8 гыйнвар исемле битнең чыганагын карау

'''8 гыйнвар''' — [[Милади тәкъвиме]]ндә беренче айның сигезенче көне. Ел ахырына кадәр 357 көн кала.
{{Гыйнвар тәкъвиме}}
{{Шулай ук карагыз/Көн}}
{{Тарихта бу көн}}
=={{Бәйрәмнәр һәм вакыйгалар}}==
==={{Халыкара истәлекле период}}===

==={{Илләр буенча бәйрәмнәр}}===
* [[Рәсем:Flag of Monaco.svg|border|20px]] [[Монако]] — ''Бәйсезлек бәйрәме ([[1297]])''.<ref name="pl.wiki">{{ref-pl}} [[:pl:8 stycznia#Święta|Święta]]</ref><ref>{{ref-en}} [http://madmonaco.blogspot.ru/2010/01/monaco-independence-day.html Monaco Independence Day]</ref>
* [[Рәсем:Flag of Niue.svg|border|20px]] [[Ниуе]] — ''Такай (әйләнеп йөрү) догалар һәм зыярәтләр атнасы тәмамлана''.<ref name="es.wiki">{{ref-es}} [[:es:8 de enero#Celebraciones|Celebraciones]]</ref><ref>{{ref-en}} [http://www.iexplore.com/travel-guides/australia-and-south-pacific/niue/festivals-and-events Niue — Festivals and Events]</ref>
* [[Рәсем:Flag of the Northern Mariana Islands.svg|border|20px]] [[Төньяк Мариана утраулары]] — ''Берләшү көне ([[1978]])''.<ref name="pl.wiki"/><ref name="es.wiki"/><ref name="en.wiki">{{ref-en}} [[:en:January 8#Holidays and observances|Holidays and observances]]</ref><ref name="fr.wiki">{{ref-fr}} [[:fr:8 janvier#Célébrations|Célébrations]]</ref><ref>{{ref-en}} [http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact97/185.htm University of Missouri Saint Louis] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130308065101/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact97/185.htm |date=2013-03-08 }}</ref><ref>{{ref-en}} [http://www.worldtravelguide.net/pacific-islands-micronesia/northern-mariana-islands/public-holidays Northern Mariana Islands Public Holidays]</ref><ref>{{ref-en}} [http://www.ducksters.com/geography/country.php?country=Northern%20Mariana%20Islands The People of Northern Mariana Islands]</ref>

==={{Һөнәри һәм җәмгыяви бәйрәмнәр}}===
* [[Рәсем:Flag of the United States.svg|border|20px]] [[АКШ]] — [[File:Flag of Louisiana.svg|20px|border]] [[Луизиана (штат)|Луизиана штаты]]нда ''Джексон көне'' ([[:es:Jackson Day|es]]).<ref name="es.wiki"/><ref>{{ref-en}} [http://www.merriam-webster.com/dictionary/jackson%20day Jackson Day]</ref>
* [[Рәсем:Flag of Brazil.svg|border|20px]] [[Бразилия]] — ''милли [[фотография]] көне''.<ref name="pt.wiki">{{ref-pt}} [[:pt:8 de janeiro#Feriados e eventos c.C3.ADclicos|Feriados e eventos cíclicos]]</ref><ref>{{ref-pt}} [http://www2.portoalegre.rs.gov.br/pwdtcomemorativas/default.php?reg=5&p_secao=57 08 de Janeiro - Dia Nacional da Fotografia]</ref>
* [[Рәсем:Flag of Bulgaria.svg|border|20px]] [[Болгария]] — ''Бабьи каши''.
* [[Рәсем:Flag of Greece.svg|border|20px]] [[Греция]] — ''Гинайкратия''.
* {{PRK}} — ''[[Ким Җоң-ун]] [[туган көн]]е''.<ref name="en.wiki"/><ref name="fr.wiki"/><ref>{{ref-en}} [http://rt.com/news/kim-age-birthday-korea-349/ Do I hear 26? 28? 30? Kim Jong-un marks his birthday – but which one?]</ref><ref>{{ref-en}} [http://gawker.com/5974144/incredibly-brave-north-koreans-are-mocking-kim-jong+un-on-his-birthday Incredibly Brave North Koreans are Mocking Kim Jong-Un on His Birthday] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140107224829/http://gawker.com/5974144/incredibly-brave-north-koreans-are-mocking-kim-jong+un-on-his-birthday |date=2014-01-07 }}</ref>
* [[Рәсем:Flag of Turkey.svg|border|20px]] [[Төркия]] — ''сукырлар көне һәм атнасы''.<ref name="tr.wiki">{{ref-tr}} [[:tr:8 Ocak#Tatiller ve Özel Günler|Tatiller ve Özel Günler]]</ref><ref>{{ref-tr}} [http://www.koseyazilarinayorumlar.com/index.php?topic=180.0;wap2 ÜLKEMİZDE KUTLANAN BELİRLİ GÜN VE HAFTALAR(TARİHLERİNE GÖRE SIRALAMA]</ref>

