Edith Wilson
| Edith Wilson | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Persona informo | |||||
| Edith Wilson | |||||
| Naskonomo | Edith Bolling | ||||
| Naskiĝo | 15-an de oktobro 1872 en Wytheville | ||||
| Morto | 28-an de decembro 1961 (89-jaraĝa) en Vaŝingtono | ||||
| Mortis per | Kora malsufiĉo  vd
| ||||
| Tombo | Vaŝingtona Nacia Katedralo vd
| ||||
| Lingvoj | angla vd | ||||
| Ŝtataneco | Usono vd
| ||||
| Partio | Demokrata Partio vd
| ||||
Subskribo 
| |||||
| Familio | |||||
| Patro | Judge William Holcombe Bolling (en)  vd
| ||||
| Patrino | Sally White (en) vd
| ||||
| Edz(in)o | Woodrow Wilson (1915–1924) Norman Galt (en) (1896–1908) vd
| ||||
| Profesio | |||||
| Okupo | politikisto vd
| ||||
| |||||
| |||||
| vd | Fonto: Vikidatumoj | ||||
Edith Bolling Galt WILSON (la 15-an de oktobro 1872 - la 28-an de decembro 1961) estis la dua edzino de usona prezidanto Woodrow Wilson kaj la Unua Damo de Usono de 1915 ĝis 1921. Ŝi ricevis la kromnomon "sekreta prezidanto" ĉar ekde 1919, post bato de apopleksio de ŝia edzo, ŝi efektive regis la landon en lia nomo dum la cetero de lia oficmandato. Iuj nomas ŝin "la unua prezidentino de Usono" pro la centra rolo kiun ŝi ludis dum la longedaŭra handikapo de sia edzo.
Vivo
[redakti | redakti fonton]Naskita en Wheatville, Virginio, la filino de William Holcomb Bolling, distriktjuĝisto, kaj Sally White Bolling. Edith estis posteulo de la Plantagenets, koloniaj setlantoj de Virginio kaj indianoj. Ŝia patroflanka avino, Catherine Payne Bolling, estis parenca al Martha Washington, la edzino de George Washington. Edith ekzameniĝis ĉe privatan knabinan lernejon en Virginio kaj tiam Martha Washington College. Vizitante ŝian fratinon, Edith renkontis Norman Galt, prosperan juveliston; en 1896 ili edziĝis. En 1903 ŝi naskis filon, kiu mortis kelkajn tagojn poste. Norman Galt mortis neatendite en 1908.
Geedziĝo
[redakti | redakti fonton]
En 1915, la vidvino Galt estis prezentita al usona prezidanto Woodrow Wilson fare de Helen Bones, lia kuzo kaj mastrino de la Blanka Domo post la morto de Ellen Wilson. La admiro de Wilson rapide iĝis amo. Li svatis al ŝi, dirante, ke "ĉi tiu tempo ne estas mezurita en semajnoj, monatoj aŭ jaroj, sed en profundaj homaj eventoj..." La geedziĝo okazis la 18-an de decembro 1915 ĉe la domo de la novedzino en Vaŝingtono. La privata ceremonio, kunoficiata de la pastro James Taylor, de la Centra Presbitera Preĝejo, kaj la pastro Herbert Scott Smith, de la Episkopa Preĝejo de Sankta Margareta, ĉeestis 40 personoj. La paro pasigis du semajnojn da sia mielmonato en Hot Springs, Virginio.
En 1916, la usona artisto Adolfo Müller-Ury (1862–1947) pentris portreton de sinjorino Wilson. La pentraĵo pendis en la dormoĉambro de la prezidanto.
Unua Damo
[redakti | redakti fonton]
Dum ŝia tempo kiel Unua Damo, kaj pro la Unua Mondmilito, multaj bankedoj kaj konferencoj ne estis okazigitaj ĉe la Blanka Domo, kaj tial Edith estis ŝarĝita per ŝia laboro kiel oficiala gastigantino. Edith akompanis ŝian edzon tra Eŭropo je la fino de la milito, sur lia vojaĝo por partopreni la pacnegocadojn.
