Μετάβαση στο περιεχόμενο

Εκλογές στις Κομόρες

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Στις Κομόρες διεξάγονται εκλογές σε επίπεδο πανεθνικό, για Πρόεδρο και για Κοινοβούλιο. Το πολίτευμα της χώρας είναι προεδρική δημοκρατία και λειτουργεί ο πολυκομματισμός.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται από το λαό για 5ετή θητεία. Μέχρι το 2018, η προεδρία των Κομορών εναλλασσόταν ανάμεσα στα τρία κύρια νησιά της χώρας. Ανζουάν, Μεγάλη Κομόρα και Μοελί . Οι εκλογές του 2010 περιορίζονταν στους υποψηφίους από το Μοελί και στις εκλογές του 2016 υποψήφιοι από την Μεγάλη Κομόρα έλαβαν μέρος στις εκλογές.[1] Οι επόμενες προεδρικές εκλογές θα είχαν ως αποτέλεσμα να εκλεγεί ένας πρόεδρος από το Ανζουάν.

Ωστόσο, ένα συνταγματικό δημοψήφισμα τον Ιούλιο του 2018, επέτρεψε στους ψηφοφόρους να εγκρίνουν συνταγματικές τροπολογίες που κατέρριψαν το σύστημα της εναλλαγής και καθιέρωσαν ένα κανονικό σύστημα δύο γύρων στο οποίο ένας υποψήφιος που λαμβάνει την πλειοψηφία των ψήφων εκλέγεται από τον πρώτο γύρο, διαφορετικά θα διεξαχθεί και δεύτερος γύρος.[2] Οι αλλαγές μετέφεραν επίσης τις επόμενες προεδρικές εκλογές για το 2019 και επέτρεψαν στον πρώην πρόεδρο Αζαλί Ασουμανί να διεκδικήσει μια δεύτερη θητεία.[3]

Το δημοψήφισμα οδήγησε σε βίαιες διαμαρτυρίες και ένοπλη εξέγερση στο Ανζουάν τον Οκτώβριο του 2018, η οποία κατεστάλη από τον στρατό έπειτα από αρκετές ημέρες.[4]

Η νομοθετική εξουσία ασκείται από τη μονοθάλαμη Συνέλευση της Ένωσης (Assemblée nationale de l'Union des Comores), η οποία απαρτίζεται από 33 μέλη.

Προεδρικές εκλογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρόσφατες προεδρικές εκλογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν σε 2 γύρους, στις 21 Φεβρουαρίου και στις 10 Απριλίου 2016.[5][6] Ταυτόχρονα έγιναν εκλογές για τους κυβερνήτες των 3 νησιών.[7] Πρόεδρος με ποσοστό 41% των ψήφων εξελέγη ο Αζαλί Ασουμανί, πρώην πραξικοπηματίας και πρώην πρόεδρος (1999-2006).

Προηγούμενες εκλογές 1978-2010

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις Κομόρες, πριν την εφαρμογή του πολυκομματισμού, διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές στις 22 Οκτωβρίου του 1978, με εκλογή του μοναδικού υποψηφίου, Αχμέντ Αμπνταλά, χωρίς αντίπαλο (με ποσοστό 100% και με συμμετοχή 98,8%) και στις 30 Σεπτεμβρίου 1984 με επανεκλογή του Αμπνταλά (μοναδικό νόμιμο κόμμα ήταν η Κομοριανή Ένωση προόδου) με ποσοστό 99,4% επίσης χωρίς αντίπαλο.[8]

Στις 4 και στις 11 Μαρτίου του 1990 διεξήχθησαν οι πρώτες πολυκομματικές προεδρικές εκλογές στην ιστορία της χώρας. Αρχικά οι εκλογές είχαν προγραμματιστεί για τον Ιανουάριο, όμως ανεβλήθησαν και η αναβολή τους πυροδότησε διαδηλώσεις. Έγινε μία εκλογή στις 18 Φεβρουαρίου, όμως σταμάτησε η ψηφοφορία εξαιτίας καταγγελιών για νοθεία.[9] Πρόεδρος εξελέγη με 55% στον δεύτερο γύρο ο Σαΐντ Μοχάμετ Τζοχάρ από το κυβερνών κόμμα UDZIMA, έναντι 45% για τον Μοχάμετ Τακί Αμπντουλκαρίμ. Η συμμετοχή στις εκλογές ήταν 63,7% στον πρώτο γύρο και 60,2% στον δεύτερο.[10]

Υποψήφιος Κόμμα 1ος γύρος 2ος γύρος
Ψήφοι % Ψήφοι %
Μοχάμετ Τακί Ένωση για Δημοκρατία και Αποκέντρωση 47.329 24,4 84.178 44,9
Σαΐντ Μοχάμεντ Τζοχάρ Κομοριανή Ένωση για Πρόοδο 44.845 23,1 103.000 55,1
Σαΐντ Αλί Κεμάλ Κόμμα Αδερφότητας και Ενότητας των Νήσων 26.656 13,7
Αμπάς Τζουσούφ Ανεξάρτητος 26.379 13,6
Μουστοϊφά Σαΐντ Σεΐχ Ανεξάρτητος 17.739 9,1
Αλί Εμρουτζαέ Ανεξάρτητος 9,0
Μοχάμεντ Χασαναλί Ανεξάρτητος 8.867 4,6
Μοχάμεντ Αλί Εμπαλιά Ανεξάρτητος 4.989 2,6
Άκυρα/λευκά ψηφοδέλτια 2.753 - 2.652 -
Σύνολο 198.370 100 190.074 100
Πηγή: Nohlen et al.

Στις επόμενες προεδρικές εκλογές, που διεξήχθησαν στις 6 και στις 16 Μαρτίου του 1996, πρόεδρος εξελέγη ο Μοχάμεντ Τακί με 64,2% στον δεύτερο γύρο έναντι 35,7% για τον Αμπάς Τζουσούφ. Ο Τακί πέθανε εν ενεργεία από καρδιακή προσβολή το 1998. Μετά τις αποσχίσεις των νησιών Ανζουάν και Μοελί, διεξήχθησαν εκλογές για πρόεδρο σε δύο γύρους το 2002.