== {{Вакыйгалар}} ==
* [[1918 ел|1918]] — [[Казан]]да, [[Бөтенрусия мөcелман гаскәриләренең икенче корылтае|Бөтенроссия мөcелман гаскәриләренең икенче корылтае]]нда [[Идел-Урал республикасы]] проекты хуплана. Аны игълан итү [[1 март]]ка билгеләнә (Резолюция тормышка ашмый кала).
* [[1957 ел|1957]] — 14 яшьле [[Роберт Фишер]] [[шахмат]]лар буенча [[АКШ]] чемпионы исемен яулый.
* [[1959 ел|1959]] — [[Шарль де Голль]] [[Франция]] президенты итеп сайлана.
* [[1977 ел|1977]] — [[Мәскәү]]дә террористик актлар сериясе уза.
* [[2011 ел|2011]] — [[АКШ]]ның [[Аризона]] штатында [[Тусон]] шәһәрендә сайлаучылар белән очрашуы вакытында [[АКШ Конгрессы]]на Демократик партиядән сайланган [[Габриел Гиффордс]] һәм аның тарафдарларына һөҗүм ясала.<ref>[http://www.azatliq.org/archive/news/20110109/570/570.html?id=2270837 Аризонада АКШ Конгрессы вәкиле Габриел Гиффордска һөҗүмне тикшерү бара]</ref>.

== {{Туулар}} ==
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:8 гыйнвар көнне туганнар}} 
* [[1826 ел|1826]] — [[Гәли Чокрый]], татар шагыйре, мәгърифәтче.
* [[1862 ел|1862]] — [[Жозеф Дешелет]], 
* [[1867 ел|1867]] — [[Эмили Болч]], америкалы икътисадчы, пацифист.
* [[1871 ел|1871]] — [[Эрвин Гримм]], 
* [[1891 ел|1891]] — [[Вальтер Боте]], 
* 1891 — [[Соломон Лурье]], [[тел белеме]] һәм [[тарих]] галиме, профессор.
* [[1892 ел|1892]] — [[Георгий Маленков]], совет дәүләт һәм фирка эшлеклесе.
* [[1898 ел|1898]] — [[Гыймаз Баһаветдинев]], дәүләт эшлеклесе.
* [[1903 ел|1903]] — [[Иннокентий (Петров)|Иннокентий]], 
* [[1908 ел|1908]] — [[Зыяэтдинхан Бабахан]], 
* [[1913 ел|1913]] — [[Алексей Шмарёв]], 
* [[1916 ел|1916]] — [[Георгий Гудков]], 
* [[1917 ел|1917]] — [[Заһир Исмәгыйлев]], композитор.
* [[1918 ел|1918]] — [[Оганес Зардарян]], 
* [[1920 ел|1920]] — [[Вадим Бивойно]], 
* 1920 — [[Ләйлә Бәдирбәйли]],  
* [[1928 ел|1928]] — [[Анатолий Адо]], тарих галиме.
* [[1933 ел|1933]] — [[Фәрит Габдрәхим]], татар шагыйре.
* [[1935 ел|1935]] — [[Василий Седугин]], 
* 1935 — [[Элвис Пресли]], [[АКШ|Америка]] җырчысы һәм актёры, «Рок'н'Ролл патшасы».
* [[1939 ел|1939]] — [[Станислав Кирсанов]], 
* [[1941 ел|1941]] — [[Леонард Мөхәммәтҗанов]], 
* [[1942 ел|1942]] — [[Стивен Һокиң]], 
* [[1947 ел|1947]] — [[Дэвид Боуи]], [[Бөекбритания]]ле [[җырчы]], җырлар авторы, актёр, продюсер.
* [[1952 ел|1952]] — [[Валерий Кандилов]], [[ТР социаль-икътисадый мониторинг комитеты]] рәисе (2017 елдан).
* [[1954 ел|1954]] — [[Сергей Маков]], 
* 1954 — [[Юлай Гайнетдинов]], башкорт курайчысы.
* [[1959 ел|1959]] — [[Җәүдәт Салихов]], [[РФ]] [[мәхкәмә]] департаментының [[ТР]] буенча идарәсе җитәкчесе.
* [[1961 ел|1961]] — [[Евгений Муравьёв]], 
* [[1962 ел|1962]] — [[Фәрит Галимов (радиофизик)|Фәрит Галимов]], [[радиофизика]] галиме, [[А.Н. Туполев исемендәге Казан илкүләм тикшеренү техник университеты]] кафедра мөдире.
* [[1966 ел|1966]] — [[Светлана Аргынбаева]], 
* [[1969 ел|1969]] — [[Финә Вәлиева]], 
* [[1972 ел|1972]] — [[Станислав Лысенко]], 
* [[1977 ел|1977]] — [[Андрей Царёв]], 
* [[1982 ел|1982]] — [[Гүзәл Уразова]], Татарстанның атказанган артисты.
* 1982 — [[Ким Чен Ын]], 
* 1982 — [[Юрий Будылин]], 
* [[1988 ел|1988]] — [[Артур Вәликәев]],
* 1988 — [[Эльза Газизова]], татар журналист.

