Methylmalonzuur: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Correctie van een ongeldige link en bron |
Delen van het artikel en:Methylmalonic acid, versie van 26 mei 2024 vertaald en opgenomen, auteurs en versiegeschiedenis zie artikel |
||
| Regel 22: | Regel 22: | ||
'''Methylmalonzuur''' (Methylmalonic acid, MMA) is een [[dicarbonzuur]] en een ''C''-[[Methylering|gemethyleerd]] derivaat van [[malonzuur]]. |
'''Methylmalonzuur''' (Methylmalonic acid, MMA) is een [[dicarbonzuur]] en een ''C''-[[Methylering|gemethyleerd]] derivaat van [[malonzuur]]. |
||
== |
== Metabolisme == |
||
[[Bestand:Propionate pathway.svg|links|miniatuur|Methylmalonzuur metabolisme]] |
|||
Methylmalonzuur kan van belang zijn bij het achterhalen van [[vitamine B12|vitamine B<sub>12</sub>]] tekorten zoals bij [[pernicieuze anemie]]. De aan [[Acetyl-CoA|coenzym A]] gebonden vorm van het zuur, [[methylmalonyl-CoA]], wordt omgezet in [[succinyl-CoA]] door [[methylmalonyl-CoA mutase]] in een reactie waarbij [[Vitamine B12|vitamine B<sub>12</sub>]] als cofactor optreedt. Op deze manier komt MMA in de [[citroenzuurcyclus]] terecht. |
|||
Methylmalonzuur is een bijproduct van bepaalde stofwisselingsprocessen. De bronnen hiervan zijn onder andere: |
|||
* [[Essentieel aminozuur|essentiële aminozuren]]: [[methionine]], [[valine]], [[threonine]] en [[isoleucine]]<ref name=":0">{{Citeer tijdschrift |achternaam=Baumgartner |voornaam=Matthias R |titel=Proposed guidelines for the diagnosis and management of methylmalonic and propionic acidemia |url=http://ojrd.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13023-014-0130-8 |jaargang=9 |tijdschrift=Orphanet Journal of Rare Diseases |datum=2014-12 |taal=en |nummer=1 |doi=10.1186/s13023-014-0130-8 |issn=1750-1172 |pmid=25205257 |pmc=PMC4180313 |last2=Hörster |first2=Friederike |last3=Dionisi-Vici |first3=Carlo |last4=Haliloglu |first4=Goknur |last5=Karall |first5=Daniela}}</ref> |
|||
* [[propionzuur]] van bacteriële fermentatie<ref name=":0" /> |
|||
* oneven-keten vetzuren<ref name=":0" /> |
|||
* cholesterol zijketen<ref name=":0" /> |
|||
[[Methylmalonyl-CoA]] - de met co-enzym A verbonden vorm van methylmalonzuur - wordt omgezet in [[succinyl-CoA]] door [[methylmalonyl-CoA mutase]], in een reactie waarbij vitamine B<sub>12</sub> in de vorm van [[adenosylcobalamine]] als cofactor nodig is. Op deze manier komt het in de [[citroenzuurcyclus]] terecht en maakt het dus deel uit van een van de anaplerotische reacties. Daarnaast zet het enzym [[ACSF3]] methylmalonzuur weer om in methymalonyl-CoA.<ref>{{Citeer web |url=https://medlineplus.gov/genetics/gene/acsf3/ |titel=ACSF3 gene |uitgever=MedlinePlus |taal=en}}</ref> |
|||
Intracellulaire esterases zijn in staat om de methylgroep (-CH<sub>3</sub>) van methylmalonzuur te verwijderen en zo malonzuur te genereren.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=McLaughlin |voornaam=B.A |titel=Methylmalonate toxicity in primary neuronal cultures |url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0306452297005940 |jaargang=86 |tijdschrift=Neuroscience |datum=1998-05 |taal=en |nummer=1 |doi=10.1016/S0306-4522(97)00594-0 |pagina's=279–290 |last2=Nelson |first2=D |last3=Silver |first3=I.A |last4=Erecinska |first4=M |last5=Chesselet |first5=M.-F}}</ref> |
