Артур Леонард Шавлов
| Артур Леонард Шавлов | |
| ағылш. Arthur Leonard Schawlow | |
 | |
| Туған күні |
5.5. 1921 |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні |
28.4. 1999 |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Альма-матер | |
| Ғылыми жетекші | |
| Марапаттары |
|
Артур Леонард Шавлов (ағылш. Arthur Leonard Schawlow; 5 мамыр 1921 — 28 сәуір 1999) — американдық физик, физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты (1981).
Өмірбаяны
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1921 жылы Маунт-Вернонда дүниеге келген, Артур (Саша) Леонард Шавлов пен Хелен Мейсонның (1890—1972) ұлы[1]. Әкесі Ригадан келген еврей эмигрант (сол кезде Лифлянд провинциясы, 1916), анасы канадалық протестант (Пемброк)[2]. Оның Розмари атты үлкен әпкесі болған (тұрмыста Вольф, 1919—2004).
1924 жылы отбасы Торонтоға анасының ата-анасымен бірге тұруға көшті. Торонто университетін бітірген (1942). 1949—1951 жж. Колумбия университетінде 1951-1961 жж. — Белл зертханасында. 1961—1991 жж. — Стэнфорд университетінің профессоры. 1951 жылы ол өзінің әріптесі Чарльз Таунстың сіңлісі Аурелия Таунске үйленді.
Жұмыстары микротолқынды және оптикалық спектроскопияға, кванттық электроникаға, лазерлік спектроскопияға қатысты. 1958 жылы Ч. Таунспен лазерлік жұмыс принципін және А.М.Прохоров пен П.Дикке тәуелсіз Фабри — Перо интерферометрін инфрақызыл және жарық диапазонындағы лазерлерде резонатор ретінде пайдалану идеясын ұсынды. 1959 жылы ол лазер үшін жұмысшы зат ретінде жасанды рубин кристалын пайдалану идеясын ұсынды. Лазерлік кристалдармен жұмыс (1960— 1961) лазерлік спектроскопияның негізін қалады.
1970 жылдардан бастап жоғары ажыратымдылықты сызықты емес лазерлік спектроскопия бойынша үлкен зерттеулер жүргізілді. 1974 жылы Н. Бломбергенге тәуелсіз ол алғаш рет тар екіфотонды резонанстарды тәжірибе жүзінде бақылап, екіфотонды доплерсіз спектроскопияның дамуына әкелді. 1975 жылы ол бөлшектерді ультра төмен температураға дейін радиациялық салқындату мүмкіндігін қарастырды. Ол ультра жоғары ажыратымдылықтағы лазерлік спектроскопияның бірқатар әдістерін, атап айтқанда доплер ішіндегі екіфотонды оптогалваникалық спектроскопияны (1979), поляризация-интермодуляция әдісін (1981) және басқаларды ұсынды.
Марапаттау және тану
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- 1962 — Стюарт Баллантайн медалі
- 1963 — Юнг медалі
- 1964 — Моррис Либман сыйлығы
- 1970 — Рихтмайер мемориалдық сыйлығы
- 1976 — Фредерик Айвс медалі
- 1977 — Маркони сыйлығы
- 1981 — Николас Бломбергенмен бірге, «Лазерлік спектроскопияны дамытуға қосқан үлесі үшін» физика бойынша Нобель сыйлығы алды
- 1991 — АҚШ Ұлттық ғылым медалі
АҚШ Ұлттық ғылым академиясының мүшесі (1970) . Американдық физикалық қоғамының президенті (1981), Американың оптикалық қоғамының президенті (1975). Оның құрметіне Лазерлік физика бойынша Артур Шавлов сыйлығы және Американдық физика қоғамының Американың лазерлік институты Артур Шавлов атындағы сыйлығы аталған
Әдебиет
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Таунс Ч., Шавлов А. Радиоспектроскопия. — Ағылш. тілінен ауд. — М.: Издательство иностранной литературы, 1959. — 756 б.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Сілтемелер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- Шавлов А. «Жаңа көзқараста спектроскопия». Нобель дәрісі // Физика ғылымдарының жетістіктері, 138 том, 2 шығарылым, қазан 1982
- Храмов Ю. А. Шолоу Артур Леонард // Физиктер : Өмірбаяндық анықтама / Ред. А.И. Ахиезер. — Бас. 2-ші, өңд. және тол. — М. : Наука, 1983. — Б. 296. — 400 б. — 200 000 дана.
- ШАВЛОВ (Schawlow), Артур Л. // Нобель сыйлығының лауреаттары: Энциклопедия: М — Я. — М.: Прогресс, 1992. — Б. 725-728.
- Нобель комитетінің сайтынан ақпарат (ағыл.)
| ||||||||||