== {{Вафатлар}} ==
{{Шулай ук карагыз|:Төркем:8 гыйнвар көнне вафатлар}}
* [[1324 ел|1324]] — [[Марко Поло]], итальян сәүдәгәре һәм сәяхәтчесе.
* [[1642 ел|1642]] — [[Галилео Галилей]], мәшһүр итальян галиме.
* [[1819 ел|1819]] — [[Иван Браун]], 
* [[1894 ел|1894]] — [[Пётр Перемежко]], 
* [[1914 ел|1914]] — [[Дмитрий Клеменц]], 
* [[1938 ел|1938]] — [[Миикул Крисун]], 
* [[1939 ел|1939]] — [[Шәехгаттар Иманаев]], татар [[адвокат]] һәм [[Тел белеме|тел белгече]], [[газета]] мөхәррире.
* [[1942 ел|1942]] — [[Солтан Габәши]], татар [[композитор]]ы.
* [[1955 ел|1955]] — [[Леонид Смирнов]], 
* [[1965 ел|1965]] — [[Владимир Сосюра]], 
* [[1983 ел|1983]] — [[Александр Бажанов]], 
* [[1986 ел|1986]] — [[Валерий Шатерников]], 
* 1986 — [[Зиннур Насыйбуллин]], татар язучысы.
* [[1992 ел|1992]] — [[Зоя Воскресенская]], 
* [[1993 ел|1993]] — [[Хөсәен Әхмәтов]], башкорт [[композитор]]ы.
* [[1995 ел|1995]] — [[Виталий Горин]], 
* [[1996 ел|1996]] — [[Прокофий Зубец]], 
* [[1997 ел|1997]] — [[Мелвин Кәлвин]], 
* [[1998 ел|1998]] — [[Лемик Назаров]], 
* [[2000 ел|2000]] — [[Рәхилә Мифтахова]], татар опера җырчысы. 
* [[2002 ел|2002]] — [[Александр Прохоров]], 
* 2002 — [[Василий Средин]], 
* [[2007 ел|2007]] — [[Владимир Игошев]], 
* [[2008 ел|2008]] — [[Әнвәр Мөлеков]], 
* [[2009 ел|2009]] — [[Мансур Гыймранов]], 
* [[2014 ел|2014]] — [[Миңнулла Чинкин]], атаклы [[җиңел атлетика]] тренеры.
* 2014 — [[Риф Тойгынов]], башкорт шагыйре.
* [[2017 ел|2017]] — [[Али Әкбәр Һашими Рафсанҗани|Һашими Рафсанҗани]] (82), {{байрак|Иран}} [[Иран]] президенты (''1989-1997''). [http://www.interfax.ru/world/544478]
* [[2017 ел|2017]] — [[Ринат Гобәйдуллин (1951)|Ринат Гобәйдуллин]], композитор, "Сердәш" ансамбленең җитәкчесе ([[Чаллы]]).
* [[2021 ел|2021]] — [[Владимир Третьяков (1936)|Владимир Третьяков]],

=={{Дини бәйрәмнәр}}==
=== [[Ислам]] ===
=== [[Христианлык]] ===
* «изге» Мәрьямгә (Гайсә анасы) багышланган вәгазъ һәм дога кылу җыелышлары