Υποψήφιος Κόμμα 1ος γύρος 2ος γύρος
Ψήφοι % Ψήφοι %
Μοχάμεντ Τακί Αμπντουλκαρίμ Ένωση για Δημοκρατία και Αποκέντρωση 21,28 64,29
Αμπάς Τζουσούφ MDP-NDGC 15,51 35,71
Ομάρ Ταμού Κομοριανή Ένωση για Πρόοδο 13,26
Εμταρά Μαεσά Κομοριανή Ένωση για Πρόοδο 49,95
Σαΐντ Αλί Κεμάλ Κόμμα Αδερφότητας και Ενότητας των Νήσων
Μουζαοΐρ Αμπντάλα Ικανότητα Κατανόησης της Ελευθερίας
Μαχάμεντ Ανταμό Συναγερμός για Δημοκρατία και Ανανέωση
Σαΐντ Χασάνε Σαΐντ Χασίμ Συναγερμός για Αλλαγή και Δημοκρατία
Λοιποί υποψήφιοι
Σύνολο 100 100
Πηγή: African Elections Database

Στις 17 Μαρτίου και στις 14 Απριλίου του 2002 έγιναν οι πρώτες προεδρικές εκλογές με το νέο σύνταγμα, το οποίο είχε εγκριθεί με δημοψήφισμα, το 2001. Με βάση συμφωνία, υποψήφιους κατέβασε μόνο το νησί της Μεγάλης Κομόρας.[11] Οι εκλογές διεξήχθησαν στη Μεγάλη Κομόρα στις 17 Μαρτίου (ο πρώτος γύρος-προκριματικές εκλογές μόνο στη Μεγάλη Κομόρα, λόγω άσκησης της εναλλασσόμενης προεδρίας) και σε πανεθνικό επίπεδο στις 14 Απριλίου (ο δεύτερος γύρος). Μετά την αποχή των δύο συνυποψηφίων του από τον δεύτερο γύρο, μοναδικός υποψήφιος έμεινε ο προηγηθείς στον πρώτο γύρο, Αζαλί Ασουμανί.

Υποψήφιος Κόμμα 1ος γύρος 2ος γύρος
Ψήφοι % Ψήφοι %
Αζαλί Ασουμανί Ανεξάρτητος 44.298 39,81 81.551 100
Μαχάμουντ Εμρανταμπί Shawiri 17.462 15,69
Σαΐντ Αλί Κεμάλ Κόμμα Αδερφότητας και Ενότητας των Νήσων 11.881 10,68
Αμπάς Τζουσούφ MDP-NDGC 8.761 7,87
Εμταρά Μαεσά Εθνικός Συναγερμός για Ανάπτυξη-Ανανέωση 8.748 7,86
Γιουσούφ Σαΐντ Djawabu 6.752 6,07
Αμπνταλά Χαλιφά Espoir 2000 4.998 4,49
Αλί Εμρουτζαέ Κόμμα των Κομορών για Δημοκρατία και Πρόοδο 4.624 4,16
Μουστοϊφά Σεΐκ Δημοκρατικό Μέτωπο των Κομορών 3.759 3,38
Άκυρα/λευκά ψηφοδέλτια 3.795 - 5.700 -
Σύνολο 115.078 100 87.251 100
Πηγή: African Elections Database

Στις προεδρικές εκλογές, που διεξήχθησαν σε δύο γύρους, το 2006 αναδείχθηκε νικητής με ποσοστό 58% στις εθνικές εκλογές ο μετριοπαθής ισλαμιστής Αχμέντ Αμπντάλα Σαμπί.[12]

ε • σ Πρόεδρος, 16 Απριλίου και 14 Μαΐου 2006
Υποψήφιοι - Κόμματα Ψήφοι
στον πρώτο γύρο στο Ανζουάν
% Ψήφοι στην Ένωση %
Αχμέντ Αμπντάλα Μοχάμεντ Σαμπί - Ανεξάρτητος 14.568 26,93 99.112 58,02
Μοχάμεντ Τζαφαρί - Ανεξάρτητος 8.052 14,88 23.322 13,65
Ιμπραχίμ Χαλιντί - Κίνημα για τις Κομόρες (Mouvement pour les Comores)* 6.376 11,7 48.378 28,32
Κααμπί Ελ-Γιαχρουτού Μοχάμεντ - Ανεξάρτητος 5.877 10,86 - -
Νουρντέν Μιντιλατζί - Ανεξάρτητος 5.221 9,65 - -
Νασούφ Αχμέντ Αμπντάλα - Ανεξάρτητος 3.276 6,06 - -
Χαλιντί Σαρίφ - Ανεξάρτητος 2.868 5,30 - -
Σαΐντ Αλί Γιουσούφ - Ανεξάρτητος 2.353 4,35 - -
Σαντουλί Αμπντού - Συναγερμός για μια Δημοκρατική πρωτοβουλία με μια Διαφωτισμένη Νεολαία 1.918 3,55 - -
Μουσά Ουμαντί - Δημοκρατικό Μέτωπο 960 1,77 - -
Λουτφί Σουλαϊμάνε - Κόμμα Κομορών για Δημοκρατία και Πρόοδο 952 1,76 - -
Αμπντουραμάν Μοχάμεντ Μπεν Αλί - Ανεξάρτητος 939 1,74 - -
Μοχάμεντ Αχμέντ Σαμανγκά - Ανεξάρτητος 738 1,36 - -
Σύνολο (Συμμετοχή 54,9% / 57,3%) 61.467 56.971 170.812 177.601
Πηγές: IFES[11]
* Ο Χαλιντί υποστηρίχθηκε επίσης από:
  • Αδερφότητα των Νησιών και Ενωτικό Κόμμα (CHUMA)
  • Σύμβαση για την Ανανέωση των Κομόρων (Convention pour le renouveau des Comores)
  • Κόμμα Τζαγουαμπού (Parti Djawabu)

