Зялёны марш

Зялёны марш (араб. المسيرة الخضراء‎‎ — аль-Масірат уль-хадра́) — палітычная акцыя на тэрыторыі Заходняй Сахары, мірная інтэрвенцыя, ініянаваная ўладамі Марока ў 1975, мэтаю якой было далучэнне Заходняй Сахары да Марока. Акцыя скончылася паспяхова, але негатыўна паўплывала на імідж Марока і мела далёкія палітычныя наступствы.

Перадгісторыя

Доўгі час Заходняя Сахара была іспанскай калоніяй. У кастрычніку 1975 года каланіяльныя ўлады, не здольныя болей супрацьстаяць фронту ПОЛІСАРЫО, што ўзначальваў нацыянальна-вызваленчую барацьбу, вырашылі перадаць кіраванне тэрыторыі паўстанцам. З гэтым не згадзіліся Марока і Маўрытанія, што здаўна лічылі землі Заходняй Сахары сваімі. Рашэнне міжнароднага суда па гэтай праблеме было няпэўным: у Гаазе заявілі, што адносіны паміж сахарцамі і султанамі Марока заўжды былі лаяльнымі. Кароль Марока Хасан ІІ трактаваў гэтыя словы як дазвол на вяртанне Заходняй Сахары ў склад Марока.

Марш

100 дырхамаў, выпушчаныя ў памяць аб Зялёным маршы

16 кастрычніка 1975 года кароль Хасан ІІ заклікаў усіх неабыякавых мараканцаў без зброі прыйсці на зямлю «Паўднёвых правінцый каралеўства» — так у Марока называюць Заходнюю Сахару. 6 лістапада 1975 года 350 000 бяззбройных мараканцаў, сярод якіх былі жанчыны і дзеці, па закліку караля сабраліся ў паўднёвым горадзе Тарфая і, размахваючы мараканскім сцягамі і сцягамі, фотаздымкамі караля і Каранам, з крыкамі: «Вярніце нам мараканскую Сахару!», Перайшлі па яго камандзе ўяўную мяжу, не сустракаючы супраціву, паколькі іспанскім войскам было загадана не страляць каб пазбегнуць кровапраліцця. Затым мяжу перайшлі часці мараканскіх ўзброеных сіл. Дзень 6 лістапада, які лічыцца пачаткам акупацыі Заходняй Сахары, кароль Хасан абвясціў нацыянальным святам Марока.

Наступствы

Падзел Заходняй Сахары

Акцыя скончылася для Марока паспяхова: Іспанія пакінула Заходнюю Сахару, а яе тэрыторыя была падзелена паміж Марока і Маўрытаніяй. У 1979 Марока авалодала краінай цалкам. Аднак мясцовае насельніцтва не пажадала падпарадкоўвацца Рабату і народ узняўся на барацьбу з акупантамі, стварыўшы фронт ПОЛІСАРЫО, падтрыманы міжнароднай супольнасцю. Ваенны канфлікт з фронтам ПОЛІСАРЫО ў 1976 — 1989 гг. негатыўна паўплываў на эканамічнае становішча Марока. У 1984 Марока пакінула Афрыканскі саюз у знак пратэсту па пазіцыі арганізацыі ў адносінах да канфлікту ў Заходняй Сахары.