[[Рәсем:Goedele.jpg|thumb|right|«изге» Гөделе, Брүссел яклаучысы]]
[[Рәсем:Christian cross.svg|12px]] Көнбатыш Христианларда: 
* Пегги, Пеакёрк шәһәреннән († ~[[714 ел]])
* Хендрик, Арнсбергтан († [[1200 ел]])
* Эгмонт
* Натанлан
* Торфинн († [[1285 ел]])
* Вульсин, Шерборн шәһәреннән († [[1002 ел]])
* Аполлинарий Клавдий (+ ~[[180 ел]]), [[Марк Аврелий]] императоры заманында [[Фригия]]дагы [[Хиераполис]] епископы
* Люсиан, Бовэ яклы († ~[[280 ел]])
* Северин, Норикум яклы († [[482 ел]])
* Торфинн, Хамар яклы
* Эуросия Фабрис (°[[1866 ел]] – +[[1932 ел]]), шатлыклы, "Мамма Роза" кушаматы белән билгеле иде.
* Лоренцо Юстиниан (+ [[1455 ел]]), [[Венеция]] шәһәре баш епископы, Кастилия ягыннан
* Адельмо, Кантербури архиепископы
* Альберто, Кашэл епископы
* Арконте, Вивьерс епископы
* Балдовино, Лаон канонигы
* Картерий, жәфа чигүче
* Доменика, Константинополь шәһәреннән, гыйффәтле кыз хатын
* Эдуард Ватерсон († [[1594 ел]]), хикмәт иясе, җәфа чигүче
* Эгемон, Аутун епископы
* Эргнад, монах
* Эрменфред, Вердун епископы
* Эугениано, Аутун епископы, җәфа чигүче († [[IV гасыр]])
* Фродоберт, аббат († [[673 ел]])
* Эрхард, Регенсбург епископы († ~[[686 ел]])
* Джакобелла Мария делла Кроче, гыйффәтле кыз хатын, mercedaria
* Иоанн, суфый
* Гвителин, [[Лондон]] епископы
* Леандр, mercedario
* Массимо, Павиа епископы († [[511 ел]])
* Наталан, Әбердин епископы
* Пациенте, Мец епископы
* Пьер Томмазо, († [[1366]], Гаскония яклы, [[епископ]], архиепископ, Константинополь патриархы титулы иясе
* Пьетро, Роскильд епископы
* Северино, Сеттемпеда епископы
* Теофил, дьякон һәм җәфа чигүче
* Вульсино, аббат һәм епископ
* Лиана
* Маргарита

[[Рәсем:OrthodoxCross(black,contoured).svg|12px]] Көнчыгыш христианларда:
* Георгий Чосебит ([[7 гасыр]])
* Домница, Константинополь шәһәреннән ([[474 ел]])
* Эмилиан, Цизикус җирләреннән, [[епископ]] һәм [[тәүбә кылдыручы]] ([[9 гасыр]])
* Григорий, [[могҗиза кылучы]], [[Киев]] Лаврасы монастыреннән ([[1094 ел]])
* Григорий, могҗиза кылучы, Киев Лаврасы монастыреннән ([[14 гасыр]])
* Илия суфый, [[Мисыр]]дан, ([[4 гасыр]])
* Юлиан һәм хатыны Василисса, улы Цельсий һәм хатыны Марционилла; Антиох яклылар Антоний һәм Анастасий; Мисырда Антиноэ якларында җәфа чигеп хәлакъ булучылар ([[313 ел]])
* Теофил һәм Хэлладий, [[Ливия]] җирләрендә [[3 гасыр]]да җәфа чигүчеләр
* Агато, [[Мисыр]] җирләрендән, [[монах]] [[4 гасыр]]
* Григорий, [[Болгария]]ның [[Моэсия]] шәһәреннән, епископ ([[1012 ел]])
* Паизий, [[Углич]] шәһәреннән, ([[1504 ел]])
* Аксакал Исая, [[Валаам]] монастыреннән([[1914 ел]])

