Wp/cnr/Blažo Vrbica, brigadni general

Rođen je 22. mајa 1881. godine u selu Vrbe na Njegušima u porodici Steva Đurova, veletrgovca, koji je poginuo u martu 1883. godine u Skadru, i kćerke oficira (stotinaša) Milutina Mićunova Krivokapića. 16. novembra 1959. godine u Beogradu.

Biografija

Osnovnu školu završio je na Njegušima, a potom ga je knjaz Nikola uputio na školovanje u Carigrad. U periodu od 1. januara 1903. do 1. septembra 1905. godine završio je Licej Galata-Saraj u Carigradu  smjer vojna inženjerija. Po završetku školovanja proizveden je u inženjerijskoga potporučnika, kad se vraća u Crnu Goru i stupa u crnogorsku vojsku, radeći na organizaciji inženjerijske službe. Službovao je u Prvoj pionirskoj četi koja je formirana 1905. godine zahvajujući trojici školovanih vojno-inženjerijskih oficira Joka Jovanovića, Stevana Radovića i Blaža Vrbice. U čin poručnika crnogorske vojske unaprijeđen je 1. janaura 1906. godine. Kao poručnik učesnik je manevara francuske vojske septembra 1908. godine, u sastavu tročlane delegacije. Prije povratka iz Francuske, svi izaslanici boravili su u Parizu kad su s ostalim stranim oficirima - izaslanicima bili predstavljeni predśedniku Republike Francuske Nj. E. gospodinu Famijeru. Jedno vrijeme bio je na službi kao ordonans kralja Nikole. Član je Mješovite tursko-crnogorske komisije o ispravci granice između Vasojevića i Gusinja koja je izradila projekat zakona koji je potpisan 3. decembra 1908. godine u Carigradu. Članovi komisije s crnogorske strane bili su serdar i brigadir Janko Vukotić, otpravnik poslova Dušan Gregović i Blažo Vrbica kao poručnik. U čin kapetana proizveden je avgusta 1909. godine, a uoči balkanskih ratova, 1. oktobra 1912. godine, u komandira crnogorske vojske.

Balkanski ratovi

U toku Prvoga balkanskog rata 191213. godine kao komandir bio je ađutant komandanta Zetskog odreda kojim je komandovao prijestolonasljednik Danilo Petrović-Njegoš. Jedno vrijeme u Prvome balkanskom ratu, od decembra 1912. godine, nalazio se u štabu Mitra Martinovića, komandanta Primorskoga odreda. Kad je Esad-paša zatražio pregovore s crnogorskom Vrhovnom komandom, bio je član delegacije koju su još sačinjavali Janko Vukotić i Petar Plamenac.

Prvi svjetski rat

Na početku Prvoga svjetskog rata od avgusta do kraja 1914. godine kao komandir bio je pomoćnik komandanta artiljerije Lovćenskoga odreda na Lovćenskome sektoru. Od januara do septembra 1915. godine bio je načelnik inženjerije Sandžačke vojske. Jedno vrijeme tokom polovine 1915. godine bio je i zamjenik komandanta Sedme divizije. Kad se pregrupisala crnogorska vojska, od septembra 1915. do sloma crnogorske vojske bio je komandant Druge sandžačke brigade (sastavljena od Pljevaljsko-poljskoga, Kamenogorskoga i Boljaničkoga bataljona) u Tarskome odredu pod komandantom brigadirom Pavlom Vujisićem. Sa tom brigadom naročito se istakao u borbama od 28. do 30. novembra 1915. godine oko Babina, Krnjače i Vrbova. Nakon januara 1916. godine austrougarske vlasti su ga zarobile i ubrzo internirane u Karlštajn pod logorskim brojem 31106. Prilikom smrti knjaza Mirka Petrovića-Njegoša u Beču, 5. marta 1918. godine, crnogorski oficiri i internirci uputili su telegram saučešća kralju Nikoli i odabrali ga kao svog delegata na sahrani u Beču. Iz internacije se vratio u Crnu Goru.

Božićni ustanak

Uoči Božićnog ustanka 1919. godine Jovan Plamenac mu je uputio pismo kojim ga je postavio za šefa štaba ustaničkih trupa, a za njegovog zamjenika odredio Krsta Popovića. Međutim, nije želio da se prihvati ovog postavljenja, sa motivacijom da ne želi da dolazi do međusobnih sukoba.