Οι προεδρικές εκλογές του 2010 διεξήχθησαν σε δύο γύρους, στις 7 Νοεμβρίου 2010 (πρώτος γύρος) και στις 26 Δεκεμβρίου 2010 (δεύτερος γύρος).[13] Τις ίδιες ημερομηνίες έγιναν και οι εκλογές για τους Κυβερνήτες στα 3 νησιά.[14] Είχε προηγηθεί μια απόπειρα για διεξαγωγή των εκλογών στις 27 Νοεμβρίου 2011 και την παράταση της προεδρικής θητείας μέχρι τότε,[15] ωστόσο το Συνταγματικό Δικαστήριο έκρινε αντισυνταγματική μια τέτοια ενέργεια, τον Μάιο του 2010.[16]

Στον πρώτο προκριματικό γύρο, έλαβαν ο Ικιλιλού Ντοϊνέν, ο Μοχάμετ Σαΐντ Φαζούλ και ο Μπιανριφί Ταρμιντί. Ωστόσο, έπειτα από ακύρωση των αποτελεσμάτων σε αρκετά εκλογικά τμήματα, ο αριθμός των ψήφων που έλαβε ο Ταρμιντί μειώθηκε, με απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου στις 13 Νοεμβρίου.[17] Έτσι, αντί για τον Ταρμιντί, στον δεύτερο γύρο έλαβε μέρος ο Αμπντού Τζαμπέρ. Ο Ντοϊνέν εξελέγη τελικά πρόεδρος στον δεύτερο γύρο, στις 26 Δεκεμβρίου, με ποσοστό 61,1%.

ε • σ Προεδρικές, 7 Νοεμβρίου και 26 Δεκεμβρίου 2010
Υποψήφιοι Προκριματικές εκλογές σε Μοελί 2ος γύρος
Ψήφοι % Ψήφοι %
Ικιλιλού Ντοϊνέν 3.785 28,19 111.279 61,12
Μοχάμετ Σαΐντ Φαζούλ 3.080 22,94 59.437 32,65
Αμπντού Τζαμπέρ 1.327 9,88 11.339 6,23
Μπιανριφί Ταρμιντί 1.250 9,31  
Σαΐντ Ντοϊφέρ Μπουνού 1.154 8,59
Αμαντά Μαντί 1.060 7,89
Μοχάμετ Λαριφού Ουκασά 977 7,28
Μοχάμετ Χασαναλί 523 3,90
Αμπντουλακίμ Μπεν Αλαουί 208 1,55
Ζαχαριά Σαΐντ Αχμέτ 63 0,47
Σύνολο ψήφων για τους υποψηφίους 13.427 100,00 182.055 100,00
Λευκά ψηφοδέλτια 391 13.812
Σύνολο έγκυρα 13.818 195.867
Άκυρα 564
Σύνολο ψήφων 14.382 195.867
Εκλογικό σώμα και συμμετοχή 21.429 67,10 384.358 50,96
Πηγές: Courrier International[νεκρός σύνδεσμος] Al Watwan

Βουλευτικές εκλογές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προτού η χώρα γίνει ανεξάρτητη από τη Γαλλία διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές τα έτη 1946, 1952, 1957, 1959, 1970 και 1972.

Στις 3 Δεκεμβρίου 1972 διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές, με συμμετοχή 81,5%. Ο συνασπισμός του Δημοκρατικός Συναγερμός του Λαού των Κομορών-Κομοριανή Δημοκρατική Ένωση (RDPC-UDC) κέρδισαν πάνω από το 75% των ψήφων και αναδείχθηκαν νικητές.[18]

Κόμμα Ψήφοι % Έδρες
Δημοκρατικός Συναγερμός του Λαού των Κομορών-Κομοριανή Δημοκρατική Ένωση 79.946 76,2 34
Κόμμα Ουμά 13.021 12,4 0
Κίνημα των Μαχορανών 9.543 9,1 5
Σοσιαλιστικό Κόμμα των Κομορών 2.352 2,2 0
Άκυρα/λευκά 267 - -
Σύνολο 105.129 100 39
Πηγή: Nohlen et al.

Πριν τον πολυκομματισμό, το μοναδικό νόμιμο κόμμα ήταν η Κομοριανή Ένωση για την Πατρίδα.

Βουλευτικές εκλογές πριν τον πολυκομματισμό διεξήχθησαν στις 8 και 15 Δεκεμβρίου 1978, το Μάρτιο του 1982 και στις 22 Μαρτίου του 1987. Στις εκλογές του 1978 και του 1982 καθεμία από τις 38 περιφέρειες (18 στη Μεγάλη Κομόρα, 15 στο Ανζουάν και 5 στο Μοελί) εξέλεξαν έναν βουλευτή. Όλοι οι υποψήφιοι ήταν ανεξάρτητοι και το σύνολο των ψηφοδελτίων που ρίχτηκαν στην κάλπη ήταν 144.767 (από τα οποία τα 1.219 ήταν λευκά ή άκυρα), με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 75,6%. Σε περιφέρειες όπου κανείς υποψήφιος δεν κέρδισε άνω του 50% των ψήφων, διεξήχθη και 2ος γύρος στις 15 Δεκεμβρίου κατά τον οποίο ψήφισαν 56.172 άτομα (συμμετοχή 78,18%).[19]

Από τα συνολικά 38 εκλεγμένα μέλη, τα 35 ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, 2 ήταν αγρότες και 1 έμπορος.[19] Έπειτα από τις εκλογές, πρωθυπουργός διορίστηκε ο Σαλίμ Μπεν Αλί στις 22 Δεκεμβρίου και σχηματίστηκε μια νέα κυβέρνηση στις 28 Δεκεμβρίου.

Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 7 Μαρτίου 1982, έπειτα από την πρόωρη διάλυση της βουλής από τον πρόεδρο Αχμέντ Αμπντάλα στις 25 Ιανουαρίου. Το Φεβρουάριο ιδρύθηκε ως το μοναδικό νόμιμο πολιτικό κόμμα η Κομοριανή Ένωση για Πρόοδο, που κέρδισε 37 επί συνόλου 38 εδρών.Οι 18 έδρες κερδήθηκαν την ημέρα της ψηφοφορίας, ενώ σε δεύτερο γύρο στις 14 Μαρτίου αποφασίστηκαν και οι υπόλοιπες 20 έδρες.[20]

Με συμμετοχή γύρω στο 65% και με μοναδικό νόμιμο κόμμα την Κομοριανή Ένωση για Πρόοδο διεξήχθησαν βουλευτικές εκλογές στις 22 Μαρτίου 1987. Ο αριθμός των εκλογικών περιφερειών (και των εδρών) αυξήθηκε από 38 σε 42. Οι περιφέρειες ήταν μονοεδρικές στο σύνολό τους και όλοι οι εκλεγέντες υποψήφιοι ήταν της Κομοριανής Ένωσης για Πρόοδο.[21]

Με την εφαρμογή του πολυκομματισμού, διεξήχθησαν οι πρώτες πολυκομματικές βουλευτικές εκλογές, το Νοέμβριο του 1992, στις οποίες όμως δεν συμμετείχε το UDZIMA. Ακολούθησαν βουλευτικές εκλογές στις 12 και στις 20 Δεκεμβρίου του 1993, στις οποίες το UDZIMA πήρε μόνο 8 έδρες, και έπειτα την 1η και στις 8 Δεκεμβρίου του 1996, με τον Εθνικό Συναγερμό για την Ανάπτυξη να κερδίζει 36 επί συνόλου 43 εδρών στην ομοσπονδιακή συνέλευση.[11]

Συνολικά 320 υποψήφιοι από 22 κόμματα έλαβαν μέρος στις βουλευτικές εκλογές που έγιναν σε 2 γύρους στις 22 Νοεμβρίου 1992 και στις 29 Νοεμβρίου 1992. Εξαιτίας εκλογικών παρατυπιών στις αρχικές εκλογές, διενεργήθηκαν επαναληπτικές εκλογές σε 6 από τις 42 εκλογικές περιφέρειες στις 13 και στις 20 Δεκεμβρίου.[22] Αμφότερες η Κομοριανή Ένωση για Πρόοδο και η Εθνική Ένωση για Δημοκρατία στις Κομόρες δεν έλαβαν μέρος σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την άρνηση της κυβέρνησης να ενημερώσει τους εκλογικούς καταλόγους και τη σύλληψη πολιτικών στελεχών.Μεγαλύτερο κόμμα αναδείχθηκε η Ένωση για Δημοκρατία και Αποκέντρωση, παρότι κέρδισε μόνο 7 έδρες. Η συμμετοχή ήταν 69,3%.[23]

Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 12 Δεκεμβρίου και στις 20 Δεκεμβρίου 1993. Ο δεύτερος γύρος έγινε σε όλες τις εκλογικές περιφέρειες εκτός από 4. Ο Συναγερμός για Δημοκρατία και Ανανέωση του προέδρου Σαΐντ Μοχάμεντ Τζοχάρ κέρδισε τις 28 επί συνόλου 46 εδρών.[24]

Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές έγιναν την 1η και στις 8 Δεκεμβρίου του 1996, με τον Εθνικό Συναγερμό για την Ανάπτυξη να κερδίζει 36 επί συνόλου 43 εδρών στην ομοσπονδιακή συνέλευση και τη συμμετοχή να είναι χαμηλή, στο 20% περίπου. Πολλά κόμματα της αντιπολίτευσης δεν έλαβαν μέρος (μόνο το Εθνικό Μέτωπο για τη Δικαιοσύνη πήρε μέρος στις εκλογές και κέρδισε 4 έδρες) σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ανυπαρξία μιας ανεξάρτητης Εφορευτικής Επιτροπής και για την απουσία ενημέρωσης των εκλογικών καταλόγων. Οι ανεξάρτητοι έλαβαν 3 έδρες.[25]

Στις βουλευτικές εκλογές του 2004 (18 και 25 Απριλίου) ο πρόεδρος Αζαλί Ασουμανί υπέστη ήττα κερδίζοντας 6 μόνο επί συνόλου 18 εκλεγμένων εδρών στην Εθνοσυνέλευση, με τις υπόλοιπες έδρες να πηγαίνουν στους υποστηρικτές των προέδρων των ημιαυτόνομων νησιών. Στις εκλογές εκείνες εξελέγη και η πρώτη γυναίκα βουλευτής στην ιστορία των νησιών, η μαία Τζουερία Αμπνταλά.[26] Το Στρατόπεδο των Αυτόνομων Νήσων (Camp des Îles Autonomes) πήρε 12 έδρες έναντι 6 για τη Σύμβαση για την Ανανέωση των Κομορών (Convention pour le Renouveau des Comores, CRC, του Αζαλί Ασουμανί) και 15 για τους αντιπροσώπους τοπικών συνελεύσεων (από τα νησιά), σε σύνολο 33 εδρών.

ε • σ 
Κόμματα Ψήφοι % Έδρες
Στρατόπεδο των Αυτόνομων Νήσων (Camp des Îles Autonomes) . 12
Σύμβαση για την Ανανέωση των Κομορών (Convention pour le Renouveau des Comores, CRC, Αζαλί Ασουμανί) . 6
Αντιπρόσωποι των τοπικών συνελεύσεων . 15
Σύνολο   33
Πηγή: Voice of America

Βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν το 2009. Στον πρώτο γύρο, ο οποίος διεξήχθη έπειτα από αναβολές, στις 6 Δεκεμβρίου, υποψήφιοι του Προεδρικού Κινήματος κέρδισαν τις 3 από τις 24 έδρες. Οι υπόλοιπες 21 έδρες κρίθηκαν στον δεύτερο γύρο, στις 20 Δεκεμβρίου. Άλλες εννέα έδρες κατανεμήθηκαν από τα συμβούλια των τριών νησιών.[27]. Σύμφωνα με αποτελέσματα που δημοσιοποιήθηκαν στις 21 Δεκεμβρίου οι προσκείμενοι στον πρόεδρο Σαμπί κέρδισαν τις περισσότερες έδρες στη βουλή, με την αντιπολίτευση να κερδίζει σε 5 εκλογικές περιφέρειες (3 εκ των οποίων στο νησί Μοελί).

