Մադրիդի մուսուլմանական մուրալյաներ

Մադրիդի մուսուլմանական մուրալյաներ
	Նկարագրություն
Տեսակ	քաղաքի պատ և հուշարձան
Տեղագրություն	Maŷrīṭ? և Madrid city?
Հասցե	Plaza Emir Mohamed I
Վարչական միավոր	Մադրիդ
Երկիր	Իսպանիա
Կառուցված	855
Շինանյութ	քար
	Muslim wall of Madrid Վիքիպահեստում

Մադրիդի մուսուլմանական մուրալյաներ (իսպ.՝ Muralla musulmana de Madrid), արաբական պատեր Մադրիդում։ Կառուցվել են 9-րդ դարում Մանսանարես գետի հարևանությամբ, Պիրենեյան թերակղզում մուսուլմանական տիրապետության օրոք։ Դրանք կազմել են այն ամրոցի մասը, որի շուրջ տարածվել է Մադրիդի քաղաքային հատվածը։ 1954 թվականից ընդգրկված են Իսպանիայի գեղարվեստա-պատմական հուշարձանների ցանկում (իսպ.՝ Conjunto Histórico-Artístico):

Պատերի մնացորդների հնագիտական հետաքրքրություն ներկայացնող հատվածները գտնվում են Ալմուդենա տաճարի կրիպտեի մոտ գտնվող Կուեստա դե լա Վեգա տարածքում։ Դրանք կառուցվել են Մուհամմադ I-ի այգում, որն անվանվել է ի պատիվ քաղաքի հիմնադիր Կորդովայի ամիրա Մուհամմադ I-ի։

Calle Mayor փողոցի երկայնքով՝ թիվ 83 հասցեում, Կալե դե Սեգովիա ուղանցույցի մոտ դեռևս պահպանվել են Նարիուես (Torre de Narigües) աշտարակի ավերակները։ Այն հավանաբար եղել է արտաքին պաշտպանական աշտարակ` իր առանձին վայրով՝ պատի միջոցով միացած կառույցին։ Գործարկվել է որպես ջրանցք։

20-րդ դարում պատերի որոշ մնացորդներ ոչնչացվել են։ Calle de Bailén 12 հասցեում գտնվող մնացած գոյություն ունեցող հատվածները բնակարանային շինարարության ժամանակ կորել են, չնայած պատերի որոշ մասեր օգտագործվել են շենքի հիմքում։ Խոսե Մարիա Ալվարես դել Մանսանոյի օրոք 1996 թվականին ավարտվել է Օրիենտե հրապարակի վերականգնումը, որի ընթացքում հայտնաբերվել են անհետացած մասունքները, իսկ Torre de los Huesos (Ոսկորների աշտարակ) հիմքը ցուցադրվում է հրապարակի ստորգետնյա ավտոկանգառում։

1999-2000 թվականներին 70 մետր երկարությամբ բացահայտվել է մեկ այլ տարածք՝ ստեղծված Մադրիդի թագավորական պալատի և Ալմուդենա տաճարի ճակատային մասերից։ Տարածքը պեղվել է Թագավորական հավաքածուի թանգարանի (անավարտ) կառուցման ժամանակ և կարող է համապատասխանել պարիսպի Պուերտա դե լա Սագրա դարպասին^[3]։

Պատմություն

Քարե պարիսպներ Ալ-Անդալուսում

Մուսուլմանական ուրբանիզացումն ուսումնասիրելիս անհրաժեշտ է խուսափել թեմային վերաբերող մի շարք սովորական անհեթեթություններից։ Մուսուլմանական քաղաքները քրիստոնեական քաղաքների հետ համեմատելիս առաջիններն առանց կարգի շենքերի կլաստեր չեն։ Ընդհակառակը, ինչպես նշում է Լեոպոլդո Տոռես Բալբասը «իսլամացումը, որպես կենսակերպի արդյունք, քաղաքային համազգեստի խառնվածք է»^[4], օրինակ, ոլորուն փողոցներից գլուխ հանելը համապատասխանում է այն համատեքստին, որտեղ պաշտպանությունը հիմնարար անհրաժեշտություն է^[5]։

