| dbo:abstract
|
- Der Polnische Positivismus bezeichnet eine literarische und künstlerische Strömung als auch eine soziokulturelle Bewegung in Polen in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts. Sie ging mit der polnischen Bewegung einher, deren Opposition sich gegen die russische, preußische und österreichische Aufteilung Polens richtete. Er umfasst den Zeitraum vom Januaraufstand (1863–1864) bis zu den Anfängen der 1890er Jahre hinein und ist mit den sozialpolitischen Ereignissen jener Zeit eng verknüpft. (de)
- Polish Positivism was a social, literary and philosophical movement that became dominant in late-19th-century partitioned Poland following the suppression of the January 1863 Uprising against the Russian Empire. The Positivist period lasted until the turn of the 20th century and the advent of the modernist Young Poland movement. (en)
- Il Positivismo in Polonia definì il pensiero progressista in letteratura e in altri ambiti della vita a seguito della disastrosa rivolta di gennaio del 1863 fino all'inizio del XX secolo. Dopo la rivolta, molti polacchi abbandonarono le loro speranze di riconquistare l'indipendenza della Polonia da Russia, Impero tedesco e austro-ungarico con l'uso della forza. Insieme a queste speranze essi, spesso riluttanti, misero da parte lo stile del periodo romantico. Il "positivismo" polacco, che trae il suo nome dalla filosofia di Auguste Comte e gran parte della sua ideologia anche da opere di studiosi e scienziati britannici, invocò l'esercizio della ragione prima delle emozioni. Sostenne che l'indipendenza, se doveva essere riconquistata, doveva essere ottenuta gradualmente, con una "costruzione della fondamenta", creando una rete di infrastrutture materiali e una serie di scuole per l'istruzione, attraverso il "lavoro organico" che avrebbe consentito alla società polacca di funzionare come organismo sociale pienamente integrato (concetto preso in prestito da Herbert Spencer). Il giornalista polacco, scrittore di brevi opere e romanziere Bolesław Prus suggerì ai suoi compatrioti che il posto della Polonia nel mondo sarebbe stato determinato dai contributi che sarebbero stati dati al mondo scientifico, tecnologico, culturale ed economico. Le questioni societarie specifiche affrontate dai positivisti polacchi compresero l'istituzione dei diritti delle donne, dell'assimilazione della minoranza ebrea della Polonia e la difesa della popolazione polacca nelle parti della Polonia governate dalla Germania, contro la Kulturkampf, oltre al trasloco degli abitanti tedeschi. I positivisti videro il lavoro, e non le rivolte, come modalità utile per mantenere un'identità nazionale polacca e dimostrare un patriottismo costruttivo. (it)
- Pozytywizm warszawski – prąd umysłowy oraz ruch społeczny rozwijający się w Polsce po klęsce powstania styczniowego. Jako koncepcję światopoglądową przyjął założenia pozytywizmu. Głównym ośrodkiem kształtowania się ideologii pozytywizmu warszawskiego w Polsce była Warszawa (stąd nazwa), do twórców zaś należeli m.in.: Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus, Piotr Chmielowski, Julian Ochorowicz. Szczególne znaczenie przypisywano nauce, opartej na doświadczeniu i rozumie. Jej ideał widziano we wzorze stworzonym przez nauki przyrodnicze i przyjęto jako zasadniczy punkt odniesienia w interpretacji zjawisk rzeczywistości. Również głoszone przez pozytywizm warszawski koncepcje człowieka i społeczeństwa miały podłoże biologiczne. Społeczeństwo traktowano jak żywy organizm, a odniesieniem dla rozwoju społecznego była ewolucja w świecie przyrody. Na oblicze pozytywizmu warszawskiego zasadniczy wpływ miała sytuacja społeczno-polityczna, a zwłaszcza boleśnie przeżywane klęski kolejnych zrywów niepodległościowych. Już po upadku powstania listopadowego zaczęto głosić, zwłaszcza w Wielkopolsce, potrzebę legalnej dobrze zorganizowanej pracy nad zabezpieczeniem polskiego stanu posiadania oraz rozwoju rodzimej gospodarki, nauki i kultury. Podobne inicjatywy pojawiły się w Galicji (publicystyka „Dziennika Literackiego”, prace Józefa Supińskiego, m.in. Szkoła polska gospodarstwa społecznego 1862–65), a w Królestwie Polskim po 1864 dążności te stały się programem młodego pokolenia. Najważniejszymi hasłami były: praca u podstaw, czyli działalność warstw wykształconych na rzecz rozwoju oświaty wśród ludu, oraz praca organiczna (termin powstał w Wielkopolsce), czyli dobrze zorganizowana, harmonijna współpraca wszystkich warstw i środowisk społecznych nad wszechstronnym rozwojem kraju, unowocześnienie polskiej gospodarki, rozwój nauki w nawiązaniu do najnowszych osiągnięć europejskich, upowszechnienie kształcenia zawodowego, emancypacja kobiet, zrównanie w prawach wszystkich obywateli niezależnie od narodowości i wyznania. Dążenia te znalazły wyraz w publicystyce, zwłaszcza na łamach tzw. młodej prasy, do której należał m.in. najważniejszy