Soledad Ortega Spottorno
| Soledad Ortega Spottorno | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Soledad Ortega Spottorno |
| Jaiotza | Madril, 1914ko martxoaren 2a |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Madril, 2007ko azaroaren 19a (93 urte) |
| Hobiratze lekua | San Isidroko hilerria |
| Familia | |
| Aita | Jose Ortega y Gasset |
| Ama | Rosa Spottorno Topete |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Haurrideak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Madrilgo Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | editorea eta irakaslea |
Parte-hartzailea
| |
| Jasotako sariak | ikusi
|
| Kidetza | Historiaren Errege Akademia Asociación Española de Mujeres Universitarias (en)  |
Soledad Ortega Spottorno (Madril, 1914ko martxoaren 2a – Ibídem, 2007ko azaroaren 19a) madrildar filosofoa, editorea eta irakaslea izan zen. Kultura-proiektu ugari bultzatu zituen, besteak beste, José Ortega y Gasset fundazioa.[1] Emakumeak eta kulturak modernizazio eta irekiera demokratikoan bizi zen Espainian zuten zeregina nabarmentzen lagundu zuen.[2]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Intelektual familia batean hazi zen. Gurasoak José Ortega y Gasset filosofoa eta Rosa Spottorno Topete itzultzaile feminista izan ziren. Soledad Varela Ortega filologoaren ama eta María Antonia Ortega poetaren izeko izan zen.
Eskola Institutuan ikasi zuen. Eskola hori 1918an sortu zen José Castillejoren ekimenez, Zientzia Azterlan eta Ikerketak Zabaltzeko Batzordearen beste ekimen gisa, Francisco Giner de los Ríosek eta Irakaskuntzarako Erakunde Askeko kideek XIX. mendearen bukaeratik bultzatutako berrikuntza pedagogikorako Espainiako hezkuntza-sisteman sartzeko. Batxilergoaren ondoren, Madrilgo Unibertsitate Zentraleko Filosofia eta Letren Fakultatean sartu zen eta 1936an lizentziatu zen Erdi Aroko Historia espezialitatean, Claudio Sánchez Albornozekin, Gerra Zibila hasi baino egun batzuk lehenago.[1]
Fakultate hura, Bigarren Errepublikan zehar “Plan Morente” ezaguna nola aplikatzen zen ikusi zuena —halaxe deitzen zaio Manuel García Morente dekanoak—, Espainiako kulturaren Zilarrezko Aroko eta Madrilgo Eskolako zentrorik adierazgarrienetako bat izan zen, Ortegaren bizitzaren eta historiaren arrazoiaren filosofiaren inguruan zebilena. Soledad Ortegak 1933ko udan parte hartu zuen Mediterraneoan zehar egindako unibertsitateko itsas bidaia famatuan. Horri esker, Mendebaldeko kulturaren jatorrizko lekuak ezagutu ahal izan zituen ikasle-talde batek, eta haiekin zihoazen irakasleen hitzaldiak eta azalpenak jaso zituen.[1]
Lan ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Irakasle
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1936an Espainiako Gerra Zibilaren hasieran familiarekin Parisera joan zen bizitzera. Handik bi urtera, Herbehereetara eta Ingalaterrara joan zen, eta han Literatura Hispanikoko irakaslea izan zen. Urte horietan gaixo zegoen aitari lagundu zion.[1] 1939 eta 1940 artean Buenos Airesen bizi izan zen, azkenean Madrilera itzultzeko.
1940an Espainiara behin betiko itzuli ondoren, Julián Maríasekin eta Dolores Franco Manerarekin batera, Aula Nueva sortu zuen, Unibertsitate aurreko Ikasketetarako Prestakuntza Akademia. 1940 eta 1942 bitartean Geografia eta Historia klaseak eman zituen. Geroago, 1945etik 1956ra bitartean, irakasle-lanetan jarraitu zuen Estudio Ikastetxean, Irakaskuntzako Erakunde Librearen oinordekoa. Bertan, irakaskuntza ofizialerako sarbide oso zaila zuten intelektual liberal batzuk babestu ziren. 1956 arte aritu zen irakasten.[1]
Editore
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Soledad Ortegak, bere Jose nebarekin batera, 1956tik aurrera Revista de Occidente argitaletxea berreskuratzen jardun zuen. 1973 eta 1977 artean edizioen zuzendaria izan zen.[3]
Urte horietan, José Ortega y Gasset-en artxiboa antolatzen ere jardun zuen,[4] eta Espainiako Emakume Unibertsitarioen Elkartearen buru izan zen.
1978an José Ortega y Gasset Fundazioa sortu zuen, 1988an Argentinan eta Kolonbian[5] haren filial bat antolatu zuen eta 1993ra arte presidente izan zen.
Kidetzak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1987tik aurrera Ortega y Gasset Unibertsitateko Ikerketa Institutuaren buru izan zen, ikasketetan ezagutu zuen Residencia de Señoritas (Espainiako emakumeentzako unibertsitateko ikasketen lehen zentro ofiziala) egoitzan kokatua. Institutu hori graduondokoan espezializatutako Madrilgo Unibertsitate Konplutentseari atxikitako diziplinarteko zentroa da, eta ikerketa, eztabaida eta arloko ikasketak ere sustatzen ditu. Haren lehendakaritzapean, Toledoko Nazioarteko Ikasketen Zentroa sortzea bultzatu zen, Espainiako hizkuntza eta kultura nazioarteko ikasle eta irakasleentzat zabaltzeko.[2]
Historiaren Errege Akademiakoa izan zen.[1]
Lanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere bizitzan zehar hainbat liburu idatzi zituen, besteak beste:
- Cartas a Galdós (Madrid, 1964)
- Imágenes de una vida (Madrid, 1983)
- Cartas de un joven español (1991).
Sariak eta aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1993an Alfontso X.a Jakitunaren Ordenako Gurutze Handia jaso zuen.
- 2023ko urriaren 19an Soledad Ortega: una mujer del siglo XX hitzaldia eman zuen Fernando R. La Fuente, Revista Occidenteren zuzendaria.[6][7]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d e f «Soledad Ortega Spottorno | Real Academia de la Historia» dbe.rah.es (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
- ↑ a b (Gaztelaniaz) dgomez. (2019-11-19). «Soledad Ortega Spottorno. El legado de una mujer de vanguardia» FOM (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
- ↑ (Gaztelaniaz) País, El. (1977-04-30). «Soledad Ortega: "Mi padre recomendó la traducción de las obras de Freud"» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
- ↑ ISSN https://ortegaygasset.edu/wp-content/uploads/2018/10/Soledad-Ortega-Spottorno.-La-mujer-ante-el-reto-de-su-liberaci%C3%B3n.pdf..
- ↑ (Gaztelaniaz) «Fallece a los 93 años Soledad Ortega, tras una vida de fructífera actividad cultural» La Verdad 2007-11-20 (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
- ↑ (Gaztelaniaz) «CIRCULO DE ORELLANA» CIRCULO DE ORELLANA (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Soledad Ortega Spottorno, una mujer del siglo XX» RTVE.es 2023-10-20 (Noiz kontsultatua: 2023-11-06).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