Ինչ վերաբերում է պատերին, դրանք կատարում են մի շարք գործառույթներ։ Մուսուլմանական քաղաքները որպես մեդինայի կորիզ ի թիվս այլ կառույցների՝ հիմնական մզկիթ, պատով շրջապատված համամ, նվազեցնում են պաշտպանական, խորհրդանշական և վարչական գործառույթը, որը կատարում են պարիսպները։ Նույնը տեղի է ունենում Մադրիդի ճարտարապետության մեջ. պատերը պաշտպանում են քաղաքի հիմնական տարածքը ոչ միայն արտաքին, այլև արվարձաններից եկող պոտենցիալ ներքին ապստամբություններից։

Այսպիսով, քաղաքը բաժանված էր մեդինայի կամ կրոնական կենտրոնի և առևտրային կյանքի միջև և ռաբադների՝ պարիսպներից այն կողմ գտնվող խիտ բնակեցված հարևանությունների։ Պլանավորման տեսանկյունից պատերն ուրբանիզացիան ապահովում էին դարպասների և արահետների միջոցով։

Միջնադարյան Մադրիդ

Այս պատերի կառուցումն անմիջականորեն կապված է Մադրիդի ծագան հետ։ Այն պատվիրել և կառուցել է Կորդովայի ամիրա Մուհամմադ I-ը (852-886) 860-880 թվականներին^[6]։ Կառուցման տարածքը պատահական չէր ընտրված. այն լայն մշակված հովիտ էր, որտեղից մուտք կար դեպի ջրային պաշարներ^[7]։ Այն պաշտպանել է almudaina-ն կամ Մայրիտ (քաղաքի առաջին անունը) մուսուլմանական միջնաբերդը, որը գտնվել է Մադրիդի թագավորական պալատի ներկայիս վայրում։

Ըստ մուսուլմանական ժամանակագիրների՝ պատերի կառուցման շինարարական նյութերը եղել են բարձր որակի։ Պատմաբան Խերոնիմո դե Կինտանան նկարագրում է. «ամուր, քարաշեն, հաստ (3,5 մետր լայնությամբ), խոշոր խորանարդներով, աշտարակներով, դարպասներով ու խրամներով կառույց»^[8]։

Պարսպապատ համալիրի առաքելությունն էր դիտարկել Մանսանարես գետի ուղին, որը միացնում էր Սիեռա դե Գուադարաման Տոլեդոյի հետ։ Այն վերահսկվում էր որպես ռիբատ կամ միաժամանակ կրոնական և ռազմական համայնք^[9]։

Մայրիտի պատերն ընդգրկվել են բարդ պաշտպանական համակարգում, որը տարածվում էր Մադրիդի համայնքի տարբեր մասերում^[9]։ Այն ընդգրկում էր Տալամանկա դե Խարաման, Qal'-at'-Abd-Al-Salam (Ալկալա դե Էնարես) և Qal'-at-Jalifa (Վիլյավիսիոսա դե Օդոն)^[10]։

10-րդ դարում Կորդովայի խալիֆ Աբդ-ար-Ռահման III-ը վրա հասած վտանգներից հետո հանձնարարել է ամրապնդել պատերը (932 թվականին Լեոնի Ռամիրո II թագավորի առաջխաղացումից հետո)։ 977 թվականին Ալմանսորը Մայիրիտ բերդն ընտրել է որպես իր ռազմական արշավի սկզբնավայր։

9-րդ դարում քրիստոնյաների կողմից Մայիրիտի գրավմամբ պարզունակ պարսպապատ տարածքն ընդլայնվել է՝ տարածվելով ավելի լայն պարագծով, որը հայտնի է որպես Մադրիդի քրիստոնեական պատեր^[11]։

Ալմուդեայի սուրբ կույսի պատկերը հայտնաբերվել է 1085 թվականին, երբ Ալֆոնսո VI Քաջը գրավել է քաղաքը։ Այն գտնվել է պատի անվակունդներից մեկի մեջ՝ Պուերտա դե լա Վեգա դարպասի հարևանությամբ և տեղադրվել է հին մզկիթում ի երկրպագություն և նվիրվածություն պալատին և Մադրիդի ժողովրդին։

