Илья Репин

Илья Ефимович Репин
Ілля Юхимович Рєпін
Ажал үйлэ:	уран зурааша, хүрэг зурааша
Түрэһэн үдэр:	24 7 һарын (5 8 һарын) 1844 оной
Түрэһэн газар:	Чугуев[d], Харьковская губерния[d], Ородой эзэнтэ улас
Эрхэтэнэй харьяалал:	Ородой эзэнтэ улас апатрид[d]
Наһа бараһан үдэр:	1930 оной 9 һарын 29(1930-09-29) (86 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Репино[d], Выборгская губерния[d], Финланд
Гарай үзэг:

Илья Ефимович Репин (украин: Ілля Юхимович Рєпін; 1844 оной 8 һарын 5, Чуһуив — 1930 оной 9 һарын 29, Куоккала хото) болбол Украинада түрэһэн ород уран зурааша. «Передвижнигүүд» ба реалист зураашадай бүлгэмэй гэшүүн байба.

Репин 1844 оной 8 һарын 5-да Чуһуив хотодо түрөө һэн. Уран һайхан тээшэ Репинэй эрмэлзэл тон эртэ эхилээ һэн. Тиин эдир залуу байхадаа бурхан зуралгын артельдэ хүдэлмэрилжэ захалба. Эндэ байхадаа өөрынгөө мэргэжэлые дээшэлүүлжэ, ёһотой уран зурааша болохо халуун эрмэлзэл тэрээндэ түрэбэ. Багахан мүнгэ нөөсэлэн суглуулаад, Репин болбол Петербург ошожо, уран зурагай академидэ орохо экзамен 1864 ондо бариба. Тэрээнһээ урда тээ тэрэ хадаа үеын прогрессивнэ үзэлтэй уран зураашадай бүлэгые хүтэлбэрилэгшэ Крамскойтой гэгшэтэй танилсаһан байгаа. Крамской Репиниие уран зуралгын ба шэрээр зуралгын техникэдэ һургаһан, өөрынгөө бүтээлшын һонирхолнуудто хамжуулһан ба залуу уран зураашадай зэргэдэ оруулһан байха юм.

1873 ондо Репинэй зураһан анха түрүүшын томо зохёол—«Барлагууд Эжэл дээрэ» гэжэ зураг хадаа идейнэ дээдэ хэмжээндэ зурагдажа гарагдаһан байна. Энэ зураг дары залуу уран зураашые алдаршуулба. Алдаршаһан уран зурааша Репин тэрэ жэлдээ академиие дүүргэжэ, гайхамшагта амжалтын түлөө хилын саана удаан ябаха Европын аялалаар шагнагдаба. Теэд тус шагналые ехэшье дуратай бэшээр хүлеэн абаба. Уран зурааша Венээр дамжан Итали хүрөөд, тэндэһээ Франци ошожо, тэндэ 1876 он хүрэтэр байба. Тэндэ байхадаа Репин болбол имагтал Оросто байгаа һаа, бүхы хүсөөрөө хүдэлмэрилжэ шадаха байһанаа ойлгон мэдэрбэ. Хилын саанаһаа бусаһанайнгаа дараа Репин Петербургдэ нэгэ хэды байгаад, һүүлээрнь түрэл Чуһуив ошобо. Эгээ эндэ тэрээнэй бүтээлэй тон ехэ аша үрэтэ ба золто үе эхилээ һэн. Тэрэ хадаа сэдьхэл хүдэлгэмэ асари ехэ хүсэтэй дүрсэнүүдые эндэ байгуулба.

Репин хүрэг зурагшаар ехэхэн хүдэлмэрилжэ, энэ талаар уралигай агууехэ, шухала зохёолнуудые байгуулһан байна. Тэрэ хадаа Николай Пироговой, Михаил Глинкын, Владимир Стасовай, Антон Рубинштейнэй. Лев Толстойн, Иван Крамскойн, Василий Суриковай, Валентин Серовой, Модест Мусоргскийн, Максим Горькийн, Алексей Писемскийн, Александр Бородиной, Афанасий Фетын, Владимир Маяковскийн ба бусадай хүрэгүүдые зураа. Уран зурааша хадаа тэдэнэрэй шэнжэ байдалые бүрин дүүрэнээр харуулан, хүн бүхэнэй үнэнтэ сэдьхэлые зураг дээрэ оруулһан байха юм.

«1901 оной 5 һарын 7-ной Гүрэнэй зүблэлэй ёһололой хурал» (1903) гэжэ зураг хадаа хүрэгэй талаар уран зураашын уралигай дээдэ оройнь болоно. Репин «Һүзэг мүргэлһөө арсалга», «Пропагандистые тушаалга», «Муухай замаар», «Суглаан», «Хүлеэгээгүй байгаа» гэжэ хубисхалша ехэ удха шанартай зурагуудые зураһан юм. Эдээн сооһоо зураг бүхэниинь гансашье туйлай уран бэрхээр зурагдаһаараа бэшэ, мүн арюун үндэр зорилгонуудай түлөө ямаршье баатаршалга хэхээр бэлэн байдаг ород хүнүүдэй хүсэн түгэс оюун сэдьхэлые харуулһаараа илангаяа хүсэтэй байна. «Хэрээһэтэ ябалга» гэжэ зураг тэрэ үедэ байһан ёһо журамуудые шүүмжэлһэн байна. «Догшон Иван ба тэрээнэй хүбүүн Иван» гэжэ зурагынь дэлхэй дээрэ алдаршанхай. Репин болбол арбан нэгэн жэл ажаллаһанайнгаа һүүлээр 1891 ондо «Түрэг султанда захяа бэшэдэг запорожецууд» гэжэ зурагаа зуража дүүргэһэн байха юм.

Репин 1930 оной 9 һарын 29-дэ Финландын Куоккалада нүгшөө һэн.

Уран бүтээл

• 
  «Курскта Хэрээһэтэ ябалга», 1880–83 (Москва, Третьяковэй уран зурагай галерей).
• 
  «Түрэг султанда захяа бэшэдэг запорожецууд», 1880–91 (Оросой Үндэһэнэй музей).
• 
  «Хүлеэгээгүй байгаа». 1884–1888. (Москва, Третьяковэй уран зурагай галерей)
• 
  «Догшон Иван ба тэрээнэй хүбүүн Иван», 1870–1873 (Москва, Третьяковын уран зурагай галерей)