Μεγαλόπρεπη φρεγάτα
| Μεγαλόπρεπη φρεγάτα | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.jpg) Ενήλικη αρσενική μεγαλόπρεπη φρεγάτα
| ||||||||||||||
| Κατάσταση διατήρησης | ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||
| Fregata magnificens (Φρεγάτα η μεγαλοπρεπής) Mathews, 1914 |
Η Μεγαλόπρεπη φρεγάτα είναι θαλάσσιο πελαγικό πτηνό της οικογενείας των Φρεγατιδών, που απαντά στις τροπικές και υποτροπικές περιοχές του Ατλαντικού και του Ειρηνικού, εκατέρωθεν της αμερικανικής ηπείρου (βλ. Γεωγραφική εξάπλωση). Η επιστημονική ονομασία του είδους είναι Fregata magnificens [i] και δεν περιλαμβάνει υποείδη.[1]
- Η μεγαλόπρεπη φρεγάτα είναι το μεγαλύτερο από τα 5 σωζόμενα είδη φρεγατών (βλ. Μορφολογία), αλλά το λιγότερο πελαγικό (pelagic).
Τάση πληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ανοδική ↑ [2]
Ονοματολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Χριστόφορος Κολόμβος πρωτοείδε φρεγάτες όταν περνούσε από τα Νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου στο πρώτο ταξίδι του στον Ατλαντικό Ωκεανό, το 1492. Σε ημερολογιακή καταχώρηση καταστρώματος (29 Σεπτεμβρίου) χρησιμοποίησε τη λέξη rabiforçado , που σημαίνει forktail «[πουλί] με ψαλιδωτή ουρά».[3][4]
Ωστόσο, ο επιστημονικός όρος fregata που παρέμεινε και ως λαϊκή ονομασία σε όλες τις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες, οφείλεται σε Γάλλους ναυτικούς οι οποίοι αποκάλεσαν έτσι το πουλί έχοντας κατά νου το ομώνυμο πολεμικό πλοίο.[5] Μάλιστα, η συγκεκριμένη προέλευση αναφέρεται από τον Γάλλο φυσιοδίφη Ζ. Μ. ντυ Τερτρ (Jean-Baptiste du Tertre, 1610-1687) όταν περιγράφει το πτηνό, το 1667.[6] Πάντως, η ονομασία καθιερώθηκε το 1738 από τον Άγγλο φυσιοδίφη και εικονογράφο Ε. Άλμπιν (Eleazar Albin, 1690-1742) στο έργο του Φυσική Ιστορία των Πτηνών (Natural History of Birds), όπου περιλαμβάνεται και εικόνα του αρσενικού με τον κόκκινο λαρυγγικό σάκο του.[7]
Η ετυμολογία της ίδιας της λέξης φρεγάτα είναι άγνωστη, αν και μπορεί να ξεκίνησε ως παραφθορά του aphractus, λατινικής απόδοσης ελληνική λέξη (άφρακτος [ναυς]) που σημαίνει «ανοικτό σκάφος χωρίς κατώτερο κατάστρωμα».[8] Επίσης, ο Κικέρων στις Επιστολές του στον Αττικό 5,13.1 αναφέρει: Navigavimus tardius propter aphractorum Rhodiorum imbecillitatem («απέπλευσε χωρίς φόβο και χωρίς ναυτία, αλλά πιο αργά λόγω της αδυναμίας της Ροδιακής αφράκτου) και, παρακάτω: detraxit viginti ipsos dies aphractus Rhodiorum και aphracta Rhodiorum habebam.
Σύμφωνα με την ονοματολογία αυτή, είναι πολύ πιθανόν οι φρεγάτες να ονομάσθηκαν έτσι λόγω της επιθετικής τους συμπεριφοράς προς άλλα είδη θαλάσσιων πτηνών, εναντίον των οποίων επιτίθενται, αναγκάζοντάς τα να αφήσουν τη λεία τους (βλ. Τροφή). Οι Άγγλοι ναυτικοί συνηθίζουν να αποκαλούν τη φρεγάτα με την -ευρύτατα διαδεδομένη- ονομασία Man-of-War «άνθρωπος-του-πολέμου/πολεμιστής», ιδιαίτερα στα νερά της Καραϊβικής.