Առանձնահատկություններ

Ընդհանուր տեղեկություն

Մադրիդի մուսուլմանական պատերը պաշտպանել են ամրացված համալիրը, որտեղ աչքի են ընկել երեք հիմնական կառույցներ՝ ալկասար, մզկիթ և էմիրի կամ կառավարչի տուն^[12]։

Պատերն սկսել են անմիջապես Մադրիդի թագավորական ալկասարի հարավային մասից, շինության մյուս երեք կողմերը բաց են եղել, քանի որ կոշտ տեղանքի պատճառով ամրապնդման անհրաժեշտություն չի պահանջվել։ Արևմտյան հատվածում Մանսանարես գետի հովտի ժայռերն ամրոցի համար բնական պաշտպանություն են ապահովել. հյուսիսում և արևելքում համանման ֆունկցիա են կատարել Արենալի հեղեղատի կիրճերը։

Պատերի ընդհանուր երկարությունը կազմել է 980 մետր՝ ներփակելով շուրջ 4 հեկտար տարածք^[13]։ Արևելյան հատվածում ունեցել են արտաքին խրամ, որտեղ հիմքն ավելի բարձր է եղել, քան պատերը։

Պատերի շուրջ եղել են մի քանի առանձին պահակադիտանոցներ, սակայն տեղեկատվություն պահպանվել է միայն Ուեսոոս աշտարակի (Ոսկորների աշտարակ) մասին, որն իր անվանումն ստացել է գերեզմանատանը մոտ գտնվելու պատճառով։ Աշտարակը կառուցվել է 11-րդ դարում, նախքան Ալֆոնսո VI Քաջի կողմից Մադրիդի գրավումը և ինտեգրվել է Մադրիդի քրիստոնեական պատերի մեջ որպես Ալբարանա աշտարակ։

Պատերից դուրս եղել են հանգստի և ձիասպորտի խաղերի երեք հանրային տարածքներ, իսլամական տարածքներ և մադինա և քրիստոնեական արվարձան կամ մոսարաբներ։

Դարպասներ

Մանրամասներ Պուերտա դե լա Վեգա դարպասից, 1656

Պատերն ունեն երեք դարպասներ՝

Պուերտա դե լա Վեգա (Puerta de la Vega)
Պուերտա դե լա Մեսկիտա (Puerta de la Mezquita)
Պուերտա դե լա Սագրա (Puerta de la Sagra)

Աշտարակներ

Պատերը միանում են 3.3-2.4 մետր աշտարակներով^[14]։

Այս հատվածում առավել լավ պահպանվել է Մուհամմադ I-ի այգին, որտեղ աշտարակների միջև հեռավորությունը կազմել է 20 մետր։ Այս հատվածում եղել են 6 աշտարակ, որոնցից մեկը կորել է, սակայն հիմքը պահպանվել է։ Աշտարակները, ըստ իրենց ձևի, ևս մեկ անգամ հաստատում են պատերի իսլամական լինելը, քանի որ քրիստոնեական աշտարակներն ունեն կիսալուսնաձև տեսք և տարբերվում են Մուհամմադ I-ի այգու աշտարակներից։

Տեսանելի հատվածներ

Մուհամմադ I-ի այգի

Այս հատվածում պեղումներն իրականացվել են 1972-1975 և 1985 թվականներին, որոնց ընթացքում քանդվել է 19-րդ դարի շենքը և բացահայտվել են շատ տվյալներ։ 1987 թվականին սկսվել են այս հատվածի պատի վերականգնման աշխատանքները։

Այն ունի մոտավորապես 120 մետր երկարություն։ Պատի այս հատվածը պահպանվել է որպես հիմնասյուն։ Պատերի շատ հատվածներ վերականգնվել ու ձևափոխվել են, մի մասն էլ տուժել է պատմության ընթացքում։

Calle Bailén 12

Calle Bailén n.º 12 կառույցը հիմնադրվել է պատերի մնացորդների վրա 1970-ական թվականներին^[15], և թեև դա արդեն գեղարվեստական պատմական հուշարձան էր, պատերի երկու հատվածները և աշտարակը քանդվել են։

