اینکا

اینکا امپراتوری Tawantinsuyu
امپراتوری
← 1438–1533 →   →
Location of اینکا امپراتوری
پایتخت	کوزکو (1438–1533)
زبان‌(ها)	کچوآ (رسمی زوون), آیمارا, پوکوینا, جکویی، موچیک و....
مذهب	اینکایی دین
دولت	پادشائی
ساپا اینکا
- 1438–1471	Pachacuti
- 1471–1493	Túpac Inca Yupanqui
- 1493–1525	Huayna Capac
- 1525–1532	هواسکار
- 1532–1533	آتاهوآلپا
دوره تاریخی	کلمبیا
- Pachacuti	1438
- اینکا دله‌یی جنگ، هواسکار و آتاهوالپا میون	1529–1532
- ایسپانیا حمله، فرانسیسکو پیزارو جه	1533
- آخرین اینکائون	1572
مساحت
-	۸۰۰٬۰۰۰کیلومترمربع (۳۰۸٬۸۸۲مایل‌مربع)
- ۱۵۲۷	۲٬۰۰۰٬۰۰۰کیلومترمربع (۷۷۲٬۲۰۴مایل‌مربع)
جمعیت
- حدود	۱۲٬۰۰۰٬۰۰۰
جمعیت انبسی	۱۵ /کیلومترمربع (۳۸٫۸ /مایل‌مربع)
-  حدود ۱۵۲۷	۲۰٬۰۰۰٬۰۰۰
جمعیت انبسی	۱۰ /کیلومترمربع (۲۵٫۹ /مایل‌مربع)
امروزه بخشی از	آرژانتین بولیوی شیلی کلمبیا اکوادر پرو

اینکائون مردمونی بینه که آند کوهون میون، جنوبی آمریکا دله، زندگی کردنه. وشون زندگی جا شیلی میونی تا کلمبیا و اکوادر امروزی بی‌یه. وشون میلادی ۱۲ قرن دله کوزکو شهر ره بساتنه و اونجه ره شه نیشتگا هکردنه. وشون گتنه که ایمپراتور خورشید وچه هسه. ۱۵ میلادی قرن دله وشون قلمروو خله گت بیه. اینتا ایمپراتوری دله ۱۵ میلیون نفر زندگی کردنه.

حوکومت

اینکا ئون حوکومت خله مورتب بی‌یه. تموم مردم ایمپراتور زیر دست دَینه. وشون ویشتر کشاورز بینه و وشون کشاورزی محصول ویشتر کوندم، سیب زمینی، چشمک، پمبه، اخلاد و... بی‌یه. وشون کشور دله هیچ کس مالیات ندا ولی تموم مردون هر دوره شینه خدمت تا سرباز سون جنگ هکنن یا کارگر سون کار هکنن و معبدون، کاخون، راهون، دژون و سنگی گت معبدون ره بسازن. حلا بعضی اون بنائون ره بونه آند کوهون دله بدی‌ین. وشون پیزشکی و معماری دله خله پیشرفته بینه. اینکائون شه پیرهن ره لاما (اتا جور شتر) پشم جا درست کردنه. وشون کوهن مصریون واری شه مرده‌‎ئون ره مومیایی کردنه.

نابود بین

ایسپانیاییون مازرونی ۱۰۷۵ سال دله اینکا سرزمین ره فرانسیکو پیزارو رهبری جا تصروف هکردنه. پیزارو ۱۸۰ تا سرباز جا بمو اینکا دله. اون زمون، هواسکار و ونه جوزا برار میون آتاهوآلپا دعوا بیه. آتاهوآلپا، هواسکار ره دمبدا زندون و ایمپراتوری درونی جنگ وسر ضیف بیه. پیزارو آتاهوآلپا ره دستگیر هکرده و هواسکار ره بکوشته. ایسپانیاییون آتاهوآلپا آزات هکردن وسر اتا خله طلا بخاسنه. اینکائون طلادونی ره که وشون خاسنه ره هدانه. ولی وشون آتاهوآلپا ره بکاشتنه. اینجوری اینکائون که دیگه اتا رهبر ناشتنه نتوسنه ایسپانیاییون جلو اس هکنن. ایسپانیاییون اینتا سرزمین ره بیتنه و اینکائون ایمپراتوری ره مونقرض هکردنه. ولی خله از چه‌کوت‌دونون (= تاریخدونا) گنّه که اینکا تمدون ایسپانیاییون تمدون توم پیشرفته‌تر بی‌یه.