| dbo:abstract
|
- Čitalište (bulharsky читалище, česky doslova čítárna) je bulharská kulturní instituce, s tradicí sahající až do obrozeneckých dob.. Jejich úkolem bylo v období poloviny 19. století šířit osvětovou činnost v bulharských zemích, které byly převážně negramotné. Čitalištěm se mohlo stát téměř jakékoliv místo, kde se nacházely nějaké knihy (ať už to byly pro tento účel zbudované domy, či pouhé místnosti v existujících budovách v různých malých sídlech). Ve větších městech plnily funkci kulturních center; plnily úlohu jak knihoven, tak divadel, nebo hudebních a jazykových škol. Tehdejší bulharská společnost byla totiž do velké míry negramotná a nemohla si tak řadu nově vydávaných knih přečíst, což velmi rychle tehdejší obrozenci pochopili jako klíčový problém pro rozšíření vlastních idejí. První čitališta se objevila v roce 1856 ve městech Svištov, Lom a Šumen. Do vyhlášení autonomního Bulharska v roce 1878 jich bylo zřízeno více než sto. Čitališta jsou specifická právě pro území dnešního Bulharska, ačkoliv podobná centra vznikala i v jiných regionech Balkánu, včetně například i Chorvatska, které bylo v celém regionu považováno za jednu z nejrozvinutějších zemí. V Bulharsku dnes tento název nesou současné instituce, které by bylo možné označit jako kulturní domy. (cs)
- Tschitalischte [ʧi'taliʃtɛ] (bulgarisch читалище, wörtlich übersetzt: Lesestube) ist ein Kulturhaus in Bulgarien. Es handelt sich dabei um typisch bulgarische kommunale Kultureinrichtungen, die die Funktion einer Bibliothek, eines Theaters, einer Volkshochschule (Fremdsprachen, Tanzkurse, Musikkurse), Dorftreff und Klubhaus in sich vereinen. Die wörtliche Übersetzung Lesesaal oder Lesehalle trifft den umfassenden kulturellen Auftrag dieser "kulturellen Multifunktionszentren" zur "Förderung des künstlerischen Volksschaffens" und zur "Erhöhung der Bildung der Bevölkerung" nicht umfassend genug. Die Tschitalischtes wurden auch als Kino, Rentnertreff oder für Parteiversammlungen genutzt. Gegenwärtig (Stand: September 2008) existieren über 3370 Tschitalischtes in Bulgarien. Während der Periode der Bulgarischen Wiedergeburt entstanden über 130 dieser Einrichtungen, die aktive Propagandaarbeit während der Befreiung Bulgariens von der türkischen Herrschaft leisteten. In ihrer politischen Bedeutung sind sie am ehesten den Arbeitersportvereinen in Deutschland vergleichbar, die später verboten wurden. Die ersten dieser bulgarischen Kulturhäuser entstanden 1856 in Swischtow, Lom und Schumen. In den Stadtbeschreibungen bulgarischer Städte wird meist der Aufbau eines Tschitalischte hervorgehoben, um den Anteil der Stadt bei der Befreiung von den Türken hervorzuheben. Die Tschitalischtes waren während der Bulgarischen Wiedergeburt Keimzellen des neu erwachenden nationalen Selbstbewusstseins – sie waren Bildungszentren, in denen in der Sprache der Bulgaren unterrichtet wurde, in denen die weit zurückreichende bulgarische Geschichte unterrichtet wurde und somit der bulgarische Nationalstolz gefördert wurde, auch durch Förderung der bulgarischen Kultur (Tanz, Gesang). Zu dieser Zeit war außerhalb der Tschitalischtes Griechisch die Bildungssprache – wegen der Vormachtstellung der griechisch-orthodoxen Kirche. Nach der Wende in Bulgarien (1989) nahm ihre Rolle stark ab, unter anderem wegen der unzureichenden Finanzierung. Heute bieten sie neben der Bildungs- und Freizeitaktivitäten (Bibliothek, Tanzkurse, Schach oder Kartenvereine und etc.) noch ein Internetcafé, was die Besucherzahlen seit Ende der 1990er Jahre wieder steigen ließ. (de)