Կառույցի մնացած հատվածները պահպանվել են ավտոտնակի հատվածում, որոնք նմանություն ունեն Մուհամմադ I-ի այգու մնացորդների հետ։

Թագավորական հավաքածուի ապագա թանգարան

1990-ական թվականներին Ալմուդենա տաճարի դիմաց հայտնաբերվել է արաբական պատերի մի մեծ հատված։ Այս մնացորդները դիտարկվել են Թագավորական հավաքածուի ապագա թանգարանի մաս։ Տարածքում հնագիտական պեղումների անհնարինության պատճառով փորձագետ Ալեն Կրմովանը ռադիոէլեկտրական դետեկտորների միջոցով գծել է երթուղի^[16]։

Հնագիտական պեղումներ

Մադրիդում մինչև 1985 թվականը կատարված հնագիտական պեղումների տեսանելի տարրերից են եղել ամրացման պարիսպները կամ եկեղեցիները։ Մուսուլմանական պատերի ուսումնասիրության հնագիտական պեղումները կատարվել են 18-րդ դարում և 19-րդ դարասկզբին։

20-րդ դարում պատերի ուսումնասիրության որոշ առաջընթաց է նկատվում։ Մադրիդի հնագիտական ինստիտուտը 1960-1970-ական թվականներին որոշ առաջադրանքներ է կատարում ուղղված առաջին և երկրորդ պարիսպների պաշտպանությանը, քանի որ 1950-ական թվականներին երկուսն էլ հռչակվել էին «հուշարձաններ»։ Այսպիսով, 1972-1975 և 1985 թվականներին Կուեստա դե լա Վեգայի որոշ տարածքներում և Calle Mayor-ում իրականացվել են հնագիտական պեղումներ^[17]։

1985 թվականին պեղվել է Կուեստա դե լա Վեգա տարածքը, որտեղ ստեղծվել է այգի ի պատիվ քաղաքի հիմնադիր Մուհամմադ I-ի։

Գրականություն

BIDAGOS, P., CERVERA, L., CHUECA, F., GARCÍA Y BELLIDO, A. and TORRES BALBÁS, L., Resumen histórico del urbanismo en España, 2nd Edition, Madrid: Instituto de Estudios de Administración Local, 1968, pp. 67–97.
CÁMARA MUÑOZ, A. and GUTIERREZ MARCOS, J., Castillos, fortificaciones y recintos amurallados de la Comunidad de Madrid, 1st Edición, Madrid: Consejería de Educación y Cultura de la Comunidad de Madrid, 1993, pp. 170–181.
DE TERÁN, F., Madrid, 2nd Edición, Madrid: Publisher Mapfre, 1993, pp. 117–140.
FERNÁNDEZ UGALDE, A., MARÍN PERELLÓN, F. J., MENA MUÑOZ, P. and SERRANO HERRERO, E., Las murallas de Madrid. Arqueología medieval urbana, 1st Edition, Madrid: Comunidad de Madrid, Dirección General de Patrimonio Cultural, 1998.
GARCÍA ESCALONA, E., «Madrid medieval actual», en DE MIGUEL RODRÍGUEZ, J. C., El Madrid medieval. Sus tierras y sus hombres, 1st Edition, Madrid: Al-Mudayna, 1990, pp. 239–251.
MENA MUÑOZ, P. y NOGUERAS MONTEAGUDO, M. E., «Excavaciones urbanas anteriores a 1985 y política arqueológica urbana de la Comunidad de Madrid», in Madrid del siglo IX al XI: [Exhibition held in] Madrid, October–November, 1990, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, 1st Edition, Madrid: Comunidad de Madrid, Dirección General de Patrimonio Cultural, 1990, pp. 223–245.
MENA MUÑOZ, P. y NOGUERAS MONTEAGUDO, M. E., «Las excavaciones arqueológicas en el casco urbano de Madrid», in Madrid del siglo IX al XI: [Exhibition held in] Madrid, October–November, 1990, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, 1st Edición, Madrid: Comunidad de Madrid, Dirección General de Patrimonio Cultural, 1990, pp. 247–259.
MONTERO VALLEJO, M., El Madrid Medieval. Nueva edición revisada y aumentada, 1st Edition, Madrid: La Librería, 2003, pp. 49–86.
MONTERO VALLEJO, M., «Madrid musulmán», en FERNÁNDEZ GARCÍA, A., Historia de Madrid, 3ª Edición, Madrid: Instituto de Estudios Madrileños, 2007, pp. 88–92.
PAVÓN, B., Ciudades hispano-musulmanas, 1st Edition, Madrid: Editorial Mapfre, 1992, pp. 166–168.
PÉREZ VICENTE, D., «Excavaciones arqueológicas en el solar número 21 de la calle Segovia», in Madrid del siglo IX al XI: [Exhibition held in] Madrid, October–November, 1990, Real Academia de Bellas Artes de San Fernando, 1st Edition, Madrid: Comunidad de Madrid, Dirección General de Patrimonio Cultural, 1990, pp. 261–266.

