Jump to content

Ռաբդոմիոլիզ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ռաբդոմիոլիզ
Տեսակհիվանդություն
Բժշկական մասնագիտությունանհետաձգելի բժշկություն
ՀՄԴ-9728.88
ՀՄԴ-10M62.8, T79.5 և T79.6
 Rhabdomyolysis Վիքիպահեստում
Միոգլոբինի պարուրաձև կառուցվածքը

Ռաբդոմիոլիզ, համախտանիշ, որը ներկայացնում է միոպաթիայի ծայրահեղ աստիճան և բնութագրվում է մկանային հյուսվածքի բջիջների վնասմամբ, կրեատինկինազայի և միոգլոբինի մակարդակի կտրուկ ավելացմամբ միոգլոբուրինուրիայով, սուր երիկամային անբավարարության զարգացմամբ։

Ռաբդոմիոլիզը կարող է առաջանալ երկարատև ծանր ֆիզիկական աշխատանքի հետևանքով, այդ թվում նաև գերտաքացման[1]։

Գերիշխող տարիք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վնասվածքը և վարակները, ինչպես նաև այլ պատճառներ կարող են պատճառ դառնալ ռաբդոմիոլիզի։ Հիվանդությունը կախված է նաև կմախքային մկանների սուր նեկրոզի պատճառագիտություններից, ավելի երիտասարդ տարիքում կմախքային մկանների սուր նեկրոզի պատճառը հիմնականում ժառանգականության խանգարումներն են։ Հիվանդությունը հանդիսանում է տեղային վնասվածության ( օրինակ՝ մկանների վնասվածք, մկանների այտուց, սեղմվածություն ), ինչպես նաև համակարգային ազդեցությունների արդյունք, ի պատասխան կենսաքիմիական թույների և կենսակտիվ նյութերի, բժշկական դեղորայքի, ինչպես նաև թերթթվածնաքաղցի ( հիպօքսիա

Պատճառագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Երկատև սեղման համախտանիշ
  • Նյութափոխանակության ժառանգական խանգարումներ
  • Էլեկտրոլիտային փոխանակության խանգարումներ (հիպոկալեմիա, հիպոֆոսֆատեմիա )
  • Միոպաթիա
  • Պոլիմիոզիտ, դերմատոմիոզիտ
  • Չարորակ հիպերթերմիա
  • Չարորակ համախտանիշ որոշ դեղորայք ընդունելուց հետո (անզգայացնողներ, ֆենոթիազին, MAO արգելակիչներ )
  • Մկանային ծանրաբեռնվածություն (ֆիզիկական, երկրորդային սպաստիկ կամ տաք հատվածից )
  • Վնասվածքներ
  • Զարկերակների խցանման հետևանքով առաջացած իշեմիա և սիրտ-անոթային անբավարարություն
  • Այրվածքներ
  • Մկանների երկարատև ճնշում
  • Մկանների կրկնակի վնասվածքներ
  • Էպիլեպտիկ կարգավիճակ
  • Վարակային հիվանդություններ
  1. Վիրուսներ ( Գրիպ A, Էպշտեյն-Բարր վիրուս, ջրծաղիկ )
  2. Բակտերիաներ
  • Մկանների թունային վնասումներ
  1. Ալկոհոլ
  2. Օձի թույն և որոշ հազարոտնուկներ ( խայթելու արդյունքում )
  3. Ածխածնի միօքսիդ ( շմոլ գազ )
  4. Կոկաին, հերոին, ամֆոտամին
  • Դեղորայքից գերդոզավորում
  1. Թեոֆիլին
  2. Իզոնիազիդ
  3. Ազիթրոմիցին և ատրովաստատին միաժամանակ օգտագործելիս

Ախտաբանություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Մկանների նեկրոզ ( քայքայում )
  2. Միոգլոբինով երիկամների ախտահարում, որի պատկերը հիշեցնում է այլ պատճառագիտության սուր գլանիկային նեկրոզի

