Դիտել Կենսաբանական ակտիվ նյութեր էջի աղբյուրը

'''Կենսաբանական ակտիվ նյութեր''' (ԿԱՆ), [[քիմիական նյութեր]], որոնք փոքր խտության դեպքում ունեն բարձր ֆիզիոլոգիական ակտիվություն կենդանի օրգանիզմների որոշակի խմբերի (առաջին հերթին, մարդու, ինչպես նաև [[բույսեր]]ի, [[կենդանիներ]]ի, [[սնկեր]]ի և այլնի նկատմամբ) կամ կամ նրանց բջիջների առանձին խմբերի նկատմամբ։ Նյութերի ֆիզիոլոգիական ակտիվությունը կարող է դիտարկվել ինչպես բժշկական օգտագործման հնարավորության{{sfn|Головкин и др.|2001}}, այնպես էլ մարդու օրգանիզմի նորմալ կենսագործունեության պահպանման<ref name=gromova>''Громова Н. Ю., Косивцов Ю. Ю., Сульман Э. М.'' Технология синтеза и биосинтеза биологически активных веществ: Учебное пособие. — Тверь: ТГТУ, 2006. — 84 с. — С. 7—18.</ref> կամ օրգանիզմների խմբին հատուկ հատկություններ տալու (օրինակ՝ որպես հիվանդությունների նկատմամբ մշակաբույսերի դիմադրողականությունը բարձրացնելու) տեսանկյունից{{sfn|Поликсенова|2007}}։

Ըստ իրենց ծագման, ԿԱՆ-ը լինում են բիոգեն և աբիոգեն{{sfn|Поликсенова|2007}}։

== Ուսումնասիրության պատմություն ==
Կենսաբանական ակտիվ նյութերի՝ որպես միացությունների հատուկ խմբի առանձնացումը քննարկվել է 1975 թվականին ԽՍՀՄ բժշկական գիտությունների ակադեմիայի բժշկակենսաբանական բաժանմունքի հատուկ նստաշրջանում<ref name=gichev20-25 />։

Ներկայում կարծիք է ձևավորվել, որ կենսաբանորեն ակտիվ նյութերը շատ կարեւոր են, բայց կատարում են միայն մասնակի, օժանդակ գործառույթներ։ Այս սխալ կարծիքի ձևավորման պատճառն այն է, որ հատուկ և գիտահանրամատչելի գրականության մեջ յուրաքանչյուր ԿԱՆ-ի ֆունկցիաները դիտարկվել են առանձին-առանձին։ Դրան նպաստել է նաև միկրոնուտրիերնտներին բնորոշ գործառույթների հատուկ շեշտումը։ Արդյունքում առաջացել են հատուկ կարծրատիպեր (օրինակ, վիտամին C-ն ծառայում է [[լնդախտ]]ի կանխարգելման համար և կիրառվում է միայն դրա համար)<ref name=gichev20-25 />։

== Ֆիզիոլոգիական դեր ==
Կենսաբանորեն ակտիվ նյութերն ունեն չափազանց բազմազան ֆիզիոլոգիական գործառույթներ<ref name=gichev20-25 />, օրինակ՝ նպաստել անոթային ցանցի զարգացմանը, ապահովել անտիբակտերիալ ազդեցություն, նպաստել բջջային միգրացիային։ Օրինակ՝ որոշ նյութեր կարող են կանխարգելել չարորակ ուռուցքների աճը կամ ամբողջությամբ ճնշել դրանց զարգացումը<ref name=gromova />։

== Սննդի կենսաբանորեն ակտիվ նյութեր ==
Սննդի հետ միասին մարդն ստանում է կենսաբանորեն ակտիվ նյութերի մեծ մասը, որոնք անհրաժեշտ են նրան նորմալ կենսագործունեության համար, այդ թվում՝ [[ալկալոիդներ]], [[հորմոններ]] և հորմոնատիպ միացություններ, [[վիտամիններ]], [[միկրոտարրեր]], կենսածին [[ամիններ]], [[նեյրոտրանսմիտեր]]։ Նրանք բոլորն ունեն դեղաբանական ակտիվություն, և շատերը ծառայում են որպես [[Դեղագիտություն|դեղագիտությանը]] վերաբերող ուժեղ ներգործող նյութերի մոտակա նախորդներ<ref name=gichev20-25>''Гичев Ю. Ю., Гичев Ю. П.'' Руководство по микронутриентологии. Роль и значение биологически активных добавок к пище. — М.: «Триада-Х», 2006. — С. 20—25</ref>։

ԿԱՆ միկրոնուտրիենտները կիրառվում են բուժկանխարգելիչ նպատակներով կենսաբանորեն ակտիվ սննդային հավելումների կազմում<ref name=gichev20-25 />։

== Ծանոթագրություններ ==
{{ծանցանկ}}

== Գրականություն ==
* ''Георгиевский В. П., Комиссаренко П. Ф., Дмитрук С. Е.'' Биологически активные вещества лекарственных растений. — Новосибирск։ Наука, Сиб. отд-ние, 1990. — 333 с. — ISBN 5-02-029240-0.
* {{книга|автор=Головкин Б. Н. и др.|заглавие=Биологически активные вещества растительного происхождения|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/biol_aktivn_vesh_rast_proiskh_2001_1.djvu|ответственный=Отв. ред. В. Ф. Семихов|место=М.|издательство=Наука|год=2001|том=I|страниц=350|isbn=5-02-013183-0|тираж=1000|ref=Головкин и др.}} — УДК 58
* {{книга|автор=Головкин Б. Н. и др.|заглавие=Биологически активные вещества растительного происхождения|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/biol_aktivn_vesh_rast_proiskh_2001_2.djvu|ответственный=Отв. ред. В. Ф. Семихов|место=М.|издательство=Наука|год=2001b|том=II|страниц=764|isbn=5-02-013184-9|тираж=1000|ref=Головкин и др.}} — УДК 58
* {{книга|автор=Головкин Б. Н. и др.|заглавие=Биологически активные вещества растительного происхождения|ссылка=http://herba.msu.ru/shipunov/school/books/biol_aktivn_vesh_rast_proiskh_2002_3.djvu|ответственный=Отв. ред. В. Ф. Семихов|место=М.|издательство=Наука|год=2002|том=III|страниц=216|isbn=5-02-013185-7|тираж=1000|ref=Головкин и др.}} — УДК 58
* ''Попков Н. А., Егоров И. В., Фисинин В. И.'' Корма и биологически активные вещества։ Монография. — Беларуская навука, 2005. — 882 с. — ISBN 985-08-0632-X.
* ''Галактионов С. Г.'' [http://n-t.ru/ri/ga/ba.htm Биологически активные]. — «Молодая гвардия», серия «Эврика», 1988.
* {{статья|автор=Поликсенова В. Д.|заглавие=Биологически активные вещества биогенной и абиогенной природы как индукторы неспецифической устойчивости томатов к стрессам|ссылка=http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/13835/1/83-86.pdf|издание=Вестник БГУ. Сер. 2|тип=журнал|место=|издательство=|год=2007|номер=3|страницы=83—86|isbn=|issn=|doi=|pmid=|ref=Поликсенова}}

[[Կատեգորիա:Սնունդ]]