Clausula rebus sic stantibus
Rebus sic stantibus, Latince "mevcut koşulların değişmesi" anlamına gelen, antlaşmaların yapıldığı koşullarda köklü bir değişim olması durumunda uygulanmamasına imkân veren uluslararası hukuk ilkesidir. Türkçede emprevizyon nazariyesi olarak da anılır. Uluslararası hukuk sisteminin en önemli ilkelerinden olan pacta sunt servanda'ya (ahde vefa / sözünü tutma) istisnai bir durum oluşturur. Örneğin Türkiye, 1923 yılında imzalanan Lozan Boğazlar Sözleşmesi'nin günün şartlarına uymadığı gerekçesiyle, 1936 yılında Boğazlar için yeni bir rejim saptanmasını teminen bir uluslararası konferans çağrısı yapmıştır. Bu talep üzerine gerçekleştirilen Montrö Boğazlar Sözleşmesi uluslararası hukuk açısından rebus sic stantibus ilkesine dayandırılmıştır.[1][2]
Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi'nin 62. maddesine göre koşulların köklü değişimi ilkesine başvurulabilmesi için şu şartlar gereklidir:[3]
a) Değişiklik öncesi koşulların anlaşmanın ana gerekçesini oluşturması gerekmektedir.
b) Ortaya çıkan değişiklik tarafların yükümlülüklerini önemli ölçüde etkilemelidir.
Sözleşme bu durumlara iki istisna getirmiştir:
a) Sınır anlaşmalarına son vermek için bu ilkeden yararlanılamaz.
b) Koşulların değişmesine kendi yükümlülüklerini yerine getirmemek suretiyle neden olan taraf bu ilkeyi ileri süremez.
Kaynakça
- ^ Doğru, Sami (2013). "Türk Boğazları'nın Hukukî Statüsü : Sevr ve Lozan'dan Montrö'ye Geçiş" (PDF). Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 15 (2). s. 153. Erişim tarihi: 25 Aralık 2016.
- ^ "MONTREUX BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ" (PDF). Trakya Üniversitesi. 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2016.
- ^ "Vienna Convention on the law of treaties" (PDF). Birleşmiş Milletler. 9 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Aralık 2016.
.svg){kind=small} | Uluslararası hukuk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