Η αγγλική λαϊκή ονομασία του πτηνού Magnificent Frigatebird, όπως και η αντίστοιχη ελληνική, παραπέμπουν στο μεγάλο μέγεθος του πτηνού, σε συνδυασμό με τον εντυπωσιακό λαρυγγικό του σάκο.
Συστηματική ταξινομική
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μεγαλόπρεπη φρεγάτα αρχικά συμπεριλαμβανόταν στο είδος Fregata aquila, αλλά το 1914 ο Αυστραλός ορνιθολόγος Γ. Μάθιους (Gregory Macalister Mathews, 1876–1949) πρότεινε ότι, θα πρέπει να θεωρείται ως ξεχωριστό είδος υπό την ονομασία Fregata magnificens.[9] Γενετική ανάλυση έδειξε ότι, συνδέεται φυλογενετικά, περισσότερο με τη Φρεγάτα της Νήσου της Αναλήψεως (Fregata aquila).[10]
Γεωγραφική κατανομή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]_distribution_map_HBW.svg)
Η μεγαλόπρεπη φρεγάτα απαντά στα τροπικά και υποτροπικά νερά του Ειρηνικού και του Ατλαντικού, από το ύψος της Καλιφόρνιας (ΗΠΑ) και νοτιότερα, μέχρι το Εκουαδόρ (συμπεριλαμβανομένων των Γκαλαπάγκος), καθώς και από τη Φλόριντα, μέχρι τις νότιες ακτές της Βραζιλίας και της Ουρουγουάης. Επίσης, ένας (1) ξεχωριστός πληθυσμός φωλιάζει στο Πράσινο Ακρωτήριο στα ανοικτά των ακτών της Δ. Αφρικής. Ακόμη και εκτός της εποχής φωλιάσματος είναι σε μεγάλο βαθμό καθιστικό είδος, με τη διασπορά να περιορίζεται στα νεαρά και μη-αναπαραγωγικά άτομα.[11] Τυχαίοι, περιπλανώμενοι επισκέπτες έχουν αναφερθεί μεταξύ άλλων από τη Γαλλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, τη Χιλή και την Αργεντινή.
Μορφολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όπως και τα άλλα είδη φρεγατών, οι μεγαλόπρεπες φρεγάτες είναι μεγάλα, λεπτά και, ως επί το πλείστον, μαύρα στο πτέρωμα θαλασσοπούλια, με έντονα διχαλωτή ουρά, αλλά με λευκές αποχρώσεις στο κεφάλι και στο κάτω μέρος του σώματος, ανάλογα με το φύλο και την ηλικία.[12] Ωστόσο, ξεχωρίζουν από το μέγεθός τους, αφού είναι οι μεγαλύτερες από τις αρτίγονες φρεγάτες, με το μακρύτερο ράμφος.
Τα αρσενικά, που κατά την αναπαραγωγική περίοδο «φουσκώνουν» τον χαρακτηριστικό κόκκινο λαρυγγικό σάκο τους, διαφέρουν από τα αρσενικά της μεγάλης φρεγάτας (Fregata minor) στα φτερά της ωμοπλάτης (scapulars), τα οποία έχουν χαρακτηριστική ιριδίζουσα, πορφυρή απόχρωση, σε αντίθεση με την πρασινωπή απόχρωση στη μεγάλη φρεγάτα. Μοιάζουν πολύ με τις αρσενικές φρεγάτες της Νήσου της Αναλήψεως (Fregata aquila).[12]
Τα θηλυκά είναι μεγαλύτερα από τα αρσενικά, με μαυριδερό κεφάλι, σαγόνι και λαιμό, ενώ ο τράχηλος είναι πιο γκρίζος. Γενικά, έχουν λευκό το στήθος και τα κάτω πλαϊνά τμήματα του λαιμού, καφετιά λωρίδα στις πτέρυγες και κυανό οφθαλμικό δακτύλιο.
Τα νεαρά άτομα έχουν λευκό κεφάλι και λευκή κάτω επιφάνεια σώματος.