ε • σ  Συνέλευση της Ένωσης των Κομορών, 6 και 20 Δεκεμβρίου 2009
Κόμματα Έδρες
Προεδρικό Κόμμα (Baobab) 16
Προσκείμενοι στον Πρόεδρο 3
Αντιπολίτευση 5
Εκπρόσωποι τοπικών συνελεύσεων 9
Σύνολο 33
Πηγή: Al Watwan

Βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 25 Ιανουαρίου 2015 (ο πρώτος γύρος), μαζί με τις τοπικές εκλογές.[28] Σε περιφέρειες όπου κανείς από τους υποψηφίους δεν συγκέντρωσε το απαιτούμενο ποσοστό στον πρώτο γύρο, διεξήχθη και δεύτερος γύρος, στις 22 Φεβρουαρίου.[29] Στις εκλογές προηγήθηκε η Ένωση για την Ανάπτυξη των Κομορών, κερδίζοντας τις 8 επί συνόλου 24 εδρών στη Συνέλευση της Ένωσης.

Οι κάτοικοι ψήφισαν σε δημοψήφισμα και ενέκριναν με ποσοστό 97,33% το νέο Σύνταγμα της Γαλλίας στις 28 Σεπτεμβρίου 1958. Με βάση το νέο σύνταγμα, οι Κομόρες έγιναν μέλος της Γαλλικής Κοινότητας.[30]

Σε δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 22 Δεκεμβρίου 1974 διενεργήθηκε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της χώρας από τη Γαλλία. Το συνολικό αποτέλεσμα ήταν ένα ισχυρό "ναι" με ποσοστό 94,57% με το σύνολο σχεδόν των αρνητικών ψήφων να καταγράφεται στο νησί Μαγιότ.[31] Η συμμετοχή ήταν 93,3%.

Έπειτα από το δημοψήφισμα, η χώρα κήρυξε την ανεξαρτησία της στις 6 Ιουλίου 1975, με τη Μαγιότ να παραμένει υπό γαλλικό έλεγχο. Η γαλλική κυβέρνηση αναγνώρισε την ανεξαρτησία των 3 νησιών (όχι της Μαγιότ) στις 31 Δεκεμβρίου 1975. Στις 8 Φεβρουαρίου 1976 διεξήχθη άλλο δημοψήφισμα στη Μαγιότ, με την πρόταση για ένωση με τις Κομόρες να καταψηφίζεται από το 99,42% των ψηφοφόρων και με συμμετοχή 83,34%.[32]

Νησί Υπέρ Κατά Άκυρα Σύνολο ψήφων Εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι Συμμετοχή %
Ψήφοι % Ψήφοι %
Ανζουάν 58.897 99,93 44 0,07 4 58.945 61.406 95,99
Μεγάλη Κομόρα 84.123 99,98 21 0.02 39 84.183 89.215 94,36
Μαγιότ 5.110 36,78 8,783 63,22 84 13.977 17.946 77,88
Μοελί 6.054 99,92 5 0,08 3 6.062 6.351 95,45
Σύνολο 154.184 94,57 8.853 5,43 130 163.167 174.918 93,28
Πηγή: African Elections Database

Στις 28 Οκτωβρίου 1977 διεξήχθη δημοψήφισμα για την προεδρία του Αλί Σοϊλί. Εγκρίθηκε η παραμονή του Σοϊλί στην εξουσία, με ποσοστό 56,63% υπέρ του ηγέτη έναντι 43,37% που καταψήφισε. Η συμμετοχή στο δημοψήφισμα ήταν 92,2%.[8]. Η παραμονή του προέδρου ήταν βραχύβια, καθώς ανατράπηκε σε πραξικόπημα το 1978.

Ένα ακόμα δημοψήφισμα για την ψήφιση νέου συντάγματος έγινε την 1η Οκτωβρίου 1978. Το νέο σύνταγμα θέσπισε μια προεδρική και ομοσπονδιακή δημοκρατία, παραχωρώντας σε κάθε νησί το δικό του κοινοβούλιο και τον έλεγχο της φορολογίας. Παράλληλα, ο Πρόεδρος απέκτησε ισχυρές εξουσίες. Με το νέο σύνταγμα επίσημη θρησκεία της χώρας έγινε ξανά το Ισλάμ, ενώ αναγνωρίστηκαν τα δικαιώματα όσων δεν ασπάζονται αυτήν τη θρησκεία. Το νέο σύνταγμα εγκρίθηκε από το 99,31% των πολιτών.[8]

Ακολούθησε η διεξαγωγή δημοψηφίσματος στις 5 Νοεμβρίου 1989. Το νέο σύνταγμα εγκρίθηκε από το 92,5% των πολιτών και θεσμοθέτησε το αξίωμα του Πρωθυπουργού. Παράλληλα, επιτρεπόταν στον πρόεδρο Αχμέντ Αμπντάλα να διεκδικήσει και 3η θητεία.[8]

Το 74,25% των πολιτών ενέκρινε τις προτάσεις για τροποποίηση του συντάγματος, σε δημοψήφισμα στις 7 Ιουνίου 1992. Η συμμετοχή διαμορφώθηκε στο 63,5%.[8]