Կլինիկական պատկեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլինիկական պատկերը կախված է ռաբդոմիոլիզի ծանրության աստիճանից։ Թեթև ծանրության դեպքում մկաններում փոփոխություններ չեն հայտնաբերվում, բայց ամեն դեպքում հիվանդությունը հնարավոր է ախտորոշել արյան հետազոտությամբ։ Ավելի ծանր ախտաբանության ժամանակ հնարավոր է նկատել ցավ մկաններում, թուլություն և մկանների այտուցվածություն[2]։ Եթե այտուցվածությունը արագ է զարգանում ( օրինակ երկարատև ճնշման համախտանիշի դեպքում ) հեղուկը արյունից անցնում է մկանային բջիջներ և հանգեցնում է շրջանառվող արյան ծավալի նվազեցման և շոկի։ Մկանների քայքայման արդյունքները ներթափանցում են արյուն և հանգեցնում են էլեկտրոլիտային խանգարումների առաջացման, որը պատճառ է դառնում սրտխառնոցի, փսխումների, անհանգստության, կոմայի և սրտի ռիթմի խանգարումների։ Մեզը կարող է լինել մուգ (թեյի գույն), որը պայմանավորված է միոգլոբինի առկայությամբ։ Երիկամների ախտահարման դեպքում նվազում կամ բացակայում է միզագոյացումը, սովորաբար մկանների վնասումից 12-24 ժամ հետո[3][4]։

Երիկամային անբավարարության նշաններն ու ախտանիշները նույն են ինչ այլ ծագման սուր երիկամային անբավարարության նշանները։

Տարբերակիչ ախտորոշում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Հիվանդություններ, որոնք հարուցում են նեկրոտիկ գլանիկային փոփոխություններ երիկամներում
  2. Հեմոգլոբինային գունակներով երիկամների վնասումներ։

Կարևոր է տարբերակել մեզի կարմիր գունավորման պատճառները։ Մեզի գունավորման հավանական պատճառներն են

  1. Միգլոբինուրիան։ Ռաբդումիոլիզ
  2. Հեմոգլոբինուրիան՝ հեմոլիզ ( մեխանիկական վնասումներ, իմունաբանական վնասումներ, միկրոանգիոպաթիա, էրիթրոցիտների թաղանթային դեֆեկտներ )
  3. Հեմատուրիա ( արյունամիզություն )՝ երիկամային ախտահարումներ, պոստռենալ պաթոլոգիաներ
  4. Արտաքին գործոններ՝ սննդում կարմիր բազկի օգտագործում, դեղորայքային պատրաստուկներ – (վիտամին B12, ռիֆամպիցին, ֆենոլֆտազեին, ֆենիթոին ), մետաբոլիտներ (բիլիռուբին, պորֆիրին

Լաբորատոր հետազոտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Արյան մեջ մկանային ֆերմենտների բարձրացում (կրեատին ֆոսֆոկինազա, ալդոլազա, լակտատ դեհիդրոգենազա )
  2. Մկանների վնասման հետևանքով կալիումի և ֆոսֆորի քանակների բարձրացում։
  3. Հիպոկալցեմիա օլիգուրիայի ժամանակ, երբեմն հիպերկալցեմիա սուր նեկրոզի վերականգնման փուլում։
  4. Մեզի հետազոտություն- դրական արդյունք մեզի հետազոտության ժամանակ առանց էրիթրոցիտների նստվածքի
  5. Հնարավոր է նկատել բարձր հիպերուրիկեմիա, որը ունակ է հարուցել սուր միզային նեֆրոպաթիա։
  6. Օլիգուրիայի ժամանակ հնարավոր է հայտնաբերել վիտամին D-ի նվազում
  7. Երբեմն հանդիպում է երիկամի դիսֆունկցիայի հետադարձ։

