Atabask dilleri
| Atabask dilleri | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Kuzey Amerika'nın batısı |
| Sınıflandırma | Denesey
|
| Alt bölümler | |
| ISO 639-2 / 5 | ath |
 | |
Atabask dilleri, Athabaska dilleri[1] ya da Dene dilleri olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri ailesinin en büyük grubudur ve Eyakça ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. Atabasklar tarafından konuşulurlar. Kanada (Kanada Atabaskları) ve Alaska'da (Alaska Atabaskları) yoğundurlar. ABD'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden Meksika'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak Kuzey Atabask dilleri, Pasifik Atabask dilleri ve Güney Atabask dilleri biçiminde üç alt grupta toplanırlar. Apaçi ve Navahoların dilleri son grupta yer alır.
Atabask halklarının nüfusu 200.000 kişidir[2] ve bunun büyük bir kısmı (170.000 den fazlası) Navaholardandır.
Adı, Atabask gölü (Athabasca Gölü)'nün adından gelir. Dene ise kendi dillerinde "insanlar/halk" anlamına gelen sözlerden yola çıkılarak dilcilerce oluşturulmuştur. [Yandaki haritada büyük kırmızı sahadaki üç gölden en altta olanı Atabask gölüdür]
Atabask dil bilimi çalışanları Athabascanist/Athabaskanist olarak da adlandırılır.
Sınıflandırma
- Kuzey Atabask dilleri
- Ahtnaca (konuşanı 80 kişi)
- Denağinaca (konuşanı 75 kişi)
- Değinakça (konuşanı 15 kişi)
- Holikaçukça (konuşanı 5 kişi)
- Koyukonca
- Kuskokvimce (konuşanı 40 kişi)
- Aşağı Tananaca (konuşanı 30 kişi)
- Tanakrosça (konuşanı 35 kişi)
- Yukarı Tananaca (konuşanı 100 kişi)
- Kuzey Tuçoncası (konuşanı 200 kişi)
- Güney Tuçoncası (konuşanı 200 kişi)
- Guçince (konuşanı 770 kişi)
- Hanca (konuşanı 10 kişi)
- Tagişçe (konuşanı 2 kişi)
- Tahltanca (konuşanı 55 kişi)
- Kaskaca (konuşanı 400 kişi)
- Danezaca (konuşanı 300 kişi)
- Sekanice
- Denetaca
- Satuca
- Tlınçonca
- Denesulinece (konuşanı 765 kişi)
- † Tsetsautça (1927'de yok oldu)
- Tsutinaca
- Nadoten-Vetsuvetence
- Dakelce
- Çilkotince
- Nikolaca
- Pasifik Atabask dilleri
- Hupaca (konuşanı 64 kişi)
- Güney Atabask dilleri
- † Ova Apaçicesi (yakınlarda yok oldu)
- Hikarilaca (konuşanı 1000 kişi)
- † Lipanca (büyük ihtimalle 1980'li yıllarda yok oldu)
- Meskalero-Çirikavaca (konuşanı 1800 kişi)
- Batı Apaçicesi (konuşanı 12.693 kişi)
- Navahoca
Coğrafi dağılım
- Kanada
- Yukon Toprakları: Guçince, Hanca, Kaskaca, Tagişçe, Kuzey Tuçoncası, Güney Tuçoncası, Yukarı Tananaca
- Kuzeybatı Toprakları: Denesulinece, Guçince, Satuca, Denetaca, Tlınçonca
- Nunavut: Denesulinece
- Britanya Kolombiyası: Nadoten-Vetsuvetence, Çilkotince, Dakelce, Kaskaca, Nikolaca, Sekanice, Danezaca, Denetaca, Tagişçe, Tahltanca, Tsetsautça
- Alberta: Denetaca, Denesulinece, Tsutinaca
- Saskatchewan: Denesulinece
- Manitoba: Denesulinece
- Amerika Birleşik Devletleri
- Alaska: Ahtnaca, Değinakça, Denağinaca, Guçince, Hanca, Holikaçukça, Koyukonca, Aşağı Tananaca, Tanakrosça, Tsetsautça, Kuskokvimce, Yukarı Tananaca
- Vaşington: Çilkotince, Kwalhioqua, Nikolaca
- Oregon: Tlatskanie, Applegate, Galice, Tututni, Upper Coquille, Tolowa, Upper Umpqua
- Kaliforniya: Eel River, Hupaca, Mattole-Bear River, Tolowa
- Utah: Navahoca
- Kolorado: Hikarilaca, Navahoca
- Arizona: Çirikavaca, Navahoca, Batı Apaçicesi
- New Mexico: Çirikavaca, Meskaleroca, Hikarilaca, Lipanca, Navahoca
- Teksas: Meskaleroca, Lipanca
- Oklahoma: Çirikavaca, Hikarilaca, Ova Apaçicesi
- Meksika
- Sonora ve Chihuahua : Çirikavaca
Çalışmalar
Dene Languages Conference (ya da Athabascan Languages Conference) adlı konferans serisinde ele alınır. Bu konferansta dil bilimciler, konuşmacılar, eğitimciler ve politikacılar biraya gelerek Atabask dil ve kültürleri üzerine çalışmalar yapılır. İlki 1980 yılında New Mexico Üniversitesinin evsahipliği ve sponsorluğunda yapılan konferans 2012 yılında Western Washington University tarafından düzenlenmiştir[3]. 2013 yılındaki konferans ise Calgary, Kanada'da yapılacaktır.
Kaynakça
- ^ Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, 1986, 2. cilt, sayfa: 974
- ^ ANKA: Athabascans of Interior Alaska / Alaskan Athabascans
- ^ UAF : Dene (Athabaskan) Languages Conference
Ayrıca bakınız