Σε νέο δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 20 Οκτωβρίου 1996 εγκρίθηκαν από το 85% των ψηφισάντων οι προτάσεις για αναθεώρηση του συντάγματος, με την προεδρική θητεία να ορίζεται στα 6 χρόνια και να θεσμοθετείται ένα μονοθάλαμο κοινοβούλιο. Παράλληλα, περιορίστηκε η εξουσία των κοινοβουλίων των νησιών. Η συμμετοχή στο δημοψήφισμα ήταν γύρω στο 64%.[8]

Με την προσέλευση στις κάλπες να διαμορφώνεται στο 75,4% έγινε δημοψήφισμα για ένα νέο σύνταγμα στις 23 Δεκεμβρίου 2001, το οποίο υπερψηφίστηκε από το 76,99% των πολιτών έναντι 23% που το καταψήφισαν.[33] Με το νέο σύνταγμα οι Κομόρες έγιναν ομοσπονδιακή δημοκρατία (Ένωση των Κομορών), με εναλλασσόμενη προεδρία (4ετής θητεία) ανάμεσα στα 3 νησιά και με το κάθε νησί να απολαμβάνει αυτονομίας, έχοντας το δικό του πρόεδρο και κοινοβούλιο.[34]

Στις 16 Μαΐου 2009 διενεργήθηκε συνταγματικό δημοψήφισμα για να αποφασιστεί η μείωση της γραφειοκρατίας στα νησιά. Με τον τρόπο αυτό θα εξοικονομηθούν χρήματα για να δαπανηθούν στην κατασκευή αναπτυξιακών έργων. Αρχικά η διενέργειά του είχε οριστεί για τις 22 Μαρτίου 2009, ωστόσο αναβλήθηκε για τεχνικούς λόγους. Το δημοψήφισμα σκοπεύει να επεκταθεί η θητεία του προέδρου κατά ένα χρόνο, έτσι ώστε οι εκλογές όλων των ειδών να διεξαχθούν την ίδια ημέρα το 2011.[35][36] Η Αντιπολίτευση κάλεσε τους οπαδούς της να μην προσέλθουν στις κάλπες, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι μοναδικός σκοπός του δημοψηφίσματος ήταν να ενδυναμώσει τις εξουσίες του προέδρου.[37] Οι ψηφοφόροι ενέκριναν την παράταση της προεδρικής θητείας κατά 1 έτος[38]. Το Ανώτατο Δικαστήριο ενέκρινε τα αποτελέσματα στις 19 Μαΐου και με βάση αυτά το 93,8% των ψηφισάντων τάχθηκε υπέρ της συνταγματικής αλλαγής, με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 51,7%. Ταυτόχρονα, εγκρίθηκε η καθιέρωση του Ισλάμ ως επίσημης θρησκείας του κράτους.[39] Με βάση αυτή την αλλαγή, ο πρόεδρος θα μπορεί να διαλύει το Κοινοβούλιο, ενώ για να εξοικονομηθούν κρατικά έσοδα, οι πρόεδροι των νησιών Ανζουάν, Μοελί και Μεγάλη Κομόρα γίνονται Κυβερνήτες και οι υπουργοί τους γίνονται σύμβουλοι.[40] Το 52,7% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων προσήλθε στις κάλπες.[41]

Σε δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 30 Ιουλίου 2018 υπερψηφίστηκε η πρόταση για αλλαγές στο Σύνταγμα της χώρας. Με βάση αυτές, μεταξύ άλλων, επιτράπηκε στον πρόεδρο να διεκδικήσει και άλλη θητεία, με τις εκλογές να μετατίθενται στο 2019 (από το 2021) και καταργήθηκε η θέση του Αντιπροέδρου.

Προεδρικές (μετέπειτα κυβερνητικές) και βουλευτικές εκλογές στα αυτόνομα νησιά

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η θητεία του Προέδρου είναι πενταετής και ο Πρόεδρος εκλέγεται άμεσα από το λαό και στα 3 νησιά (Ανζουάν, Μεγάλη Κομόρα, Μοελί). Στις 17 Μαΐου 2009 οι ψηφοφόροι ενέκριναν σε εθνικό δημοψήφισμα τις αλλαγές στο σύνταγμα του 2001. Έτσι, οι πρόεδροι των αυτόνομων νησιών έγιναν κυβερνήτες και οι συνελεύσεις των αυτόνομων νησιών έγιναν συμβούλια των νησιών. Οι αλλαγές αυτές τέθηκαν σε ισχύ στις 23 Μαΐου 2009.

Στις 31 Μαρτίου 2002 πρόεδρος του Ανζουάν εξελέγη ο Μοχάμεντ Μπακάρ με ποσοστό 69,8% έναντι 10,5% για τον Ιμπραχίμ Χαλιντί, με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 72,6%. Στις βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 14 και στις 21 Μαρτίου 2004, εξελέγησαν τα 25 μέλη της Νομοθετικής Συνέλευσης. Οι υποστηρικτές του προέδρου του νησιού κέρδισαν 20 έδρες, με τις υπόλοιπες 5 να πηγαίνουν στους υποστηρικτές του προέδρου της Ένωσης. Στις προεδρικές εκλογές στο Ανζουάν, που διεξήχθησαν στις 15 Ιουνίου 2008[42] ψήφισαν περίπου 128.000 ψηφοφόροι[43] Πέντε υποψήφιοι έλαβαν μέρος: ο Μπακάρ Αμπντού , Μπαστουάν Σουλεμάν, Μοχάμετ Τζαφαρί, Μούσα Τοϊμπού και ο Σουντί Αμπντουλατούφ.[44] Οι Τζαφαρί (με 42,3%) και Τοϊμπού (με 42,5%) αναμετρήθηκαν στο δεύτερο γύρο, στις 29 Ιουνίου 2008. Οι άλλοι τρεις υποψήφιοι συγκέντρωσαν ποσοστό που κυμαίνεται από 5,8% ως 4,6%.[45]. Ο Τοϊμπού κέρδισε τον τελικό γύρο στις 29 Ιουνίου με 52,42% (30.941 ψήφοι) έναντι 47,58% για τον Τζαφαρί (28.084 ψήφοι), με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 48,98%. Η επικύρωση των αποτελεσμάτων θα γινόταν εντός τριών ημερών.[46] Ο Τζαφαρί αμφισβήτησε το αποτέλεσμα αλλά το Συνταγματικό Δικαστήριο στις 3 Ιουλίου 2008[47] επικύρωσε τα επίσημα αποτελέσματα, που είναι τα εξής: Ο Τοϊμπού ανέλαβε καθήκοντα στις 5 Ιουλίου 2008.[48] Στις 6 Δεκεμβρίου 2009 διεξήχθησαν εκλογές για την ανάδειξη του Νομοθετικού Συμβουλίου. Το μονοθάλαμο Νομοθετικό Συμβούλιο έχει 19 έδρες.[49] Στις 7 Νοεμβρίου 2010 έγιναν για πρώτη φορά εκλογές για Κυβερνήτη στο Ανζουάν, με τον δεύτερο γύρο να διεξάγεται στις 26 Δεκεμβρίου. Ο Ανισί Σαμσιντέν εξελέγη κυβερνήτης με ποσοστό 56,82% των ψήφων στον δεύτερο γύρο, έναντι 43,18% για τον έως τότε κυβερνήτη, Μουσά Τοϊμπού, με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται στο 42,8% στον πρώτο γύρο και στο 44% στον δεύτερο γύρο.[49]

