Νομπλ (αγγλικό νόμισμα)

Το νομπλ, αγγλ.: noble ήταν το πρώτο αγγλικό χρυσό νόμισμα, που παρήχθη σε ποσότητα, το οποίο εισήχθη κατά τη δεύτερη περίοδο νομισματοκοπίας (1344–1346) του Εδουάρδου Γ΄. Είχε προηγηθεί η χρυσή πέννα και το φλόριν, που κόπηκαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ερρίκου Γ΄ και την αρχή της βασιλείας του Εδουάρδου Γ΄: αυτά είδαν μικρή κυκλοφορία. Τα παράγωγα του νομπλ, το μισό νομπλ και το τέταρτο νομπλ, από την άλλη, παράγονταν σε ποσότητα και ήταν πολύ δημοφιλή.

Η αξία του νομίσματος ήταν έξι σελίνια και οκτώ πένες (γραμμένο 6/8, ή 6 s. 8 d. ή vi s. viii d.), δηλ. ισοδυναμούσε με ογδόντα πένες ή το ένα τρίτο της λίρας στερλίνας. Το βάρος άλλαζε από έκδοση σε έκδοση, για να διατηρηθεί αυτή η αξία μέχρι το 1464, όταν η αξία αυξήθηκε. Σε όλη την ιστορία αυτής της ονομασίας υπάρχουν πολλές παραλλαγές επιγραφής, νομισματοκοπείου και (σε κάποιο βαθμό) τού σχεδίου.

Προέλευση

Το νόμισμα εισήχθη κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου νομισματοκοπίας (1344–1346) του βασιλιά Εδουάρδου Γ΄, όταν το νόμισμα ζύγιζε 138,5 κόκκους (9,0 γραμμ.). Κατά την τρίτη περίοδο νομισματοκοπίας του βασιλιά (1346–1351) το βάρος του νομίσματος μειώθηκε στους 128,5 κόκκους (8,3 γραμμάρια), ενώ στην τέταρτη νομισματοκοπία του (1351–1377) έγινε ακόμη πιο ελαφρύ, στους 120 κόκκους (7,8 γραμμάρια). Η διάμετρος του νόμπλ ήταν 33–35 χλστ., τού 1/2 νομπλ 25–26 χλστ. και τού 1/4 νομπλ 19–21 χλστ.

Εδουάρδος Γ΄, Δεύτερη περίοδος νομισματοκοπίας, εμπρός όψη: EDWARD [DEI] GRA[ΤΙΑ] REX ANGL[ΟRUΜ] Z FRANC[ORUM] D[OMI]N[U]S HYB[ERNIA] ("Εδουάρδος Θεού χάριτι βασιλιάς της Αγγλίας και της Φραγκίας (Γαλλίας), κύριος της Υβερνίας (Ιρλανδίας)"). Σχέδιο: Ο βασιλιάς, κρατώντας ένα σπαθί και μία ασπίδα επάνω από ένα πλοίο. Πίσω όψη: IHC[US] AUTEM TRANSIENS PER MEDIUM ILLORUM IBAT ("Ο δε Ιησούς διελθών δια μέσου αυτών επορεύετο"). Σχέδιο: «L» στο κέντρο ενός σταυρού. Η εικόνα τού πλοίου και το Βιβλικό κείμενο (από το Ευαγγέλιο του Λουκά 4:30) μνημονεύουν τη νίκη του Εδουάρδου Γ΄ στη μάχη του Σλούις το 1340. ^[1]

Το σχέδιο της τρίτης περιόδου νομισματοκοπίας είναι το ίδιο με της δεύτερης, εκτός από το ότι έχει ένα «Ε» στο κέντρο του σταυρού στην πίσω πλευρά.

Κατά τη διάρκεια της τέταρτης περιόδου νομισματοκοπίας, η πολιτική απαιτούσε αλλαγές στις επιγραφές. Αρχικά ο Εδουάρδος Γ΄ διατήρησε την αξίωσή του στον θρόνο της Γαλλίας, αλλά μετά τη Συνθήκη του Μπρετινύ το 1360, αυτός ο ισχυρισμός έπαυσε και τα νομίσματα διεκδικούσαν τώρα την Ακουιτανία. Το 1369 η συνθήκη κατέρρευσε και η διεκδίκηση του θρόνου της Γαλλίας αποκαταστάθηκε.