Бердәм Католик һәм Православ изгеләре:
* Тифлистан Або, яки ''Хабо'' (+ [[786 ел]]), яшь гарәп христианлы, [[Багдад]]тан [[Гөрҗистан]] җирләренә [[Тифлис]]ка килгән, [[мөсельманнар]] тарафыннан колга алынып, җәфа чиктерелеп үтерелде; Көнбатышта [[6 гыйнвар]] искә төшерелә.
* Сциттан Агафон (+ [[370 ел]]), [[Мисыр]]ның [[Сцит]] чүлендә суфый тормышын алып барган.
* Аттик, (+ [[425]]), [[Армения]]ның [[Себасте]] якларында туа, ([[406 ел]]- 425 ел) арасында [[Константинополь]] патриархы була, «изге» Иоанн Хризостом исемен белгенлектән кайтара.
* Картерий (+ ~[[304 ел]]), Каппадокия җирләрендәге Цезареяда (бүгенге Төркиянең Кайсари яклары) [[Диоклет]] императоры заманында җәфа чигүче,
* Сир, яки ''Кирос'' (+ ~[[714 ел]]), Константинополь Патриархы ([[706 ел]]-[[711 ел]]), узюрпатор [[Филиппикус]] заманында монотелизмның [[:fr:Monothélisme|Monothélisme]]өстенлегенә каршы чыгу сәбәпле Хора монастырена сөргенгә җибәрелгән.
* Люсьен дэ Бовэ (+ [[290 ел]]), Бовэзи да җәфа чигеп хәлакъ булган; [[III гасыр]] башында ''Максимьен'' һәм ''Юлиен'' беректәшләре белән бергә [[Галлия]]га Инҗилне китергән роман руханиләр.
* Северин дэ Норик (° [[410 ел]] – +[[481 ел]] яки [[482 ел]]), аббат, [[Норик]] җирләрендә(бүгенге [[Австрия]]) дин өйрәтүче.
* Доминик яки ''Домник'' ([[V гасыр]]), originaires de [[Картаж]]да туган кыз хатын монах.
* Эрхард, ''Эберхард'' яки ''Эврард'' (+ [[686 ел]]), Ирландия яки Нарбонния (хәзерге Франциянең диңгез буе көнъякында урнашкан Борынгы Рим колониясе) якларында туган милләте белән ''скотт (шотландия халкы)'', [[Бавария]]да миссионер епископ, соңрак [[Ратисбонн]]да урнашкан өлкә епархия башлыгы.
* Фроберт (+ [[673 ел]]), [[Люксой]]да монах һәм et бүгенге [[Франция|Франциянең]] [[Трой]] шәһәре буендагы [[Монтьей-ля-Селле]] (бүген [[Сэнт-Андрэ-ле-Вержер]]) аббатлыгының беренче башлыгы (игумен).
* Хозибадан Георгий ([[VII гасыр]]), [[Палестина]]да аскет.
* Гудуль (+ [[712 ел]]), [[Виттерик]] графы кызы, гыйффәтле кыз хатын, [[Брүссел]]ны яклаучы изге.
* Исидор (+ [[1472]]), рухани, һәм җитмеш ике шәкерте, [[Эстония]]ның [[Юрьев]] шәһәрендә Рим католик чиркәве яклыларын кулыннан хәлакъ ителде.
* Макар яки ''Макрис'' (+ [[1431 ел]]), [[Константинополь]]ның Христос Понкратор монастыреның игумены.

===={{Исем бәйрәмнәре}}====
[[Александр]] 
[[Альберт]]
[[Анфиса]]
[[Аполинарий]]
[[Григорий]]
[[Гудрун]]
[[Гудуль]]
[[Давид]]
[[Дмитрий]]
[[Еварест]]
[[Евфимий]] 
[[Ефим]] 
[[Иосиф]]
[[Исаакий]]
[[Константин]] һәм ясалмалары: ''Констанций'' һ.б.
[[Лауренсиуш]]
[[Лаурентий]]
[[Люсьен]] һәм ясалмалары: ''Люсиан'', ''Люциана'', ''Лючиано'', ''Люсьенна'', һ.б.
[[Максим]]
[[Мария]] 
[[Мроцыслав]]
[[Мстислав]]
[[Пегги]]
[[Северин]]
[[Теофил]]
[[Торстен]]
[[Хейнрих]]
[[Хеладия]]
[[Хеладиуш]]
[[Эрхард]]
[[Юхим]]

=== Башка диннәр/ышанычлар ===
[[Борынгы Рим]] дине:
* [[Юстиция]] Аугуста

== Шулай ук карагыз ==
{{commonscat|8 January}}

== [[Искәрмә]]ләр ==
{{Reflist}}

== [[Cылтама]]лар ==
* [http://www.calend.ru/ Календарь событий Calend.ru]
* [http://www.angelday.info/ Православ исемнәре һәм көн бәйрәмнәре]
* [http://www.portalsaofrancisco.com.br/ Portal Sao Francisco (Бразилия)]
* [http://www.es.catholic.net/santoral/ Бөтендөнья Католикларның очрашу порталы, испан телендәге көн изгеләре бүлеге]
* [http://www.journee-mondiale.com/ Францияз телле дөнья көннәре порталы]
{{Көннәр төзмәсе}}

[[Төркем:8 гыйнвар]]
[[Төркем:Ел көннәре]]