Το 1997 το κράτος Κομόρες άρχισε να παραπαίει, με την απόσχιση δύο νησιών, του Ανζουάν και του Μοελί. Η Μεγάλη Κομόρα ήταν το μοναδικό νησί που παρέμεινε υπό ομοσπονδιακό έλεγχο. Ως το 2002 όμως, η Μεγάλη Κομόρα επανενώθηκε με τα άλλα νησιά υπό ένα νέο Σύνταγμα. Πρόεδρος της Μεγάλης Κομόρας εξελέγη στις 12 και στις 19 Μαΐου του 2002 ο Αμπντού Σουλέ Ελμπάκ με ποσοστό μόλις 17,1% των ψήφων από τον πρώτο γύρο. Στο δεύτερο γύρο πήρε 60,1% και παρέμεινε στο αξίωμα ως τη διεξαγωγή νέων εκλογών, τον Ιούνιο του 2007. Στις εκλογές εκείνες (10 και 24 Ιουνίου 2007) εξελέγη πρόεδρος ο Μοχάμεντ Αμπντουλγουαχάμπ με ποσοστό 57,05% έναντι 42,5% για τον Σαΐντ Λαριφού. Ο νέος πρόεδρος στις 23 Μαΐου 2009 ορκίστηκε στο αξίωμα του Κυβερνήτη. Στις 23 Μαΐου 2011 νέος κυβερνήτης ανέλαβε ο Μουινί Μπαρακά Σαΐντ Σοϊλιχί (Mouigni Baraka Said Soilihi) μετά την εκλογή του με το Πορτοκαλί Κίνημα (ORANGE). Οι εκλογές για Κυβερνήτη έγιναν σε 2 γύρους, στις 7 Νοεμβρίου και στις 26 Δεκεμβρίου 2010. Ο Σοϊλιχί επικράτησε στον δεύτερο γύρο, με ποσοστό 58,94% έναντι 41,06% για τον μέχρι τότε κυβερνήτη, Αμπντουλγουαχάμπ. Η συμμετοχή ήταν 56,7% στον πρώτο και 56,3% στον δεύτερο γύρο των εκλογών. Βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 14 και στις 21 Μαρτίου 2004, με τους υποστηρικτές του προέδρου του νησιού να κερδίζουν 14 έδρες από τις συνολικά 20 στο νομοθετικό Συμβούλιο και τις υπόλοιπες 6 να κατακτούν οι υποστηρικτές του προέδρου της Ένωσης. Στις 6 Δεκεμβρίου 2009 διεξήχθησαν εκλογές για την ανάδειξη του 23μελούς Νομοθετικού Συμβουλίου.[49]