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Muralla islámica (իսպ.)
↑ ^2,0 ^2,1 Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.
↑ Rafael Fraguas (1999). «It seen the Muslim Wall at the Armory». Spain: wwww.nova.es (from a text published in El País newspaper). Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008-ին.
↑ BIDAGOS, P. and others, Resumen histórico del urbanismo..., p. 79.
↑ BIDAGOS, P. ad others, Resumen histórico del urbanismo..., p. 92.
↑ MONTERO VALLEJO, M., Madrid musulmán, p. 88.
↑ FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 26.
↑ First Enclosure: Muslim Walls ", in the Medieval Madrid
↑ ^9,0 ^9,1 Montero Vallejo, M. Madrid musulmán, p. 89.
↑ FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 30
↑ FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 31.
↑ Gea Ortigas, María Isabel (1999). Las murallas de Madrid. Madrid, Spain: La Librería. ISBN 84-89411-29-8.
↑ CÁMARA MUÑOZ, A. y GUTIERREZ MARCOS, J., Castillos, fortificaciones..., p. 173.
↑ Castellanos Oñate, José Manuel (2005). «Primer recinto: muralla musulmana». Spain: El Madrid medieval. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2008-ին.
↑ FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 56.
↑ El País (newspaper), September 16, 2001.
↑ MENA MUÑOZ, P. y NOGUERAS MONTEAGUDO, M. E., Las excavaciones arqueológicas en el casco..., p. 256.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մադրիդի մուսուլմանական մուրալյաներ կատեգորիայում։

[_b3e31c9206d9d6c8-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Muralla islámica (իսպ.)

[_f03606d793c19806-2] 2,0 ^2,1 Wiki Loves Monuments monuments database — 2017.

[3] Rafael Fraguas (1999). «It seen the Muslim Wall at the Armory». Spain: wwww.nova.es (from a text published in El País newspaper). Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008-ին.

[bidagos79-4] BIDAGOS, P. and others, Resumen histórico del urbanismo..., p. 79.

[bidagos92-5] BIDAGOS, P. ad others, Resumen histórico del urbanismo..., p. 92.

[monfer88-6] MONTERO VALLEJO, M., Madrid musulmán, p. 88.

[fernandez26-7] FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 26.

[8] First Enclosure: Muslim Walls ", in the Medieval Madrid

[monfer89-9] 9,0 ^9,1 Montero Vallejo, M. Madrid musulmán, p. 89.

[fernandez30-10] FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 30

[fernandez31-11] FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 31.

[12] Gea Ortigas, María Isabel (1999). Las murallas de Madrid. Madrid, Spain: La Librería. ISBN 84-89411-29-8.

[camara173-13] CÁMARA MUÑOZ, A. y GUTIERREZ MARCOS, J., Castillos, fortificaciones..., p. 173.

[14] Castellanos Oñate, José Manuel (2005). «Primer recinto: muralla musulmana». Spain: El Madrid medieval. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2008-ին.

[fernandez56-15] FERNÁNDEZ UGALDE and others, Las murallas de Madrid..., p. 56.

[16] El País (newspaper), September 16, 2001.

[mena256-17] MENA MUÑOZ, P. y NOGUERAS MONTEAGUDO, M. E., Las excavaciones arqueológicas en el casco..., p. 256.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]