (1078-1081) tarafından 1078 yılında inşa ettirildiği düşünülen yapı, Bizans dönemi boyunca onun tarafından yapılan tek su yapısı olmamış, hükümdarlığı boyunca sarayların ve İmparatorluğun su sıkıntılarını gidermek adına bu yapı gibi çeşitli su yapıları inşa ettirmiştir.

Mimari

Sarnıcın penceresinden görünen iç kısmı

Bizans mimarisinin örneklerinden biri olan sarnıç, Hobyar Mahallesi Cemal Nadir Sokak'ta bulunmakta ve Osmanlı döneminde kullanımı sırasında açılmış olan, kuzeydoğu duvarında bulunan pencereleri ile yer üstünde görülebilmektedir.. 10.65 x 16.01 metre ölçülerinde yan yana tonozlu odalar ve odaların ortasında sonradan sarnıç haline dönüştürülmüş bir alt yapı olan geniş salon, bu salonun duvarının dibinde ise her sırası altışar sütundan oluşan iki sıra mermer sütun dizisi bulunur. Mahzenin sağ tarafında, sonradan eklendiği sanılan oval bir sarnıç ve bir dehlizle sonlanan uzun bir koridor vardır. Sol taraf ise ayrı bir plana sahip olup, bu kanadın devamı yoktur. Sütunlu salonun gerisinde su dolu bir mekân vardır. 10.25 x 6.7 metre ölçülerinde ve beşik tonozlu ve mihrap biçiminde bir apsisi vardır. Biri 4.85 x 4.85 metre ve diğeri 2.75 x 2.77 metre boyutlarında iki odadan oluşan dikdörtgen bir mekânın solunda iki mermer sütun bulunur. Tarihi Yarımada Koruma Amaçlı İmar Planı'nda olan sarnıç, Cemal Nadir Sokağı'ndaki Hoca Kasım Günani Camii hizasına kadar uzanmaktadır.

Günümüzde otopark olarak kullanılan yapının güneydoğusunda tuğla duvar kalıntılarını görmek mümkündür. Bu uzantı yakın tarihli hava fotoğraflarında da görülebilir. Üst örtüdeki bozulmalar nedeniyle yapının içine sürekli yağmur suyu girmiş ve tonozlarda rutubet, tuz ve sıva oluşmuştur. Sarnıç çatısında bulunan ağaçların kökleri yapı içinde de devam etmekte ve bu da çatlaklara neden olmaktadır. Bitki oluşumları, uzun süre bakımsız kalan yapıların derz aralarında ve kopmaların olduğu yerlerde de görülebilir. Cephede, yağmur nedeniyle süzülen sular ve dış kaynaklardan kaynaklanan yoğun karbon birikimi nedeniyle çok fazla kirlenme vardır. Ayrıca, taş ve tuğla yüzeylerde yüzey aşınması ve strüktürel olarak yapıya zarar verebilecek boyutlarda malzeme kaybı vardır.