- A chitalishte (Bulgarian: читалище, pronounced [t͡ʃiˈtaliʃtɛ]. Derives from the verb "чета" - "to read" or "читател" - "reader") is a typical Bulgarian public institution and building that fulfills several functions at once, such as a community centre, library, and a theatre. It is also used as an educational institution, where people of all ages can enroll in foreign language, dance, music and other courses. In this function they could be compared to the folk high schools of Northern Europe. Some larger urban chitalishta are comparable to 92nd Street Y in New York City. The term chitalishte combines the Bulgarian Slavic root, chital- ("reading") and the suffix -ishte (a place where preceding verb happens). Thus chitalishte literally means "reading room," a place where books are kept for public use. The chitalishta of the 19th and early 20th century had a crucial role in preserving and developing Bulgarian culture and thus played an important role during the Bulgarian National Revival. The first institutions of this kind emerged towards the end of the Ottoman era, in 1856 in the towns of Shumen, Lom and Svishtov. Later, the chitalishte became an important multi-purpose institution in villages and smaller towns. Today, chitalishta are less widely spread and have decreasingly critical roles, mostly due to lack of funding. They are evolving and adapting by also hosting public events, and housing cinema halls and other modern organisations. In December 2017 the Bulgarian Chitalishte was Selected on the Register of Good Safeguarding Practices by UNESCO.
* v
* t
* e (en)
- Le Tchitalichté (en bulgare Читалище ; pluriel Читалища - tchitalichta) est une institution publique propre à la Bulgarie qui remplit des fonctions éducatives, culturelles et artistiques. Le terme signifie, littéralement, « lieu de lecture ». (fr)
- Čitalište (in bulgaro читалище [ʧi'taliʃte] tradotto in "sala di lettura") è un'istituzione pubblica tipica della Bulgaria. La čitalište è un edificio pubblico multifunzionale che può essere utilizzato come centro di aggregazione, biblioteca, teatro, spesso vi si organizzano dei corsi aperti ai cittadini di tutte le età che possono spaziare dai corsi di lingua fino ai corsi di attività per il tempo libero similmente a quanto accade alle tipiche del Nordeuropa e le université populaire francesi. Le čitališta (plurale) del XIX secolo e dei primi anni del XX secolo ebbero un ruolo di rilievo nella diffusione della cultura tradizionale e nel rinascimento bulgaro. La prima istituzione di questo tipo fu fondata come biblioteca pubblica nel 1856 nella città di Šumen, in seguito ne sorsero a Lom e Svištov. Più tardi la čitalište si evolse e divenne un'istituzione multifunzione soprattutto nei villaggi e nelle cittadine di piccole dimensioni. Attualmente le čitališta sono meno diffuse che in passato soprattutto a causa delle difficoltà di finanziamento. (it)
- Czitaliszte, czasami w polskiej literaturze zapisywane jako czytaliszcze (bułg. читалище [t͡ʃiˈtaliʃtɛ]) – typowa w Bułgarii instytucja publiczna, której budynki spełniają jednocześnie kilka funkcji. Oprócz podstawowej roli biblioteki, w placówkach kulturalnych tego typu mogą znajdować się również teatr i kino. W Bułgarii czitaliszta to także lokalnych. Obiekty te mają charakter edukacyjny – ludzie w różnym wieku mogą tam uczęszczać na kursy m.in. taneczne, sportowe, muzyczne, czy języków obcych. Prowadzone są koła zainteresowań. Organizowane są występy teatralne i seanse filmowe. W czitalisztach działają chóry oraz zespoły ludowe. Są także miejscem konferencji lub zebrań. Czitaliszta spełniają również funkcję instytucji filantropijnych. Czitaliszta zarejestrowane są jako organizacje non-profit, jak przewidziano w „prawie o instytucji publicznej czitaliszt”, przyjętej w 1996. W Polsce podobną rolę do bułgarskiej instytucji, pełnią domy kultury. (pl)