Επιγραφή πριν από τη Συνθήκη (πίσω όψη) : EDWARD DEI GRA REX ANGL Z FRANC D HYBE ("Εδουάρδος, Θεού χάριτι βασιλιάς της Αγγλίας και της Γαλλίας, κύριος της Ιρλανδίας"). Πίσω: IHC AUTEM TRANSIENS PER MEDIUM ILLORUM IBAT ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από το μέσο τους πήγε τον δρόμο Του").

Μεταβατική περίοδος (1361) και περίοδος Συνθήκης (1361–1369) (εμπρός όψη) : EDWARD DEI GRA REX ANGL DNS HYB Z ACQ (Εδουάρδος με τη χάρη του Θεού βασιλιάς της Αγγλίας, κύριος της Ιρλανδίας και της Ακουιτανίας). Πίσω όψη: IHC AUTE TRANSIES P MEDIUM ILLORR IBAT ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από τη μέση τους πήγε το δρόμο Του") (υπάρχουν πολλές ποικιλίες και συχνά λείπουν ολόκληρες λέξεις).

Περίοδος μετά τη Συνθήκη (1369–1377) (εμπρός όψη) : EDWARD DEI G REX ANG Z FRA DNS HYB Z ACT (Εδουάρδος με τη χάρη του Θεού βασιλιάς της Αγγλίας και της Γαλλίας, κύριος της Ιρλανδίας και της Ακουιτανίας). Πίσω: IHC AUTE TRANSIES P MEDIUM ILLORR IBAT ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από τη μέση τους πήγε το δρόμο Του") (υπάρχουν πολλές ποικιλίες και συχνά λείπουν ολόκληρες λέξεις).

1377 και μετά

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Ριχάρδου Β΄ (1377–99), τα νομπλ χτυπήθηκαν και στα νομισματοκοπεία του Λονδίνου και του Καλαί, αλλά σήμερα είναι δύσκολο να αποκτηθούν. Τα νομίσματα που κόπηκαν στο Καλαί διακρίνονται, επειδή το πλοίο έχει σημαία στην πρύμνη.

Εμπρός επιγραφή: RICARD DI G REX ANGL Z FR DNS HIBS Z AQT (με μικρές παραλλαγές στις συντομογραφίες) ("Ριχάρδος Θεού χάριτι βασιλιάς Αγγλίας και Γαλλίας, κύριος Ιρλανδίας και Ακουιτανίας"). Αντίστροφη λεζάντα: IHC AUTEM TRANSIENS PER MEDIUM ILLORR IBAT (υπάρχουν πολλές ποικιλίες) ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από το μέσο τους πήγε το δρόμο Του").

Υπάρχει μία παραλλαγή τού εμπροσθότυπου: RICARD DI GR REX ANGL DNS HIBS Z AQT, όπου παραλείπεται ο γαλλικός τίτλος.

Τα νομπλ που παρήχθησαν κατά τη βασιλεία του βασιλιά Ερρίκου Δ' (1399–1413) χωρίζονται στην «βαριά νομισματοκοπία» των 120 κόκκων (7,8 γραμ.) που παρήχθησαν μέχρι το 1412 και στην «Ελαφριά νομισματοκοπία» των 108 κόκκων (7,0 γραμ.) που παρήχθη το 1412– 13. Τα νομπλ τού Ερρίκου Δ΄ είναι λίγο δύσκολο να διακριθούν, επειδή ο Ερρίκος Ε΄ και ο Ερρίκος ΣΤ΄ παρήγαγαν επίσης νομπλ που με την πρώτη ματιά μοιάζουν πολύ, αλλά οι παραλλαγές -ιδιαίτερα στα σημάδια του νομισματοκοπείου- μπορούν να τα διακρίνουν: συνιστάται στους ενδιαφερόμενους αναγνώστες να συμβουλευτούν έναν καλό κατάλογο νομισμάτων.