|||
== Klinische relevantie == |
|||
=== Vitamine B<sub>12</sub>-tekort === |
|||
Verhoogde methylmalonzuurspiegels kunnen wijzen op een vitamine B<sub>12</sub>-tekort. Het is echter gevoelig (mensen met een tekort testen bijna altijd positief) maar niet specifiek (bij mensen zonder vitamine B12-tekort kunnen verhoogde methylmalonzuurspiegels worden gevonden).<ref>{{Citeer web |url=https://www.med.emory.edu/EMAC/curriculum/diagnosis/sensand.htm |titel=Sensitivity and Specificity |datum=2012-10-01 |bezochtdatum= |werk= |uitgever=Emory University School of Medicine |archiefurl=https://web.archive.org/web/20121001105756/https://www.med.emory.edu/EMAC/curriculum/diagnosis/sensand.htm |archiefdatum=2012-10-01}}</ref> MMA is verhoogd bij 90-98% van de patiënten met een B<sub>12</sub>-tekort. De specificiteit is lager omdat 20-25% van de patiënten ouder dan 70 verhoogde MMA-spiegels heeft, maar 25-33% van hen geen B<sub>12</sub>-tekort heeft. Om deze reden wordt de MMA-test niet routinematig aanbevolen bij ouderen.<ref>{{Citeer web |url=https://dizziness-and-balance.com/disorders/central/b12.html |titel=B12 Deficiency and Dizziness |bezochtdatum= |werk=dizziness-and-balance.com}}</ref> |
|||
=== Metabole ziekten === |
|||
Verhoogde methylmalonzuurspiegels kunnen ook worden veroorzaakt door [[methylmalonzuuraurie]]. |
Verhoogde methylmalonzuurspiegels kunnen ook worden veroorzaakt door [[methylmalonzuuraurie]]. |
||
Als verhoogde methylmalonzuurspiegels gepaard gaan met verhoogde [[malonzuur]]<nowiki/>spiegels, kan dit wijzen op de stofwisselingsziekte [[gecombineerde malon- en methylmalonacidurie]] (CMAMMA). Door de verhouding malonzuur/methylmalonzuur in het bloedplasma te berekenen, kan CMAMMA worden onderscheiden van klassieke methylmalonzuuraurie.<ref>{{Citeer boek |titel=A New Approach for Fast Metabolic Diagnostics in CMAMMA |auteur=Monique G. M. de Sain-van der Velden, Maria van der Ham, Judith J. Jans, Gepke Visser, Hubertus C. M. T. Prinsen, Nanda M. Verhoeven-Duif |url=http://link.springer.com/10.1007/8904_2016_531 |uitgever=Springer Berlin Heidelberg |plaats=Berlin, Heidelberg |datum=2016 |pagina's=15–22 |ISBN=978-3-662-53680-3}}</ref> |
Als verhoogde methylmalonzuurspiegels gepaard gaan met verhoogde [[malonzuur]]<nowiki/>spiegels, kan dit wijzen op de stofwisselingsziekte [[gecombineerde malon- en methylmalonacidurie]] (CMAMMA). Door de verhouding malonzuur/methylmalonzuur in het bloedplasma te berekenen, kan CMAMMA worden onderscheiden van klassieke methylmalonzuuraurie.<ref>{{Citeer boek |titel=A New Approach for Fast Metabolic Diagnostics in CMAMMA |auteur=Monique G. M. de Sain-van der Velden, Maria van der Ham, Judith J. Jans, Gepke Visser, Hubertus C. M. T. Prinsen, Nanda M. Verhoeven-Duif |url=http://link.springer.com/10.1007/8904_2016_531 |uitgever=Springer Berlin Heidelberg |plaats=Berlin, Heidelberg |datum=2016 |pagina's=15–22 |ISBN=978-3-662-53680-3}}</ref> |