En septembro 1919 , kiam Wilson revenis al Usono por konvinki la Senaton subteni la starigon de la Ligo de Nacioj, Wilson suferis apopleksion kaj paraliziĝis, kaj Edith restis kun sia edzo je ĉiuj horoj de la tago kaj helpis lin kun lia ĉiutaga laboro.
Prezidanto Wilson suferspertis severan koratakon la 2-an de oktobro 1919. Edith Wilson komencis revizii ĉiujn aferojn de ŝtato kaj decidi kio estis sufiĉe grava por pluiri al la Prezidanto. La kondiĉo de la prezidanto estis konservita sekrete de la publiko kaj neniu rajtis renkonti lin persone. Li apenaŭ sukcesis subskribi la dokumentojn, kiuj estis metitaj antaŭ li.
Kvankam Edith ne mem faris prezidentajn decidojn, ŝi direktis la atenton de la prezidanto nur al aparte gravaj aferoj, kaj direktis la ceterajn aferojn al la diversaj ministroj. En ŝia libro ŝi asertis ke ŝi nur helpis la prezidanton, sed la historiisto Felice Levine asertas ke ŝi estis "virino kun mallarĝaj kaj rigidaj opinioj, kaj tre decida" kaj akuzis ŝin pri multaj diplomatiaj konceptoj kiuj estis faritaj.
Farante tion, ŝi efike regis la ekzekutivon de Usono, dum la cetero de la prezidanteco de ŝia edzo, ĝis marto 1921. Tiun funkciadon ŝi ekzercis kune kun la sekretario de la prezidanto Joseph P. Tumulty kaj kuracisto Cary T. Grayson. La kuracisto Grayson elpensis neklarajn klarigojn pri la longa foresto de la prezidanto pro malsano, inkluzive de "indigesto" (dispepsio) [1][2].
Lastaj jaroj
[redakti | redakti fonton]En 1921, post la eksiĝo de Wilson, Edith kaj ŝia edzo ekloĝis en la ambasada kvartalo en Vaŝingtono. Ŝi prizorgis lin ĝis lia morto tri jarojn poste en 1924.
Edith Wilson mortis pro korinsuficienco la 28-an de decembro 1961, je la 105-a datreveno de la naskiĝo de Woodrow Wilson [3]. Je la tago de ŝia morto, ŝi ĉeestis ĉe la malferma ceremonio de la Ponto Woodrow Wilson, trans la rivero Potomac inter Marilando kaj Virginio. Ŝi estis entombigita apud sia edzo en la Vaŝingtona Katedralo[4].
Por plia legado
[redakti | redakti fonton]- Edith Bolling Galt Wilson, My Memoir, Arno Press, 1980
- Edwin Tribble (red.), A President in Love: the Courtship Letters of Woodrow Wilson and Edith Bolling Galt, Houghton Mifflin, 1981
- Phyllis Lee Levin, Edith kaj Woodrow: la Wilson Blanka Domo, Scribner, 2001
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ William Elliott Hazelgrove, Madam President: The Secret Presidency of Edith Wilson (Washington, D.C.: Regency Publishing, 2016); Brian Lamb, Who's Buried in Grant's Tomb?: A Tour of Presidential Gravesites (New York: Public Affairs, 2010), p. 119; Judith L. Weaver, "Edith Bolling, Wilson as First Lady: A Study in the Power of Personality, 1919–1920," Presidential Studies Quarterly 15, No. 1 (Winter, 1985), pp. 51–76; and Dwight Young and Margaret Johnson, Dear First Lady: Letters to the White House: From the Collections of the Library of Congress & National Archives (Washington, D.C.: National Geographic, 2008), p. 91.
- ↑ . When a secret president ran the country. PBS NewsHour. NewsHour Productions (October 2, 2015). Alirita December 27, 2019.
- ↑ Ginsberg, Steven, "From Its Hapless Beginning, Span's Reputation Only Fell", July 15, 2006.
- ↑ Presidential Funerals. Washington National Cathedral.
Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Edith Bolling Wilson Naskiĝloko
- Edith Wilson ĉe C-SPAN Unuaj Damoj: Influenco & bildigo
