Франсуа Дамінік Тусэн-Луверцюр

Франсуа Дамінік Тусэн-Луверцюр
фр.: Toussaint Louverture
Род дзейнасці	палітык, ваенны
Дата нараджэння	20 мая 1743(1743-05-20)
Месца нараджэння	Cap-Haïtien[d], Nord[d], Гаіці
Дата смерці	7 красавіка 1803(1803-04-07) (59 гадоў)
Месца смерці	Fort de Joux[d], La Cluse-et-Mijoux[d], дэпартамент Ду, Franche-Comté[d], Францыя
Грамадзянства	Сан-Дамінга[d]  Першая французская рэспубліка  Каралеўства Францыя  Каралеўства Францыя  Францыя
Веравызнанне	Каталіцкая Царква
Бацька	Gaou Guinou[d]
Жонка	Suzanne Simone Baptiste Louverture[d]
Партыя	якабінцы
Бітвы/войны	Напалеонаўскія войны
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Франсуа-Дамінік Тусэн-Луверцюр (фр. François-Dominique Toussaint-Louverture; 20 мая 1743, маёнтак Брэда, недалёка ад Кап-Аіцьена, Гаіці — 8 красавіка 1803, замак Фор-дэ-Жу, Францыя) — лідар Гаіцянскай рэвалюцыі, у выніку якой Гаіці стала першай незалежнай дзяржавай Лацінскай Амерыкі.

Біяграфія

З сям’і раба. У 1791 годзе далучыўся да паўстання неграў-рабоў у г. Сан-Дамінга (французская частка вострава Гаіці), неўзабаве ўзніачаліў армію паўстанцаў. У 1793 годзе, з пачаткам вайны Францыі (валодала часткай вострава Гаіці) з Вялікабрытаніяй і Іспаніяй, перайшоў на бок Іспаніі. Пасля скасавання французскім урадам рабства ў 1794 годзе выступіў і супраць іспанцаў, нанёс ім шэраг паражэнняў, што прымусіла Іспанію адмовіцца ад сваёй часткі Гаіці на карысць Францыі. Французскі ўрад прызначыў Тусэн-Луверцюра генералам (1795) і галоўнакамандуючым узброеннымі сіламі Сан-Дамінга (1797). У 1798 годзе Тусэн-Луверцюр выгнаў з Гаіці англічан, да 1800 года ўсталяваў сваю ўладу над усім востравам Гаіці. У ліпені 1801 года абвешчаны правіцелем (консулам) Гаіці пры фармальным прызнанні французамі суверэнітэту.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).