Vojska kraljevine SHS i Jugoslavije

U sastav Vojske Kraljevine SHS ušao je sredinom 1919. godine kao potpukovnik. Završio je Viši kurs za oficire glavnih rodova. Komandant Trećega bataljona Četvrtoga pješadijskog puka „Stevan Nemanja“ u Delnicama, u blizini Zagreba, bio je od 15. septembra 1919. do 10. novembra 1920. godine. Komandant Drugoga bataljona u istome puku bio je od 10. novembra 1920. do 10. novembra 1923. godine. Za pomoćnika komandanta Četvrtoga puka „Stevan Nemanja“ u Užicu, postavljen je 10. novembra 1923. godine, do 26. aprila 1925. godine. U čin pukovnika unaprijeđen je 1924. godine. Potom od 26. aprila 1925. do 1. decembra 1927. godine bio je komandant 48. pješadijskog puka u Pljevljima. Od 1. decembra 1927. do 25. juna 1931. godine bio je komandant 54. pješadijskog puka „Karola II - Kralja rumunskog“. Od 15. juna 1931. do 14. juna 1932. godine bio je vršilac dužnosti komandanta pješadije Zetske divizijske oblasti. Od 14. decembra 1932. do 13. marta 1936. godine bio je vršilac dužnosti, a zatim komandant pješadije Šumadijske divizijske oblasti u Kragujevcu. U čin brigadnoga generala proizveden je 28. juna 1933. godine. Od 13. marta 1936. do 14. jula 1936. godine bio je pomoćnik komandanta Jadranskoga divizijskog okruga, a zatim u Inspekciji zemaljske odbrane od 7. maja do 1. oktobra 1936. godine. Od 14. avgusta 1936. godine obavljao je funkciju privremenoga sudije Vojnoga suda za oficire i člana Vojno-disciplinskoga suda. Od 27. oktobra 1936. do 10. januara 1939. godine bio je pomoćnik komandanta Dunavskoga divizijskog okruga. Ukazom od 19. septembra 1939. godine razriješen je prethodnih dužnosti i stavljen na raspolaganje. Od 12. decembra 1939. do 23. januara 1940. godine bio je šef Prvoga odjeljenja u Inspekciji zemaljske odbrane. Od 23. januara 1940. do 3. marta 1941. godine bio je šef Drugoga odjeljenja u Inspekciji zemaljske odbrane. Od 3. januara do 1. aprila 1941. godine bio je pomoćnik komandanta Dunavske divizije. Ratnim rasporedom 5. aprila 1941. postavljen je za komandanta pješadije Boke Kotorske. Na toj dužnosti ostao je do kapitulacije 17. aprila 1941. godine.

Drugi svjetski rat

Nakon kapitulacije u aprilu 1941. godine koja ga je zatekla u Kotoru, došao je na Njeguše da živi s porodicom u rodnoj kući. Narušena zdravlja usljed srčanoga oboljenja najviše vremena provodio je u kući i bližoj okolini. Ne Njegušima je proveo nekoliko mjeseci. U tome periodu, na inicijativu italijanskoga Dvora pozivan je na Cetinje nekoliko puta u kratkome vremenskom roku od strane najviših italijanskih okupacionih zvaničnika s ponudom da preuzme civilnu upravu u Crnoj Gori i sastavi vladu. S njim su razgovarali grof Serafimo Macolini, šef italijasnkih karabiljera i civilni komesar za Crnu Goru, i general Pircio Biroli, komandat svih italijanskih okupacionih trupa u Crnoj Gori. Nuđeno mu je u oktobru 1941. godine da po želji italijanskog Dvora sastavi vladu. Nakon što je odbio tu ponudu, nakon razgovora s generalom Birolijem morao je da napušti Crnu Goru u roku od 24 sata. Sa suprugom Vasilijom napuštio je Crnu Goru 1. novembra 1941. godine i otišao za Beograd. U Beogradu je živio u ulici Majke Jevrosime. U Beogradu je odmah stavljen pod prismotru od strane njemačke specijalne policije, koja ga je početkom aprila 1942. godine zajedno s još nekoliko stotina oficira sprovela u ropstvo. Deportovan je u sabirni logor Gensendorf kod Beča, zatim je sa oko 600 oficira prebačen u oficirski logor Šoken-Skoki (Schokken-Skoki) u Pomeraniji u Poljskoj. U tome logoru ostao je do početka juna 1943. godine kad je logor rasformiran, a on upućen u Osnabrik kao najveći logor jugoslovenskih oficira. Iz toga logora vratio se u Beograd 28. avgusta 1945. godine. O njegovu časnom i dostojanstvenom držanju u logoru pismeno se izrazilo više generala i istoričara, poput Milana Zelenike, Vuka Lepetića, Miloša Carevića itd. Po povratku iz logora penzionisan je 19. aprila 1946. godine sa 41 godinom, četiri mjeseca i pet dana efektivne službe. Vlasti FNRJ, zbog njegova držanja u toku Drugoga svjetskog rata, odredile su mu nacionalnu penziju. U Beogradu je sa suprugom živio u ulici Dobrile br. 3.

Odlikovanja

Nosilac je najviših domaćih i stranih odlikovanja, među kojima: Ordena Danila za nezavisnost V stepena (1907), Ordena Palme Akademije (1908), Ordena Medžidije IV stepena (1908), Ordena Italijasnke krune V stepena (1909), Zlatne medalje za revnost (1910), Ordena Osmanlija III stepena (1910), Bugarskog oficirskog krsta (1910), Meklenburg-Sterlic krsta V stepena (1910), Ordena Gvozdene krune III stepena (1911), Ordena Sv. Stanislava (1912), Ordena Danila IV stepena (1912), Bugarskog krsta za vojne zasluge III stepena (1912), Ordena Sv. Lazara i Mauricia (1912), Ordena Belog orla V stepena (1920), Ordena Belog orla s mačevima IV stepena (1923), Ordena Sv. Save IV stepena (1925), Ordena Belog orla IV stepena (1928), Ordena Jugoslovenske krune IV stepena (1930), Ordena Legije časti IV stepena (1931), Ordena rumunske zvijezde III stepena (1931), Ordena Sv. Save III stepena (1933), Ordena Jugoslovenske krune II stepena (1938) I Ordena njemačkoga orla sa zvijezdom (1938). U rukopisu je ostavio dnevničke bilješke koje je vodio svega 15 dana, od 1. do 25. aprila 1941. godine.

Porodica

Brak je zasnovao s Vasilijom, kćerkom serdara Janka Vukotića, s kojom nije imao poroda. Preminuo je 16. novembra 1959. godine u Beogradu, a sahranjen je po izručitoj želji u selu Vrbe na Njegušima.

Poveznice

Izvori

Martinović Srđa, Generali Knjaževine i Kraljevine Crne Gore, FCJK, Cetinje, 2016.