Հատուկ հետազոտություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Հիպոկալցեմիան օլիգուրիայի ժամանակ ծառայում է օգտակար հետազոտական նշան, բայց չի տալիս հնարավորություն դնել կմախքային մկանների սուր նեկրոզ ախտորոշումը։
  2. Բարձր հիպերկալրմիան, հիպերֆոսֆատեմիան և հիպերուրիկեմիան- ծանրակշիռ փաստարկներ են կմախքային մկանների սուր նեկրոզի։
  1. Պարտադիր հոսպիտալացում
  2. Խախտումներ հարուցող կմախքային մկանների նեկրոզի ժամանակ, երբեմն ցուցված է վիրաբուժական միջամտություն
  3. Ծանր երիկամային անբավարարության ժամանակ անհրաժեշտ է դիալիզ
  4. Հիպոկալցեմիայի բուժում

Ֆիզիկական ակտիվություն- ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը կարող է բերել կմախքային մկանների սուր նեկրոզի, հատկապես մետաբոլիկ միոպաթիայով մարդկանց մոտ։

Դիետա- Սուր երիկամային անբավարարության ժամանակ պարտադիր է սննդում սահմանափակել սպիտակուցներ (որպեսզի իջնի ազոտի մակարդակը արյունում ) և կալիում պարունակող մթերքները։

Դեղորայքային բուժում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կմախքային մկանների սուր նեկրոզի դեպքում երիկամային անբավարարության զարգացումը կանխելու համար ցուցված է մեզի արտազատումը բարձրացնել մինչև 150 մլ / ժամ ( 3 մլ /կգ )

  1. Մանիտոլ 12.5-25գ ն/ե
  2. Նատրիումի հիդրոկարբոնատի ներարկում (մինչև մեզի pH 7.0-7.5) միոգլոբինային վնասումը նվազեցնելու համար։

Ծանր հիպերկալեմիայի դեպքում նայել հիպերկալեմիա։

  1. Հիվանդությունը կարող է սկսել ինքնաբուխ
  2. Որոշ դեպքերում հիվանդությունը չի կրկնվում և բուժումից հետո հետագա բուժման կարիք չունի։

Կանխարգելում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Որոշակի էթիոլոգիական գործոնների ազդեցության կանխարգելում նախքան կմախքային մկանների նեկրոզի զարգացումը
  2. Նյութափոխանակային խանգարումների ( հիպոկալեմիա ) և դեղորայքների զուգակցման կանխարգելում, որոնք կարող են հանգեցնել ԿՄՆ-ի։

Անբարենպաստ է, մահը հաճախ է տեղի ունենում հիպերկալեմիայի պատճառով կամ երիկամային անբավարարության պատճառով։ Ելքը բարելավվում է դիալիզի անցկացման և փոխարինող թերապիայի դեպքում։

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Бренда Джеклич; Джон Уильямс; Кристин Мусолин; Айто Кока; Юнг-Хюн Ким; Нина Тёрнер и др 4.2.2. Отмирание тканей мышц (острый некроз, рабдомиолиз). // NIOSH criteria for a recommended standard: occupational exposure to heat and hot environments / John Howard, MD. — 3 ed. — Cincinnati, Ohio: U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Institute for Occupational Safety and Health, 2016. — 192 p. — (DHHS (NIOSH) Publication No. 2016-106). Есть перевод: PDF Wiki
  2. Bosch X., Poch E., Grau J.M. Rhabdomyolysis and acute kidney injury(անգլ.) // The New England Journal of Medicine. — 2009. — Т. 361. — № 1. — С. 62—72. — doi:10.1056/NEJMra0801327 — PMID 19571284.
  3. Huerta-Alardín A.L., Varon J., Marik P.E. Bench-to-bedside review: rhabdomyolysis – an overview for clinicians(անգլ.) // Critical Care : journal. — 2005. — Т. 9. — № 2. — С. 158—169. — doi:10.1186/cc2978 — PMID 15774072. Архивировано из первоисточника 12 փետրվարի 2008.
  4. Sauret J.M., Marinides G., Wang G.K. Rhabdomyolysis(անգլ.) // American Family Physician[en]. — 2002. — Т. 65. — № 5. — С. 907—912. — PMID 11898964.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռաբդոմիոլիզ» հոդվածին։