||
=== Kanker === |
|||
Correcte B<sub>12</sub>-bepaling in weefsel is lastig, terwijl bij een B<sub>12</sub>-tekort vrijwel altijd ook methylmalonzuur en [[homocysteïne]] afwijkend zijn.<ref name=":0">Methylmalonic acid and homocysteine assessment in the detection of vitamin B12 deficiency in patients with bilateral visual loss. Pott JW, Klein Wassink-Ruiter JS, van Vliet A. Acta Ophthalmol. 2012 May;90(3):e252-3.</ref> |
|||
Bovendien is de accumulatie van MMA in het bloed met de leeftijd in verband gebracht met de progressie van tumoren in 2020.<ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Gomes |voornaam=Ana P. |titel=Age-induced accumulation of methylmalonic acid promotes tumour progression |url=https://www.nature.com/articles/s41586-020-2630-0 |jaargang=585 |tijdschrift=Nature |datum=2020-09-10 |taal=en |nummer=7824 |doi=10.1038/s41586-020-2630-0 |issn=0028-0836 |pmid=32814897 |pmc=PMC7785256 |pagina's=283–287 |last2=Ilter |first2=Didem |last3=Low |first3=Vivien |last4=Endress |first4=Jennifer E. |last5=Fernández-García |first5=Juan}}</ref> |
|||
=== Bacteriële overgroei in de dunne darm === |
|||
Bacteriële overgroei in de dunne darm kan ook leiden tot verhoogde niveaus van methylmalonzuur door de concurrentie van bacteriën in het absorptieproces van vitamine B<sub>12</sub>.<ref name=":1">{{Citeer tijdschrift |achternaam=Giannella |voornaam=R.A. |titel=Competition Between Bacteria and Intrinsic Factor for Vitamin B12: Implications for Vitamin B12 Malabsorption in Intestinal Bacterial Overgrowth |url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S001650857280177X |jaargang=62 |tijdschrift=Gastroenterology |datum=1972-02 |taal=en |nummer=2 |doi=10.1016/S0016-5085(72)80177-X |pagina's=255–260 |last2=Broitman |first2=S.A. |last3=Zamcheck |first3=N.}}</ref> Dit geldt voor vitamine B<sub>12</sub> uit voedsel en orale suppletie en kan worden omzeild door vitamine B<sub>12</sub> injecties. Op basis van casestudies van patiënten met het korte darmsyndroom wordt ook verondersteld dat overgroei van darmbacteriën leidt tot een verhoogde productie van propionaat, wat een voorloper is van methylmalonzuur.<ref name=":2">{{Citeer tijdschrift |achternaam=Sentongo |voornaam=Timothy A |titel=Vitamin B 12 Status, Methylmalonic Acidemia, and Bacterial Overgrowth in Short Bowel Syndrome |url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1097/MPG.0b013e31817f9e5b |jaargang=48 |tijdschrift=Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition |datum=2009-04 |taal=en |nummer=4 |doi=10.1097/MPG.0b013e31817f9e5b |issn=0277-2116 |pagina's=495–497 |last2=Azzam |first2=Ruba |last3=Charrow |first3=Joel}}</ref><ref name=":1" /> Er is aangetoond dat in deze gevallen de methylmalonzuurspiegels weer normaal werden door toediening van [[metronidazol]].<ref name=":2" /><ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Jimenez |voornaam=Lissette |titel=Is Serum Methylmalonic Acid a Reliable Biomarker of Vitamin B12 Status in Children with Short Bowel Syndrome: A Case Series |url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0022347617312787 |jaargang=192 |tijdschrift=The Journal of Pediatrics |datum=2018-01 |taal=en |doi=10.1016/j.jpeds.2017.09.024 |pmid=29129351 |pmc=PMC6029886 |pagina's=259–261 |last2=Stamm |first2=Danielle A. |last3=Depaula |first3=Brittany |last4=Duggan |first4=Christopher P.}}</ref> |