Κατά την περίοδο της βαριάς νομισματοκοπίας, τα νομπλ κόπηκαν τόσο στο Λονδίνο, όσο και στο Καλαί, με τα νομίσματα του Καλαί και πάλι να διακρίνονται από τη σημαία στην πρύμνη του πλοίου. Κατά την περίοδο της ελαφριάς νομισματοκοπίας τα νομπλ κόπηκαν μόνο στο Λονδίνο.

Εμπρός επιγραφή: HENRIC DI GRA REX ANGL Z FR DNS HIBS Z AQT (με πολλές παραλλαγές στις συντομογραφίες) ("Ερρίκος Θεού χάριτι βασιλιάς Αγγλίας και Γαλλίας, κύριος Ιρλανδίας και Ακουιτανίας") . Πίσω όψη: IHC[US] AUTEM TRANSIENS PER MEDIUM ILLORR IBAT ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από το μέσο τους πήγε τον δρόμο του").

1413 και μετά

Τα νομίσματα του Ερρίκου Ε΄ (1413–22) μοιάζουν πολύ με αυτά τού πατέρα του, αλλά υπάρχουν περίπου επτά διαφορετικές ποικιλίες σχεδίου και στυλ γραμμάτων. Η παράλειψη του τίτλου "και Ακουιτανίας" είναι μία άλλη διαφορά μεταξύ των νομισμάτων του Ερρίκου Δ΄ και του Ε΄.

Εμπρός επιγραφή: HENRIC DI GRA REX ANGL Z FRANC DNS HYB (συχνά πιο σύντομα γραμμένο) ("Ερρίκος Θεού χάριτι βασιλιάς Αγγλίας και Γαλλίας, κύριος Ιρλανδίας"). Αντίστροφη λεζάντα: IHC AUTEM TRAN(S)IENS PER MEDIUM ILLORR IBAT ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από το μέσο τους πήγε τον δρόμο Του").

Τα νομπλ κόπηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης βασιλείας του Ερρίκου ΣΤ΄ (1422–61), αλλά η έλλειψη χρυσού είχε ως αποτέλεσμα να κόβονται λιγότερα νομίσματα. Υπήρχε μία σειρά κοπών, τόσο από το νομισματοκοπείο του Λονδίνου, όσο και από το Καλέ, αλλά προς το τέλος της περιόδου τα νομίσματα κόπηκαν μόνο στο Λονδίνο.

Εμπρός επιγραφή: HENRIC DI GRA REX ANGL Z FRANC DNS HYB (συχνά συντομογραφία) ("Ερρίκος Θεού χάριτι βασιλιάς Αγγλίας και Γαλλίας, ηύριος Ιρλανδίας"). Πίσω: IHC AUTEM TRANSIENS PER MEDIUM ILLORR IBAT ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από το μέσο τους πήγε τον δρόμο του").

Σε ένα επεισόδιο της βρετανικής αρχαιολογικής τηλεοπτικής σειράς Time Team, ^[2] ανακαλύφθηκε ένα χρυσό νομπλ κατά την ανασκαφή στην περιοχή της κινητής γέφυρας της τάφρου του Κάστρου Κόντνορ . Αυτό βοήθησε να χρονολογηθεί η αρχική κατασκευή του κάστρου και πιστεύεται ότι επιβεβαίωσε τη συμμετοχή των ενοίκων στη μάχη του Aζενκούρ.

