Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Այրվող մոմ Մոմանյութեր , մոմեր , բուսական և կենդանական ծագում ունեցող ճարպանման նյութեր, բարձրամոլեկուլային միատոմ սպիրտների և ճարպաթթուների էսթերներ են։ Ամորֆ են, դյուրաբեկ և տաքացնելիս հեշտությամբ փափկում են։ Հալվում են 40—90 °C-ում։ Ջրում անլուծելի են, լուծվում են բենզինում ։ Քիմիական և ֆիզիկական հատկություններով նման են ճարպերին։ Տարբերում են կենդանական, բուսական և հանքային մոմանյութեր։ Կենդանական մոմանյութեր (օրինակ՝ մեղրամոմ ) ստացվում են մեղուների ու այլ միջատների մոմագեղձերից , լանոլինը ՝ ոչխարի բրդից (լվանալիս), սպերմացետը ՝ կաշալոտի ճարպից և այլն։ Բուսական մոմանյութերը նուրբ շերտով պատում են բույսի ցողունը , տերևները և պտուղները (կանխում են սնկային հիվանդությունները , կարգավորում բույսի ջրային ռեժիմը)։ Դրանցից են․ կարնաուբյան (ստացվում է բրազիլական արմավենու տերևներից), կանդելիլյան և այլ մոմանյութեր։ Հանքային մոմանյութերը (օզոկերիտ , ցեբելին ) ստացվում են գորշ ածխից և տորֆից ։ Սինթետիկ մոմանյութերը ստացվում են ածխածնի օքսիդը հիդրելով կամ ցածրամոլեկուլային բազմաօլեֆիններից (օրինակ, 2000—10․000 մոլ․ զանգվածով պոլիէթիլենից )։ Մոմանյութերը օգտագործվում են փայլեցնող, գործվածքը անջրանցիկ դարձնող խառնուրդներ պատրաստելու, կաշին , ռետինը , թուղթը մշակելու, պոլիմերները մամլելու համար), որպես գեղակերպ նյութեր՝ քանդակագործության մեջ (Պետրոս Մեծի կիսանդրին և արձանը, Էրմիտաժ , Լենինգրադ և այլն)։ Մոմանյութերը գեղանկարչական մոմաներկերի հիմքն են։ Մոմանյութերի բարակ շերտով պահպանում են մարմարե արձանները ջրի ազդեցությունից։
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 698 )։