|||
== Meting == |
|||
{{Appendix|2= |
|||
MMA-concentraties in bloed worden gemeten met gaschromatografische massaspectrometrie of LC-MS en de verwachte waarden van MMA bij gezonde mensen liggen tussen 73 en 271 nmol/L.<ref>{{Citeer journal |achternaam=Isber |voornaam=Sonia |titel=The role of poor nutritional status and hyperhomocysteinemia in complicated pregnancy in Syria |url=https://publikationen.sulb.uni-saarland.de/handle/20.500.11880/20894 |datum=2006 |doi=10.22028/d291-20838 |taal=en}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://ltd.aruplab.com/Tests/Pub/0099431 |titel=Methylmalonic Acid, Serum or Plasma (Vitamin B12 Status) {{!}} ARUP Laboratories Test Directory |bezochtdatum= |werk=ltd.aruplab.com}}</ref>{{Appendix|2= |
|||
{{References}} |
{{References}} |
||
}} |
}} |
||
Versie van 13 jun 2024 17:27
| Methylmalonzuur | ||||
|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | ||||
| ||||
| Algemeen | ||||
| IUPAC-naam | Methylpropaandizuur | |||
| SMILES | CC(C(=O)O)C(=O)O
| |||
| InChI | 1/C4H6O4/c1-2(3(5)6)4(7)8/h2H,1H3,(H,5,6)(H,7,8)
| |||
| EG-nummer | 208-219-5 | |||
| PubChem | 487 | |||
| Wikidata | Q239598 | |||
| ||||
Methylmalonzuur (Methylmalonic acid, MMA) is een dicarbonzuur en een C-gemethyleerd derivaat van malonzuur.
Metabolisme
Methylmalonzuur is een bijproduct van bepaalde stofwisselingsprocessen. De bronnen hiervan zijn onder andere:
- essentiële aminozuren: methionine, valine, threonine en isoleucine[1]
- propionzuur van bacteriële fermentatie[1]
- oneven-keten vetzuren[1]
- cholesterol zijketen[1]
Methylmalonyl-CoA - de met co-enzym A verbonden vorm van methylmalonzuur - wordt omgezet in succinyl-CoA door methylmalonyl-CoA mutase, in een reactie waarbij vitamine B12 in de vorm van adenosylcobalamine als cofactor nodig is. Op deze manier komt het in de citroenzuurcyclus terecht en maakt het dus deel uit van een van de anaplerotische reacties. Daarnaast zet het enzym ACSF3 methylmalonzuur weer om in methymalonyl-CoA.[2]
Intracellulaire esterases zijn in staat om de methylgroep (-CH3) van methylmalonzuur te verwijderen en zo malonzuur te genereren.[3]
Klinische relevantie
Vitamine B12-tekort
Verhoogde methylmalonzuurspiegels kunnen wijzen op een vitamine B12-tekort. Het is echter gevoelig (mensen met een tekort testen bijna altijd positief) maar niet specifiek (bij mensen zonder vitamine B12-tekort kunnen verhoogde methylmalonzuurspiegels worden gevonden).[4] MMA is verhoogd bij 90-98% van de patiënten met een B12-tekort. De specificiteit is lager omdat 20-25% van de patiënten ouder dan 70 verhoogde MMA-spiegels heeft, maar 25-33% van hen geen B12-tekort heeft. Om deze reden wordt de MMA-test niet routinematig aanbevolen bij ouderen.[5]
Metabole ziekten
Verhoogde methylmalonzuurspiegels kunnen ook worden veroorzaakt door methylmalonzuuraurie.