Το 1998 το νησί Μοελί επανενώθηκε με τις Κομόρες και το 2002 επικύρωσε το νέο σύνταγμα των νησιών Κομόρες, το οποίο κατοχύρωνε την ύπαρξη μιας αποκεντρωμένης κυβέρνησης και την παραχώρηση εξουσιών στις κυβερνήσεις των τριών νησιών. Το 2002 διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές (31 Μαρτίου και 7 Απριλίου) και νικητής αναδείχθηκε ο Μοχάμεντ Σαΐντ Φαζούλ επικρατώντας με 56,10% του Μοχάμεντ Χασαναλί, που έλαβε 43,9% . Οι υποστηρικτές του Φαζούλ κέρδισαν την πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο, στη διάρκεια των βουλευτικών εκλογών που έγιναν στις 14 και στις 21 Μαρτίου 2004. Έπειτα από τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών στις 10 και στις 24 Ιουνίου 2007, πρόεδρος αναδείχθηκε ο Μοχάμεντ Αλί Σαΐντ, με ποσοστό 57,15% έναντι 42,85% για τον Φαζούλ. Ο νέος πρόεδρος ανέλαβε καθήκοντα την 1η Ιουλίου του 2007. Στις 23 Μαΐου 2009 έγινε Κυβερνήτης.[50] Εξελέγη κυβερνήτης στις εκλογές που έγιναν στις 7 Νοεμβρίου και στις 26 Δεκεμβρίου 2010 με ποσοστό 53,67% έναντι 46,33% για τον Αλί Χιλαλί Σαΐντ. Στις 6 Δεκεμβρίου 2009 έγιναν εκλογές για το Νομοθετικό Συμβούλιο και η αντιπολίτευση κέρδισε 7 από τις συνολικά 9 έδρες στο Κοινοβούλιο. Οι δύο έδρες πήγαν στο Προεδρικό Κίνημα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. Comoros: Government Global Edge
  2. Comoros: Presidential elections scheduled for March 2019 Garda World, 31 Δεκεμβρίου 2018
  3. Africa’s top trouble spots in 2019 mapped The East African, 6 Ιανουαρίου 2019
  4. Comoros army regains control in Anjouan after uprising: minister Αρχειοθετήθηκε 2019-06-16 στο Wayback Machine. News 24, 21 Οκτωβρίου 2018
  5. Presidential Elections in the Comoros: Whose turn is it anyway? African Arguments, 18 Φεβρουαρίου 2016
  6. «Comoros: Key presidential poll runoff set for Sunday, April 10». africanews.channel. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2016. 
  7. Comoros: Elections difficult to fund Αρχειοθετήθηκε 2017-10-24 στο Wayback Machine. Indian Ocean Times, 10 Σεπτεμβρίου 2014
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 Αποτελέσματα εκλογών στις Κομόρες, African Election Database.
  9. Africa South of the Sahara p242
  10. Nohlen, D, Krennerich, M & Thibaut, B (1999) Elections in Africa: A data handbook, p255 ISBN 0-19-829645-2
  11. 11,0 11,1 11,2 Adam Carr's Election Archive
  12. «Islamist elected Comoros leader». BBC News. 16 Μαΐου 2006. http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/4772499.stm. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2006. 
  13. «Comoros leaders agree to poll timetable | Top News | Reuters». Af.reuters.com. 17 Ιουνίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2010. 
  14. «Élection des présidentielles de l’Union et des gouverneurs des îles : les bureaux ouverts avec des légers retards» (στα γαλλικά). Moroni: Al Watwan. 7 Νοεμβρίου 2010. http://www.alwatwan.net/index.php?home=archives_detail.php&title=Election-des-presidentielles-de-l-Union-et-des-gouverneurs-des-iles-les-bureaux-ouverts-avec-des-legers-retards&actu_id=2732. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2010. 
  15. «Comoros to hold elections in November 2011 - People's Daily Online». English.people.com.cn. 25 Μαρτίου 2010. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2010. 
  16. «Comoros election talks fail: News24: Africa: News». News24. 28 Μαΐου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2010. 
  17. «Publication des résultats définitifs: La cour constitutionnelle rétrograde Bianrifi au profit du candidat Djabir» (στα γαλλικά). La Gazette des Comores. 13 Νοεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-12. https://web.archive.org/web/20110712233826/http://edition.hzkpresse.com/actualites/lire.php?article=1275. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2010. 
  18. Nohlen, D, Krennerich, M & Thibaut, B (1999) Elections in Africa: A data handbook, p54 ISBN 0-19-829645-2
  19. 19,0 19,1 Comoros Διακοινοβουλευτική Ένωση, (pdf)
  20. Comoros Διακοινοβουλευτική Ένωση.
  21. Comoros , Διακοινοβουλευτική Ένωση.
  22. Comoros: Elections held in 1992 Διακοινοβουλευτική Ένωση.
  23. Nohlen, D, Krennerich, M & Thibaut, B (1999) Elections in Africa: A data handbook, p253 ISBN 0-19-829645-2
  24. Διακοινοβουλευτική Ένωση
  25. IPU
  26. «Mulher no Parlamento da União das Comores» (στα Portuguese). Panapress. 28-02-2004. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2005-01-12. https://web.archive.org/web/20050112202136/http://www.panapress.com/freenewspor.asp?code=por012107&dte=02%2F08%2F2004. Ανακτήθηκε στις 16-04-2008. 
  27. «Rulers.org». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2015. 
  28. Claudine Renaud, Comoros votes in key parliamentary elections Αρχειοθετήθηκε 2015-02-25 στο Wayback Machine. , Seychelles News Agency, 24-1-2015.
  29. Comoros: Controversy surrounding the election commission on the eve of the start of the campaign for parliamentary and municipal elections Αρχειοθετήθηκε 2015-01-21 στο Wayback Machine. Indian Ocean Times, 15-12-2014
  30. Frankreich, 28. September 1958 : Verfassung Direct Democracy
  31. Comoros detailed election results African Elections Database
  32. Mayotte, 8 February 1976: Remaining in the Comoros Direct Democracy (Γερμανικά)
  33. Αποτελέσματα, Electoral Geography
  34. Polity IV Country Report 2010: Comoros , ανάκτηση 24-1-2015. (pdf)
  35. ::.::.:: Bienvenue sur APAnews.net[νεκρός σύνδεσμος]
  36. IRIN Africa | Southern Africa | Comoros | COMOROS: Reforming 'the coup-coup islands' | Economy Governance | News Item
  37. Reuters South Africa Αρχειοθετήθηκε 2012-07-10 at Archive.is, Comoros votes on controversial presidential referendum, 17 Μαΐου 2009.
  38. Angola Press Agency Αρχειοθετήθηκε 2009-05-23 στο Wayback Machine., Comoros votes to extend president's mandate, 18-5-2009.
  39. AFP, Comoros court approves vote extending president's term, 19 Μαΐου 2009.
  40. IRIN, COMOROS: Referendum approves downscaling of government, 19-5-2009.
  41. «Comoros: Referendum Approves Downscaling of Government». AllAfrica Global Media. 19-5-2009. http://allafrica.com/stories/200905190777.html. Ανακτήθηκε στις 20-5-2009. 
  42. «AFP: Anjouan to elect new leader after rebel ousted». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2011. 
  43. Angola Press - Angop[νεκρός σύνδεσμος]
  44. «afrol News - Anjouan ready for presidential olls». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουλίου 2008. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2015. 
  45. «Comores: un 2e tour nécessaire pour la présidentielle d'Anjouan». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2015. 
  46. «AFP: Toybou elected Anjouan president: interim results». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2011. 
  47. «Anjouan : Djaanfari conteste les résultats officiels». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2015. 
  48. «Moussa Toybou declared Anjouan president». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 2015. 
  49. 49,0 49,1 49,2 Αποτελέσματα εκλογών στα αυτόνομα νησιά των Κομορών
  50. Ben Cahoon, World Statesmen.