شیخ حیدر
شیخ حیدر
صفوی طریقتینین شیخی وبیرینجی شاه اسماعیل ین باباسی .
عمرونون ایلک ایللری
[دَییشدیر]شیخ حیدر شیخ جنید و خدیجه بیگیم ین اوغلو و اوزون حسن نین باجی اوغلو سویدو. 1461 ایلینده آمد شهرینده دنیایا گلیب و 9 یاشینا جان دایی سیاوزون حسنین تکلوفو آلتیندا یاشایب .
اردبیله دونوش
[دَییشدیر]1470اینجی ایلده اوزون حسن تیمورلوابوسعید نی ساواش سیراسیندا اولدورور و بویله لیک له ان قدرتلی دوشمنین آرادان آپاریر و بوندان سورا اوزون حسنین قاباغیندا دورماغاهئچ کس قالمامیشدی بو ایل ده حیدر اوزون حسنله بیرلیقدا اورمیه شهرینه گئدیر و اوزون حسن اونو باباسی شیخ جنیدین یئرینه اوتوردور. بو تصمیم نقدر شیخ حیدرین بویوک عمی سی شیخ جعفره آغیر گلسه ده بیر مخالف سوز دییبیلمییر نیه کی سلطان اوزون حسنی غضب لندیرماق صلاح اولان ایش ده ییردی . شیخ حیدر بئله لیقلا 9 یاشیندا صفوی طریقتینین شیخی اولور.
قیزیلباش اوردوسونون قورولماغی
[دَییشدیر]شیخ حیدر شیخ حیدر شیخلیغینین اول گونوندن باباسی گئدن یولا آیاق باسماق ایستییردی حاکیمییت صفویه طریقتینین اصلی هدفی اولموشدور و بو هدفه یئتیشماق اوچون قدرتلی اوردو نیازیدیر. صفویه طریقتی شیخ جنید زمانیندان نظامی بیر تشکوله دونموشدور و اوردوسو واریدیر آما بو اوردو منطم و قدرتی بیر اوردو ده ییردی ساده جه صوفی لریدیلر کی قیلینج اللرینه توتوردولار. شیخ حیدر دوورونده سیلاح یاپیلماق باشلادی نظامی تمرینات باشلادی و لردبیل یاواش یاواش بیر نظامی پادگانا چئوریلدی . آما بو آرادا شیخ جنید ان اونملی ایشی گئییم لری ده ییشماق و یئنی گئییم اورتایا چیخارتماق اوزللیکله ده یئنی بورک. او تاریخه قدر صوفی لر تورکمن بورکو باشلارینا قویاردیلار کی تورکمن عمامه سینه مشهوریدیر شیخ حیدر 12 گوشه لی بیر بورک دوزلتدیردی کی هر گوشه سی بیر امام آنلامیندا ایدی و وسطسنده مخروط شکیلینده قیرمیزی تاج تکین واریدیر . بو بورک باعیث اولدو صوفی لرین آراسیندا یاخیینلیق دویغو سو چوخالسین و صوفی لرله باشقا آدام لار بیربیریلن آییریشیل سینلار.
شیخ حیدرین ساوشا چیخماسی
[دَییشدیر]1483 جو ایلده شیخ حیدر بیرینجی ساواشینا آماده اولوردو حیدر قصدی واریدی کی شروانشاهلار توپراغیندان کئچسین و چرکس لرله جهاد ائله سین بونا گوره ده سلطان یعقوب دان مکتوب آلاراق شروانشاهلار شیخ حیدر اوردوسون قاباخلاماییب و اولارا گئچماق ایذنینی وئردیلر. شیخ حیدر بیرینجی ساواشیندا مطلق ظفر الده ائدیر و چوخلو غنیمت لره التاپیر آنجاق بو غنیمت لردن اوزو پای گوتورمور بیر قیسمین قیزیلباشلارا داغیلدیر بیر قسمینن سلاح الده ائتماقا امر الیر و قالانین دا اردبیل ده جماعات ایچینده داغیلدیر. بو ال آچیخ لیق حیدرین اعتبارینی داها دا چوخاردیر.
شیخ حیدرین سون ایللری
[دَییشدیر]1487 جی ایلده حیدر گینه ده جهادا چیخیر و بو سفر ده باشاری الده ائدیر . سرعتله چوخالان حیدرین قدرتی سلطان یعقوبا آغیر گلیر و حیذره سو ظن ائدیر آما قوهوم اولماغا گوره سلطان ایسته میر کی حیدری آرادان آپارا اونا گوره ده حیدری تبریزه چاغیریر و بیله سیندن صداقت آندی ایستییر و شیخ حیدر قرآنا آند ایچرک سلطانا صداقتینی بیلیندیریر.
1488 جی ایلده حیدر آناسی خدیجه بیگمیه سلطان حضورونا یوللور کی اوچونجو ساواشا ایذن آلسین،سلطان یعقوب بیبی اوغلوسونون آندینا گووه نرک ساواش ایذنینی وئریر و بیر مکتوب دا شروانشاه حاکیمی فرخ یسارا گوندریر و بیله سیندن ایستتیر کی بو ساواش دا شیخ حیدرله ایش بیرلیگی اله سین.
شیخ حیدر شروان مرزینده فرخ یسارا بیر ائلچی گوندررک بیله سیندن ایستییر کی دربند یولونو آچیق قویسون و شیخ حیدره گئچ ماق ایذنی وئرسین آما اصیل هدفی شروان اولکه سینین دورومونو بیلمک و اوردان جاسوس لوق ائله مکیدیر. شیخ حیدر آنلاییر کی شروان صلح ایچینده اولماسینا گوره اوردوسو داغینیق دیر و ساواشا مهیا دئییلدیر دوروم شیخ اوچون تاپیلماز بیر دورومیدیر و حیدر آتا سینین انتقامین آلماغا گوره تصمیم توتور شروانشاه اولکه سینین باش کندی اولان شاماخی یا حمله ائت سین.
شیخ شاماخیا حمله ائدیر آما بو سالدیرینی باشاچاتدیرا بیلمیر نییه کی سلطان یعقوبون لشکرینین گلماغینین خبرین ائشیلدیر سلطان یعقوب کی حیدرین بو خطاسی اوچون قوهوم قارداشلیق باغینی بیردفعه لیق سوکوب آتمیشدیر ایستییردی کی حدیری بیردفعه لیقق آیاق دان سالا و آرادان آچارا. شیخ حیدر شاماخی نی اوتوروب و چرکس لر دییارینا قاچماق ایستییر آما چون دربند یولو اونا باغلانمیشدیر ایلک اولاراق دربند قلعه سینه سالدیریر و نئچه گونون ایچینده قلعنین چوخ یئرین ویران ائدیر ولی سلطانین یاخیندا اولماسینین خبری سبب اولور کی ساواشی یاریدا بوراخیب و جنوبدا سلطانین ساواشینا گئتسین.
طبرسران مرزینده ایکی اوردو قارشی قارشیا دایانیر و ساواشماغی باشلاییر بو ساواشدا قیزیلباشلار نقدر ده ایگید داورانیب و آسلان تکین اواسالار دا گینه ده ساواشی قازانابیلمیر لر ،شیخ حیدر سااش سیرا سیندا اوخ ییرک آیاقدان دوشور وسورا سی باشی کسیلیب و تبریزه آپاریلیر.
قایناقلار
[دَییشدیر]تاریخ ایران منصور جدی