Βιομετρικά στοιχεί
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Μήκος σώματος: 89 έως 101 (-114) εκατοστά
- Άνοιγμα πτερύγων: 217 έως 238 (-244) εκατοστά
- Βάρος: 1,10-1,60 κιλά
Τροφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τρέφεται κυρίως με ιπτάμενα ψάρια και καλαμάρια, αλλά και με τσούχτρες, μικρά χελωνάκια, αβγά θαλασσοπουλιών και τους νεοσσούς τους, εντόσθια και υπολείμματα ψαριών.[13]
Πτήση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Φωνή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Δείγματα φωνής (εξωτερικός σύνδεσμος)
Αναπαραγωγή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τελετουργικό
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Φωλιά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η μεγαλόπρεπη φρεγάτα φωλιάζει συχνά σε μανγκρόβιους βάλτους, αλλά επίσης σε θάμνους ή και σε εδάφη με κάκτους. Ωστόσο, μπορεί και να αναπαράγεται απ’ ευθείας στο έδαφος.[13]
Γέννα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Απειλές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ανθρώπινη όχληση, θήρευση, καταστροφή βιοτόπων.[12]
Κατάσταση πληθυσμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το είδος εμφανίζει πολύ μεγάλο εύρος κατανομής και, ως εκ τούτου, δεν προσεγγίζει τα κατώτατα όρια για τα Ευάλωτα (VU) είδη, με βάση το κριτήριο του μεγέθους εύρους ή το μέγεθος του πληθυσμού. Αντίθετα, η τάση του πληθυσμού εμφανίζεται αυξητική και δεν προσεγγίζει τα κατώτατα όρια για τα Ευάλωτα, βάσει του κριτηρίου της τάσης του πληθυσμού (> 30% πτώση πάνω από δέκα χρόνια ή τρεις γενεές). Για τους λόγους αυτούς, το είδος αξιολογείται ως Ελαχίστης Ανησυχίας (LC) από την IUCN.[11]
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]i. ^ Περιλαμβάνει και τα υποείδη, F. m. lowei F. m. rothschildi [14]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Howard and Moore, p. 89
- ↑ http://www.iucnredlist.org/details/full/22697724/0
- ↑ Dunn & Kelley
- ↑ Hartog
- ↑ Jobling
- ↑ du Tertre
- ↑ Albin
- ↑ Jal
- ↑ Mathews
- ↑ Kennedy & Spencer
- ↑ 11,0 11,1 http://www.iucnredlist.org/details/22697724/0
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Enticott & Tipling
- ↑ 13,0 13,1 del Hoyo et al.,1992
- ↑ Howard and Moore, p. 89, footnote 2
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Howard and Moore, Checklist of the Birds of the World, 2003
- Helm Dictionary of Scientific Bird Names
- Alfred Newton A Dictionary of Birds, 1896
- Bertel Bruun, Birds of Britain and Europe, Hamlyn 1980.
- Bob Scott and Don Forrest, The Birdwatcher’s Key, Frederick Warne & Co, 1979
- Christopher Perrins, Birds of Britain and Europe, Collins 1987.
- Colin Harrison & Alan Greensmith, Birds of the World, Eyewitness Handbooks, Λονδίνο 1993
- Colin Harrison, Nests, Eggs and Nestlings Of British and European Birds, Collins, 1988.
