Maria Stader
| Maria Stader | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Budapest, 1911ko azaroaren 5a |
| Herrialdea |  Suitza  Austria |
| Heriotza | Zürich, 1999ko apirilaren 27a (87 urte) |
| Irakaslea(k) | Ilona Durigo (en)  |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | opera abeslaria, biografoa eta idazlea |
| Enplegatzailea(k) | Zurich University of the Arts (en) |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Ahots mota | sopranoa |
| Musika instrumentua | ahotsa |
    | |
 | |
Maria Stader, sortzez Maria Molnar (Budapest, 1911ko azaroaren 5a - Zurich, 1999ko apirilaren 27a) suitzar nazionalizatutako hungariar sopranoa izan zen, Mozarten interpretazioengatik ezaguna izatera heldu zena[1][2]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Budapesten (Hungaria) jaio zen. Lehen Mundu Gerra garaian eta gerra ostean, elikagaien prezioa hain zen altua Budapesten, ezen Mariaren gurasoentzat zaila bihurtu zen bost seme-alabak aurrera ateratzea. Maria eta bere ahizpa txikia, Elisabeth, Salbazioko Armadak Suitzara eraman zituzten, malnutrizio egoeratik oneratu zitezen. Behin Budapesten zegoela, Maria oso larri gaixotu zen eta, gainera, amigdalen ebakuntza egin beharko ziotela erabaki zuten. Adopziozko gurasoek Suitzara itzultzea erabaki zuten. Aduanako poliziarekin izandako arazoak zirela eta, Mariak ezin izan zuen Zuricheko kantoian egon, eta, ondorioz, bere adopziozko aitak Stader familiarekin leku bat aurkitu zion Romanshornen, eta, azkenean, haiek adoptatu egin zuten.
1939an, Maria Hans Erismannekin ezkondu zen, Weinfeldengo musika-zuzendaria eta, geroago, Zuricheko Opera Antzokiko koruaren zuzendaria izan zenarekin. Mathilde Bärlocher bere kantu-irakaslearen senarraren bitartez, Schulthess-Geyer bikotearekin ohitzea lortu zuen. Ordutik, Stefi Geyerrek arreta berezia jarri zion. Bere kantu irakasleak, Ilona Durigok, Hermann eta Lily Reiff (Franz Liszten ikasle bat) aurkeztu zien. Reifftarren etxea Busch, Walter eta Mann senar-emazteen ohiko biltokia izan zen. Bi urte geroago, eta Fritz Buschen bitartekaritzaren bidez, Maria Stader Tremezzora joan zen Schnabel eskolan ikastera. Maria Walther Bringolf politikari suitzarraren lagun mina izan zen, baita hainbat musikarirena ere, bereziki Ferenc Fricsay (Rolf Liebermann honen bidez ezagutu zuen) eta Clara Haskilena.
Hezkuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Maria Staderrek San Galoko (Suitza) Mathilde Bärlocherren kantu eskolak jaso zituen lehen aldiz, eta, 1930etik aurrera, Hans Keller aitarengandik, Konstantzan (Alemania). 1935etik aurrera, Ilona Durigok hezi zuen Maria, Zurichen, eta, ondoren, Therese Schnabel-Behr Artur Schnabelen emaztearen Tremezzon ikasi zuen. 1938tik aurrera, Giannina Arangi-Lombardiren formakuntza jaso zuen Mariak Milanen.
Ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Mariak, lehenik, Mozarten interpretazioengatik eta Ferenc Fricsay zuzendari hungariarrarekin egindako kolaborazioengatik lortu zuen ospea, besteak beste, Don Giovanni, Figaroren ezteiak, El rapto en el Serrallo eta Meza Nagusia piezetan, baita Verdiren Requiem Mezagatik ere. 1939an, Genevako Nazioarteko Lehiaketa irabazi zuen. Ondoren, Staderrek ospe ona lortu zuen Bachen interprete bikain gisa, batez ere Karl Richter-ekin, askotan Hertha Töpper-ekin batera lan egin baitzuen. Antonín Dvořáken Requiema ere grabatu zuen Karel Ančerl-ekin, baita Fidelio ere (Marcelinarena eginez), Hans Knappertsbuschekin.
Stader oso goraipatua izan zen bere ahotsaren fintasunagatik, nahiz eta oso indartsua izan zen. Ia beti opera-paperak interpretatu zituen grabazio-estudioan, eta oso gutxitan, inoiz ez bada, eszenatokian, bere garaiera txikia zela eta (1,44 metroko altuera baino ez zuen). Antza denez, plataforma baten gainean aritzen zen, ikusle guztiek ondo ikus zezaten.
Horri esker, Staderrek opera-abeslari askok izandako tentsioa saihestu zuen, eta bere ahotsaren tinbre gozo eta delikatua gorde zuen 1960ko hamarkada ondo sartu arte. Bere azken emanaldia 1969ko abenduaren 7an izan zen, New Yorkeko Philharmonic Hallen, Mozarten Requiema interpretatuz. Bere kontzertu-birek mundu osora eraman zuten. Europan eta Amerikan ez ezik, Japonian, Hegoafrikan eta Hego Amerikan ere abestu zuen. Maria Staderrek hainbat jaialditan abestu zuen, besteak beste, Salzburgoko Jaialdian, Luzernako Jaialdian, Pradeseko Jaialdian eta Aspen Music Festivalean. Zuzendari handi askoren gidaritzapean abestu zuen, besteak beste, Eugen Jochum, Josef Krips, Eugene Ormandy, George Szell, Carl Schuricht, Rafael Kubelík, Bruno Walter, Hermann Scherchen, Otto Klemperer, Ernest Ansermet eta Dean Dixonen zuzendaritzapean.
Maria Staderrek eskolak eman zituen Zuricheko Kontserbatorioan.
Sariak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1939- Lehen saria Genevako Nazioarteko Musika Lehiaketan.
- 1950- Salzburgo hiriko Lilli Lehmann domina.
- 1956- Salzburgoko Mozarteum nazioarteko fundazioaren zilarrezko domina.
- 1962- Hans Georg Nägeli domina.
Argitalpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Maria Stader: Nehmt meinen Dank. Erinnerungen. Autobiografía. Kindler, Múnich 1979, ISBN 3-463-00744-4.
Artikuluak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Ferenc Fricsay, en: Diener der Musik. Unvergessene Solisten und Dirigenten unserer Zeit im Spiegel der Freunde. Publ. × Martin Müller y Wolfgang Mertz. Tubinga, Rainer Wunderlich, 1965.
- Zusammenarbeit mit Fricsay, en: Friedrich Herzfeld (publ.) Ferenc Fricsay. Ein Gedenkbuch. Berlín, Rembrandt, 1964.
- Über Wilhelm Furtwängler, en: Furtwängler Recalled. Zúrich, Atlantis, 1965.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Vazquez, Luis. (1999-05-03). Maria Stader, soprano. ISSN 1134-6582..
- ↑ "Maria Stader erinnert sich". 2 de noviembre de 2011.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q123236
Multimedia: Maria Stader / Q123236