1430 και μετά

Πρότυπο:Coin image box 1 double Το χρυσό νομπλ, το οποίο είχε σχεδόν αλλάξει σε στυλ, αξία ή ποιότητα από τη βασιλεία του Εδουάρδου Γ΄, κόπηκε για τελευταία φορά κατά την πρώτη βασιλεία του Εδουάρδου Δ΄ (1461–1470). Η τιμή του χρυσού αυξήθηκε από τη δεκαετία του 1430 και μετά, έτσι τα χρυσά νομίσματα είχαν μεγαλύτερη αξία στην Ευρώπη από ό,τι στην Αγγλία, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα έλλειψη χρυσού στην Αγγλία, καθώς τα νομίσματα εξάγονταν για κέρδος. Μόνο μία μικρή ποσότητα νομπλ κόπηκε κατά τη διάρκεια της περιόδου βαριάς νομισματοκοπίας του Εδουάρδου Δ΄ (1461–64), στο Λονδίνο. Τέλος, το 1464, σε μία προσπάθεια να σταματήσουν τα νομίσματα να διαρρέουν στην ήπειρο, η αξία όλων των χρυσών ευγενών αυξήθηκε από έξι σελίνια και οκτώ πένες (6/8 ή 80 πένες) σε οκτώ σελίνια και τέσσερις πένες (8/4 ή 100 πένες), και εισήχθη ένα νέο νόμισμα, το «νομπλ με το ρόδο, ή βασιλικό» αξίας δέκα σελινίων και βάρους 120 κόκκων (7,8 γραμμάρια). Ωστόσο, δεν ήταν δημοφιλές και σταμάτησε να κυκλοφορεί μετά το 1470. Αντίθετα, ένα νέο νόμισμα αξίας έξι σελίνια και οκτώ πένες (το ίδιο με το αρχικό νομπλ), ο άγγελος, παρουσιάστηκε το 1464 και σύντομα έγινε δημοφιλές και σημαντικό νόμισμα.

Εμπρός επιγραφή: EDWARD DI GRA REX ANGL Z FRANC DNS HYB ("Εδουάρδος Θεού χάριτι βασιλιάς της Αγγλίας και της Γαλλίας, κύριος της Ιρλανδίας"). Πίσω επιγραφή: IHC AUTEM TRANSIENS PER MEDIUM ILLOR IBAT ("Αλλά ο Ιησούς περνώντας από το μέσο τους πήγε το δρόμο του").

Στο έργο τού Σαίξπηρ

Το νομπλ είναι παρών στα θεατρικά έργα του Σαίξπηρ:

Ερρίκος Δ΄, Μέρος 1:

Οικοδέσποινα: Παντρευτείτε, κύριέ μου, υπάρχει ένας άνδρας με νομπλ, ένας της Αυλής στην πόρτα, που θα σας μιλήσει: λέει ότι προέρχεται από τον πατέρα σας.

Πρίγκιπας Ερρίκος: Δώσε του όσα θα τον κάνουν άνδρα με βασιλικά και στείλε τον ξανά στη μητέρα μου. ^[3]

Τα βασιλικά νομίσματα αναφέρονται στα νέα νομπλ, αξίας 10 σελινίων.

Ερρίκος Ε΄:

Nυμ: Θα έχω τα οκτώ μου σελίνια που κέρδισα από σένα στο στοίχημα;

Πίστολ: Θα έχεις ένα νομπλ και δώρο αμοιβή. ^[4]

Ερρίκος ΣΤ΄, Μέρος 1:

Βοσκός: Είναι αλήθεια, έδωσα ένα νομπλ στον ιερέα. Το πρωί που παντρεύτηκα τη μητέρα της. ^[5]

Ριχάρδος Γ΄:

Γκλώστερ: Αυτό το σπάνιο, περίπου δύο μέρες από τότε, άξιζε ένα νομπλ. ^[6]

Πολύ κακό για το τίποτα:

Μπένεντικ: ένα νομπλ, ή όχι εγώ για έναν άγγελο; ^[7]

Βιβλιογραφικές αναφορές

↑ Rogers, Clifford J., επιμ. (2010). The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology: Volume 3. Oxford University Press. σελ. 16. ISBN 978-0195334036.
↑ Season 15, Episode 1
↑ Henry IV: II, 4
↑ Henry V II, 1
↑ Henry VI: V, 4
↑ Richard III, I, 3
↑ Much Ado About Nothing, II, 3

Δείτε επίσης

[1] Rogers, Clifford J., επιμ. (2010). The Oxford Encyclopedia of Medieval Warfare and Military Technology: Volume 3. Oxford University Press. σελ. 16. ISBN 978-0195334036.

[2] Season 15, Episode 1

[3] Henry IV: II, 4

[4] Henry V II, 1

[5] Henry VI: V, 4

[6] Richard III, I, 3

[7] Much Ado About Nothing, II, 3

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]