- Dennis Avon and Tony Tilford, Birds of Britain and Europe, a Guide in Photographs, Blandford 1989
- Detlef Singer, Field Guide to Birds of Britain and Northern Europe, The Crowood Press, Swindon 1988
- Enticott, Jim and David Tipling. Photographic Handbook of the Seabirds of the World, New Holland, 1998
- Harrison, Peter (1988). Seabirds: An Identification Guide. London: Christopher Helm. ISBN 0-7470-1410-8
- Hermann Heinzel, RSR Fitter & John Parslow, Birds of Britain and Europe with North Africa and Middle East, Collins, 1995
- Jim Flegg, Field Guide to the Birds of Britain and Europe, New Holland, Λονδίνο 1990
- Mary Taylor Gray, The Guide to Colorado Birds, Westcliffe Publishers, 1998
- Peter Colston and Philip Burton, Waders of Britain and Europe, Hodder & Stoughton, 1988
- Killian Mullarney, Lars Svensson, Dan Zetterström, Peter J. Grant, Τα Πουλιά της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ευρώπης, ΕΟΕ, 2007
- R. Grimmett, C. Inskipp, T. Inskipp, Birds of Nepal, Helm 2000
- Handrinos & Akriotis, The Birds of Greece, Helm 1997
- Γιώργος Σφήκας: Πουλιά και Θηλαστικά της Κρήτης, Ευσταθιάδης, 1989
- Γιώργος Σφήκας: Πουλιά και Θηλαστικά της Κύπρου, Ευσταθιάδης, 1991
- Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ)
- Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, εκδ. 1996 (ΠΛΜ)
- Ιωάννη Όντρια (I), Πανίδα της Ελλάδας, τόμος Πτηνά
- Ιωάννη Όντρια (II), Συστηματική Ζωολογία, τεύχος 3
- Ντίνου Απαλοδήμου: Λεξικό των ονομάτων των πουλιών της Ελλάδας, 1988
- Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΕΕ), ΕΟΕ 1994
- «Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλουμένων Σπονδυλοζώων της Ελλάδας», Αθήνα 1992
- Ιωάννου Χατζημηνά, Επίτομος Φυσιολογία, εκδ. Γρ. Παρισιάνου, Αθήνα 1979
- Βασίλη Κλεισούρα, Εργοφυσιολογία, εκδ. Συμμετρία, Αθήνα 1990
- Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη, Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Αθήνα 2002
- Linnaeus, Carolus (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata (in Latin). Holmiae (Laurentii Salvii).
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Albin, Eleazar (1738): A Natural History of the Birds, Volume 3. p. 75 and plate 80 on previous page
- Ashmole, NP (1963): Sub-fossil bird remains on Ascension Island, Ibis 103: 382–389. doi:10.1111/j.1474-919X.1963.tb06761.x.
- Chesser, R. Terry; Banks, Richard C.; Barker, F. Keith; Cicero, Carla; Dunn, Jon L.; Kratter, Andrew W; Lovette, Irby J; Rasmussen, Pamela C.; Remsen, JV Jr; Rising, James D.; Stotz, Douglas F; Winker, Kevin (2010): «Fifty-First Supplement to the American Ornithologists' Union Check-List of North American Birds», The Auk, τόμ. 127 (3), σσ. 726-744, doi:10.1525/auk.2010.127.4.966
- Dampier, James (1699) [1697]: An Account of a New Voyage Around the World , London, United Kingdom: James Knapton. p. 49
- Dunn, Oliver; Kelley, James E Jr (1989): The Diario of Christopher Columbus's First Voyage to America, 1492-1493, Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press. p. 45. ISBN 0-8061-2384-2
- Garrod, Alfred Henry (1874): On Certain Muscles of Birds and their Value in Classification, Proceedings of the Zoological Society of London 42 (1): 111–23. doi:10.1111/j.1096-3642.1874.tb02459.x
- Hartog, JC den (1993): An early note on the occurrence of the Magnificent Frigate Bird, Fregata magnificens Mathews, 1914, in the Cape Verde Islands: Columbus as an ornithologist. Zoologische Mededelingen 67: 361–364
- Hedges, S.Blair; Sibley, Charles G (1994). Molecules vs. morphology in avian evolution: the case of the "pelecaniform" birds. PNAS 91 (21): 9861–65. doi:10.1073/pnas.91.21.9861
- JAL, A. (1848): Glossaire Nautique, L'Institut de France, Παρίσι
- James, Helen F. (1987): A late Pleistocene avifauna from the island of Oahu, Hawaiian Islands , Documents des laboratories de Géologie, Lyon 99: 221–30.
- Jobling, James A. (2010): The Helm Dictionary of Scientific Bird Names, London: Christopher Helm. p. 164. ISBN 978-1-4081-2501-4
- Juola, Frans A; Haussmann, Mark F; Dearborn, Donald C; Vleck, Carol M (2006): Telomere shortening in a long-lived marine bird: cross-sectional analysis and test of an aging tool, Auk, τόμ. 123 (3), σσ. 775-783, doi:10.1642/0004-8038(2006)123[775:TSIALM]2.0.CO;2.