organ teoretyczny ruchu „Przegląd Tygodniowy Życia Społecznego, Literatury i Sztuk Pięknych” (tu artykuły-manifesty Groch na ścianę A. Wiślickiego, My i wy Aleksandra Świętochowskiego), a także „Nowiny” i „Prawda”. Grupę pism umiarkowanych tworzyły: „Niwa”, „Opiekun Domowy” (od 1872) oraz „Ateneum”. Ważną rolę odgrywał petersburski „Kraj”, który docierał do polskich czytelników w odległych rejonach cesarstwa rosyjskiego. Młoda prasa propagowała naukową myśl Zachodu, walczyła o przebudowę świadomości zbiorowej i o upowszechnienie programu społecznego nowego pokolenia. Podejmowano inicjatywy wydawnicze, akcje odczytowe, przekładano dzieła zagranicznych myślicieli. Próbę stworzenia oryginalnej wersji polskiego pozytywizmu podjął Ochorowicz (Wstęp i pogląd ogólny na filozofię pozytywną 1872), w której usystematyzował problematykę współczesnych badań filozoficznych, odwołał się do polskich prekursorów racjonalizmu i empiryzmu (Jan i Jędrzej Śniadeccy), proponował nową klasyfikację naukową. Ofensywa pozytywizmu warszawskiego trwała do ok. 1880. W tym czasie utrwalił się rozpad jedności pokoleniowej (powstała grupa tzw. młodych konserwatystów, skupionych wokół „Niwy”, od 1882 także dziennika „Słowo”, wielu przedstawicieli pozytywizmu warszawskiego, rozczarowanych rozwojem sytuacji, zaczęło w różny sposób rewidować własne poglądy), do głosu doszło nowe pokolenie, które poddało krytyce założenia prądu (młodzi socjaliści, grupa skupiona wokół tygodnika „Głos” od 1886). Przedstawiciele pozytywizmu warszawskiego nadal jednak tworzyli i publikowali swe dzieła, niezmiennie uznawali powieść za najdogodniejszy gatunek dla reedukacji społecznej. Działalność większości z nich wygasła na początku XX w. (pl)
- Варшавський позитивізм — ідеологічна течія і літературний рух у Польщі останньої третини XIX ст. Назву перейняв від позитивізму — загальноєвропейського науково-філософського напрямку, засади якого було пристосовано до конкретних потреб і завдань, що постали перед польським суспільством. Являв собою теоретичну платформу та практичну програму ліберальної буржуазії щодо господарського та культурного розвитку краю після поразки повстання 1863 року. Варшавські позитивісти прагнули перебрати провід у житті Польщі від шляхти, що традиційно відігравала цю роль, але продемонструвала нездатність вирішити основні національні й соціальні справи. Варшавський позитивізм відкидав шляхетське романтичне гасло, яке сформулював Адам Міцкевич «Міряй сили по намірах, але не наміри по силах». (uk)
|
| rdfs:comment
|
- Der Polnische Positivismus bezeichnet eine literarische und künstlerische Strömung als auch eine soziokulturelle Bewegung in Polen in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts. Sie ging mit der polnischen Bewegung einher, deren Opposition sich gegen die russische, preußische und österreichische Aufteilung Polens richtete. Er umfasst den Zeitraum vom Januaraufstand (1863–1864) bis zu den Anfängen der 1890er Jahre hinein und ist mit den sozialpolitischen Ereignissen jener Zeit eng verknüpft. (de)
- Polish Positivism was a social, literary and philosophical movement that became dominant in late-19th-century partitioned Poland following the suppression of the January 1863 Uprising against the Russian Empire. The Positivist period lasted until the turn of the 20th century and the advent of the modernist Young Poland movement. (en)
- Il Positivismo in Polonia definì il pensiero progressista in letteratura e in altri ambiti della vita a seguito della disastrosa rivolta di gennaio del 1863 fino all'inizio del XX secolo. Dopo la rivolta, molti polacchi abbandonarono le loro speranze di riconquistare l'indipendenza della Polonia da Russia, Impero tedesco e austro-ungarico con l'uso della forza. Insieme a queste speranze essi, spesso riluttanti, misero da parte lo stile del periodo romantico. Il "positivismo" polacco, che trae il suo nome dalla filosofia di Auguste Comte e gran parte della sua ideologia anche da opere di studiosi e scienziati britannici, invocò l'esercizio della ragione prima delle emozioni. Sostenne che l'indipendenza, se doveva essere riconquistata, doveva essere ottenuta gradualmente, con una "costruzion (it)
- Pozytywizm warszawski – prąd umysłowy oraz ruch społeczny rozwijający się w Polsce po klęsce powstania styczniowego. Jako koncepcję światopoglądową przyjął założenia pozytywizmu. Głównym ośrodkiem kształtowania się ideologii pozytywizmu warszawskiego w Polsce była Warszawa (stąd nazwa), do twórców zaś należeli m.in.: Aleksander Świętochowski, Bolesław Prus, Piotr Chmielowski, Julian Ochorowicz. (pl)
- Варшавський позитивізм — ідеологічна течія і літературний рух у Польщі останньої третини XIX ст. Назву перейняв від позитивізму — загальноєвропейського науково-філософського напрямку, засади якого було пристосовано до конкретних потреб і завдань, що постали перед польським суспільством. (uk)
|
