Felisa Rincón de Gautier
| Felisa Rincón de Gautier | |||
|---|---|---|---|
1947ko urtarrilaren 2a - 1969ko urtarrilaren 2a ← Roberto Sánchez Vilella (en)  - Carlos Romero Barceló (en) → | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Ceiba (en) , 1897ko urtarrilaren 9a | ||
| Herrialdea |  Ameriketako Estatu Batuak | ||
| Heriotza | San Juan, 1994ko irailaren 16a (97 urte) | ||
| Heriotza modua | berezko heriotza: miokardio infartu akutua | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | politikaria, farmazialaria eta sufragettea | ||
| Jasotako sariak | ikusi
| ||
| Sinesmenak eta ideologia | |||
| Erlijioa | Erromatar Eliza Katolikoa | ||
| Alderdi politikoa | Popular Democratic Party (en) | ||
  | |||
Felisa Rincón Marrero de Gautier, Doña Fela izenez ere ezaguna (Ceiba, 1897ko urtarrilaren 9a – San Juan de Puerto Rico, 1994ko irailaren 16a) Puerto Ricoko politikari eta ekintzaile feminista zen. Amerika osoko hiriburu bateko alkate aukeratutako lehen emakumea izan zelako egin zen ezagun, eta Puerto Ricoko alderdi politiko batean lidergo-rola betetzen zuen lehen emakumea izan zelako. Emakumearen eskubide politikoen aldeko mugimenduetan ere aitzindari izan zen, eta politika hori berari esker dago legean.[1][2]
Lehen urteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Felisa Rita Marrero Rivera irakaslearen eta Enrique Rincón Plumey abokatuaren alaba zen, Ceiba hirian (Puerto Rico) jaio zen, eta bederatzi anai-arrebetatik zaharrena zen. San Joan de Puerto Ricoko alkate ohi baten iloba izan zen, eta aitaren eragina jaso zuen politikoki. 11 urte zituela, ama hil zitzaion; hala ere, aitak ahalik eta hezkuntzarik onena eman nahi izan zion, eta San Juango Fajardo, Humacao, San Lorenzo eta Santurceko zenbait eskolatara bidali zuen, han graduatu baitzen bigarren hezkuntzan. Ondoren, farmazia ikasi, eta farmazialari bihurtu zen.
Gero, Rincón de Gautier New Yorkera joan zen, goi-mailako joskintzaren diseinuko artea ikastera. Puerto Ricora itzuli zenean, Felisa's Style Shop izeneko denda bat eta lore-denda bat ireki zituen San Juanen.
1940an, Genaro A. Gautier San Juango abokatuarekin ezkondu zen. Puerto Ricoko prokuradore nagusia eta Alderdi Popular Demokratikoko idazkari nagusia zen. Senar-emazte bizitza luzea izan zuten, baina ez zuten seme-alabarik izan.
Ibilbide politikoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1946an, postulatu eta San Joango alkate hautatu zuten, eta Amerika osoko hiriburuko hiri baterako kargu horretarako hautatutako lehen emakume bihurtu zen. Haren gidaritzapean —22 urte iraun zuen, 1946tik 1968ra—, San Juan hiri-zentro latinoamerikar handi bihurtu zen; bestalde, Rincón de Gautier-en administrazioan, zerbitzu publiko berritzaileak diseinatu ziren, eta «Amatasun-eskolak» izeneko eskolaurreko lehen ikastetxeak ezarri ziren, Head Start Program delakoaren eredu bihurtuko zirenak. Bere agindupean, halaber, osasun publikoko sistema berritu zen, eta San Joaneko Medikuntza Eskolaren sorreraren arduraduna izan zen.[3][4]
Rincónek, Ricardo Alegríarekin batera lan egin zuen, San Juan zaharraren egitura historikoak zaharberritu eta kontserbatzeko, eta milaka pertsonei etxebizitza eta oinarrizko zerbitzuak eman zizkien. 1951n, Gerra Hotzaren garaian, uharteko Defentsa Zibileko lehen sistema sortzeko agindu zuen. Sistema hori Gilberto José Marxuach koronelaren zuzendaritzapean egon zen. 1959an, San Juanek All American City saria (en) jaso zuen.[5]
Aktibismoa
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Rincón de Gautier emakumeen eskubideen defendatzaile sutsua izan zen, eta, hala, mugimendu sufragistan aktiboki parte hartu zuen, eta, horren bidez, hauteskunde-erregistroetan izena ematera bultzatu zituen emakume asko. Emakumeek botoa emateko legea onartu zenean, Rincón de Gautier izan zen ofizialki erregistratu zen bosgarren emakumea. 1932an, Puerto Ricoko Alderdi Liberalarekin bat egin zuen, herrialde horren independentzian sinesten baitzuen, eta Antonio R. Barcelo alderdiko lehendakariak izendatu zuen legegile. Luis Muñoz Marínen ideia politikoek bultzatuta, Alderdi Liberala utzi, eta, 1938an, Puerto Ricoko Alderdi Popular Demokratikoa antolatzen lagundu zuen.[6][7]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ (Gaztelaniaz) Biografía - Museo Felisa Rincón. 2020-08-31 (Noiz kontsultatua: 2024-05-01).[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ (Ingelesez) «Biography: Felisa Rincón de Gautier (Doña Fela)» Biography: Felisa Rincón de Gautier (Doña Fela) (Noiz kontsultatua: 2024-05-01).
- ↑ [https://www.preb.com/biog/felisar.htm «Felisa Rinc�n de Gautier : biograf�a oficial»] www.preb.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-01).
- ↑ (Ingelesez) «Felisa Rincón de Gautier -» Archives of Women's Political Communication (Noiz kontsultatua: 2024-05-01).
- ↑ «Past Winners» National Civic League (Noiz kontsultatua: 2024-05-01).
- ↑ (Gaztelaniaz) Inicio - Museo Felisa Rincón. (Noiz kontsultatua: 2024-05-01).[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ (Gaztelaniaz) «Fotos: la vida de Felisa Rincón de Gautier a través de los años» El Nuevo Día (Noiz kontsultatua: 2024-05-01).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