- Kennedy, Martyn; Spencer, Hamish G (2004): Phylogenies of the frigatebirds (Fregatidae) and tropicbirds (Phaethonidae), two divergent groups of the traditional order Pelecaniformes, inferred from mitochondrial DNA sequences, Molecular Phylogenetics and Evolution 31 (1): 31–38. doi:10.1016/j.ympev.2003.07.007
- Khanna, D.R. (2005): Biology of Birds, New Delhi, India: Discovery Publishing House. pp. 317–19. ISBN 9788171419333
- Lanham, Urless N. (1947): Notes on the Phylogeny of the Pelecaniformes, The Auk 64 (1): 65–70. doi:10.2307/4080063
- Linnaeus, Carolus (1758): Systema Naturae per Regna Tria Naturae, Secundum Classes, Ordines, Genera, Species, cum Characteribus, Differentiis, Synonymis, Locis. Tomus I. Editio Decima, Reformata (in Latin). Holmiae: Laurentii Salvii. pp. 132–34. Rostrum edentulum, rectum: apice adunco, unguiculato. Nares lineares. Facies nuda. Pedes digitís omnibus palmatis
- Mathews, GM (1914): On the species and subspecies of the genus Fregata. Australian Avian Record 2 (6): 117–121.
- Mayr, Gerald (2009): Paleogene Fossil Birds , New York, New York: Springer Science & Business Media. pp. 63–64. ISBN 9783540896289
- Meyer, Ernst; Cottrell, G William, eds. (1979): Checklist of birds of the world. Volume 1 (2nd ed.). Cambridge, Massachusetts: Museum of Comparative Zoology. p. 159.
- O'Brien, RM (1990). Family Fregatidae frigatebirds , In Marchant, S; Higgins, PG. Handbook of Australian, New Zealand & Antarctic Birds. Volume 1: Ratites to ducks; Part B, Australian pelican to ducks . Melbourne: Oxford University Press. p. 912. ISBN 978-019553068-1.
- Olson, Storrs L. (1975): Paleornithology of St. Helena Island, South Atlantic Ocean , Smithsonian Contributions to Paleobiology 23: 1–49. doi:10.5479/si.00810266.23.1
- Schreiber, Elizabeth A; Burger, Joanne (2001): Biology of Marine Birds, Boca Raton, Florida: CRC Press. ISBN 0-8493-9882-7.
- Skutch, Alexander Frank; Gardner, Dana (illustrator) (1987): Helpers at Birds' Nests : a worldwide survey of cooperative breeding and related behavior, Iowa City: University of Iowa Press, σσ. 69–71, ISBN 0-87745150-8
- Smith, Nathan D. (2010): Phylogenetic analysis of Pelecaniformes (Aves) based on osteological data: Implications for waterbird phylogeny and fossil calibration studies . PLoS ONE 5 (10): e13354. doi:10.1371/journal.pone.0013354. PMC 2954798. PMID 20976229
- Steadman, David W. (2006): Extinction and biogeography of tropical Pacific birds, Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-022677142-7.
- Stidham, Thomas A. (2014): A new species of Limnofregata (Pelecaniformes: Fregatidae) from the Early Eocene Wasatch Formation of Wyoming: implications for palaeoecology and palaeobiology , Palaeontology: 1–11. doi:10.1111/pala.12134.
- du Tertre, du Jean-Baptiste (1667): Histoire générale des Antilles habitées par les François (in French). Volume 2. Paris: Thomas Joly. p. 269, Plate p. 246.
- Valle, Arlos A; de Vries, Tjitte; Hernández, Cecilia (2006). «Plumage and sexual maturation in the Great frigatebird Fregata minor in the Galapagos Islands» (PDF), Marine Ornithology, τόμ. 34, σσ. 51-59
- Vickery, JA; Brooke, M de L (1994): The kleptoparasitic interactions between Great Frigatebirds and Masked Boobies on Henderson Island, South Pacific, Condor 96 (2): 331–340. JSTOR 1369318