- Чита́лище (также читалиште; болг. чита́лище) — характерное только для Болгарии общественное учреждение культуры, которое имеет учебно-просветительские функции и содействует самодеятельности. Чаще всего в нём имеется публичная библиотека, организуются курсы театра, школы танцев, музыки и иностранных языков, а также клубы по интересам. Название происходит от болгарского глагола чета́ (рус. читаю, читать), причём болг. читалище переводится на русский как место для чтения (читалище). Основное предназначение читалища — совместить как можно больше форм культурно-просветительской деятельности в одном месте. Так как все мероприятия проводятся в разные дни недели и в разное время суток, то для всех мероприятий вполне хватит одного пианино и одного комплекта музыкальных инструментов, которые используются по очереди для обучения детей, для танцев, хорового исполнения песен и т. д. Тот же самый принцип применяется для артистических костюмов и прочего театрального и художественного реквизита. Единственное однофункциональное помещение — это библиотека, хотя в некоторых исключительных случаях в ней проводятся уроки или тихие занятия. Первые формы читалищной деятельности возникли в Болгарии в 1856 году в городах Свиштове, Ломе и Шумене. На январь 2016 года в Болгарии действуют 3614 читалищ. (ru)
- Чита́лиште (болг. Чита́лище) — характерна винятково для Болгарії громадська установа, що поєднує в собі функції бібліотеки, театру, школи танців, музики та іноземних мов, а також клубів за інтересами. Назва походить від болгарського дієслова чета́ («читаю»), тобто власне читалиште перекладається дослівно як «місце для читання» (читальня). Головне призначення читалиште — поєднати якомога більше форм культурно-просвітницької діяльності в одному місці. Оскільки всі культурні заходи тут відбувались у різні дні тижня і в різний час протягом дня, то для них усіх цілком вистачало одного піаніно та одного комплекту музичних інструментів, що використовувались почергово задля навчання дітей, для танців, хорового виконання пісень тощо. Той же самий принцип застосовувався для артистичних костюмів та решти театрального та художнього реквізиту. Єдине багатофункціональне приміщення — це бібліотека, хоча подеколи в ній проводились уроки або так звані «тихі заняття». Перші форми читалиштної діяльності виникли у Болгарії в 1856 році в містах Свиштові, Ломі та Шумені. Нині в Болгарії діють 3 417 читалиште. У 2017 році Болгарське читалиште було внесено до списку ЮНЕСКО. (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Le Tchitalichté (en bulgare Читалище ; pluriel Читалища - tchitalichta) est une institution publique propre à la Bulgarie qui remplit des fonctions éducatives, culturelles et artistiques. Le terme signifie, littéralement, « lieu de lecture ». (fr)
- Čitalište (bulharsky читалище, česky doslova čítárna) je bulharská kulturní instituce, s tradicí sahající až do obrozeneckých dob.. Jejich úkolem bylo v období poloviny 19. století šířit osvětovou činnost v bulharských zemích, které byly převážně negramotné. Čitalištěm se mohlo stát téměř jakékoliv místo, kde se nacházely nějaké knihy (ať už to byly pro tento účel zbudované domy, či pouhé místnosti v existujících budovách v různých malých sídlech). Ve větších městech plnily funkci kulturních center; plnily úlohu jak knihoven, tak divadel, nebo hudebních a jazykových škol. (cs)
- Tschitalischte [ʧi'taliʃtɛ] (bulgarisch читалище, wörtlich übersetzt: Lesestube) ist ein Kulturhaus in Bulgarien. Es handelt sich dabei um typisch bulgarische kommunale Kultureinrichtungen, die die Funktion einer Bibliothek, eines Theaters, einer Volkshochschule (Fremdsprachen, Tanzkurse, Musikkurse), Dorftreff und Klubhaus in sich vereinen. Die wörtliche Übersetzung Lesesaal oder Lesehalle trifft den umfassenden kulturellen Auftrag dieser "kulturellen Multifunktionszentren" zur "Förderung des künstlerischen Volksschaffens" und zur "Erhöhung der Bildung der Bevölkerung" nicht umfassend genug. Die Tschitalischtes wurden auch als Kino, Rentnertreff oder für Parteiversammlungen genutzt. Gegenwärtig (Stand: September 2008) existieren über 3370 Tschitalischtes in Bulgarien. (de)
- A chitalishte (Bulgarian: читалище, pronounced [t͡ʃiˈtaliʃtɛ]. Derives from the verb "чета" - "to read" or "читател" - "reader") is a typical Bulgarian public institution and building that fulfills several functions at once, such as a community centre, library, and a theatre. It is also used as an educational institution, where people of all ages can enroll in foreign language, dance, music and other courses. In this function they could be compared to the folk high schools of Northern Europe. Some larger urban chitalishta are comparable to 92nd Street Y in New York City.
* v
* t
* e (en)
- Čitalište (in bulgaro читалище [ʧi'taliʃte] tradotto in "sala di lettura") è un'istituzione pubblica tipica della Bulgaria. La čitalište è un edificio pubblico multifunzionale che può essere utilizzato come centro di aggregazione, biblioteca, teatro, spesso vi si organizzano dei corsi aperti ai cittadini di tutte le età che possono spaziare dai corsi di lingua fino ai corsi di attività per il tempo libero similmente a quanto accade alle tipiche del Nordeuropa e le université populaire francesi. (it)
- Czitaliszte, czasami w polskiej literaturze zapisywane jako czytaliszcze (bułg. читалище [t͡ʃiˈtaliʃtɛ]) – typowa w Bułgarii instytucja publiczna, której budynki spełniają jednocześnie kilka funkcji. Oprócz podstawowej roli biblioteki, w placówkach kulturalnych tego typu mogą znajdować się również teatr i kino. W Bułgarii czitaliszta to także lokalnych. Obiekty te mają charakter edukacyjny – ludzie w różnym wieku mogą tam uczęszczać na kursy m.in. taneczne, sportowe, muzyczne, czy języków obcych. Prowadzone są koła zainteresowań. Organizowane są występy teatralne i seanse filmowe. W czitalisztach działają chóry oraz zespoły ludowe. Są także miejscem konferencji lub zebrań. Czitaliszta spełniają również funkcję instytucji filantropijnych. Czitaliszta zarejestrowane są jako organizacje non- (pl)
- Чита́лище (также читалиште; болг. чита́лище) — характерное только для Болгарии общественное учреждение культуры, которое имеет учебно-просветительские функции и содействует самодеятельности. Чаще всего в нём имеется публичная библиотека, организуются курсы театра, школы танцев, музыки и иностранных языков, а также клубы по интересам. Название происходит от болгарского глагола чета́ (рус. читаю, читать), причём болг. читалище переводится на русский как место для чтения (читалище). (ru)
- Чита́лиште (болг. Чита́лище) — характерна винятково для Болгарії громадська установа, що поєднує в собі функції бібліотеки, театру, школи танців, музики та іноземних мов, а також клубів за інтересами. Назва походить від болгарського дієслова чета́ («читаю»), тобто власне читалиште перекладається дослівно як «місце для читання» (читальня). Єдине багатофункціональне приміщення — це бібліотека, хоча подеколи в ній проводились уроки або так звані «тихі заняття». Перші форми читалиштної діяльності виникли у Болгарії в 1856 році в містах Свиштові, Ломі та Шумені. Нині в Болгарії діють 3 417 читалиште. (uk)
|