Als verhoogde methylmalonzuurspiegels gepaard gaan met verhoogde malonzuurspiegels, kan dit wijzen op de stofwisselingsziekte gecombineerde malon- en methylmalonacidurie (CMAMMA). Door de verhouding malonzuur/methylmalonzuur in het bloedplasma te berekenen, kan CMAMMA worden onderscheiden van klassieke methylmalonzuuraurie.[6]
Kanker
Bovendien is de accumulatie van MMA in het bloed met de leeftijd in verband gebracht met de progressie van tumoren in 2020.[7]
Bacteriële overgroei in de dunne darm
Bacteriële overgroei in de dunne darm kan ook leiden tot verhoogde niveaus van methylmalonzuur door de concurrentie van bacteriën in het absorptieproces van vitamine B12.[8] Dit geldt voor vitamine B12 uit voedsel en orale suppletie en kan worden omzeild door vitamine B12 injecties. Op basis van casestudies van patiënten met het korte darmsyndroom wordt ook verondersteld dat overgroei van darmbacteriën leidt tot een verhoogde productie van propionaat, wat een voorloper is van methylmalonzuur.[9][8] Er is aangetoond dat in deze gevallen de methylmalonzuurspiegels weer normaal werden door toediening van metronidazol.[9][10]
Meting
MMA-concentraties in bloed worden gemeten met gaschromatografische massaspectrometrie of LC-MS en de verwachte waarden van MMA bij gezonde mensen liggen tussen 73 en 271 nmol/L.[11][12]
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑ a b c d (en) Baumgartner, Matthias R, Hörster, Friederike, Dionisi-Vici, Carlo, Haliloglu, Goknur, Karall, Daniela (2014-12). Proposed guidelines for the diagnosis and management of methylmalonic and propionic acidemia. Orphanet Journal of Rare Diseases 9 (1). ISSN:1750-1172. PMID: 25205257. PMC: PMC4180313. DOI:10.1186/s13023-014-0130-8.
- ↑ (en) ACSF3 gene. MedlinePlus.
- ↑ (en) McLaughlin, B.A, Nelson, D, Silver, I.A, Erecinska, M, Chesselet, M.-F (1998-05). Methylmalonate toxicity in primary neuronal cultures. Neuroscience 86 (1): 279–290. DOI:10.1016/S0306-4522(97)00594-0.
- ↑ Sensitivity and Specificity. Emory University School of Medicine (1 oktober 2012). Gearchiveerd op 1 oktober 2012.
- ↑ B12 Deficiency and Dizziness. dizziness-and-balance.com.
- ↑ Monique G. M. de Sain-van der Velden, Maria van der Ham, Judith J. Jans, Gepke Visser, Hubertus C. M. T. Prinsen, Nanda M. Verhoeven-Duif (2016). A New Approach for Fast Metabolic Diagnostics in CMAMMA. Springer Berlin Heidelberg, Berlin, Heidelberg, 15–22. ISBN 978-3-662-53680-3.
- ↑ (en) Gomes, Ana P., Ilter, Didem, Low, Vivien, Endress, Jennifer E., Fernández-García, Juan (10 september 2020). Age-induced accumulation of methylmalonic acid promotes tumour progression. Nature 585 (7824): 283–287. ISSN:0028-0836. PMID: 32814897. PMC: PMC7785256. DOI:10.1038/s41586-020-2630-0.
- ↑ a b (en) Giannella, R.A., Broitman, S.A., Zamcheck, N. (1972-02). Competition Between Bacteria and Intrinsic Factor for Vitamin B12: Implications for Vitamin B12 Malabsorption in Intestinal Bacterial Overgrowth. Gastroenterology 62 (2): 255–260. DOI:10.1016/S0016-5085(72)80177-X.
- ↑ a b (en) Sentongo, Timothy A, Azzam, Ruba, Charrow, Joel (2009-04). Vitamin B 12 Status, Methylmalonic Acidemia, and Bacterial Overgrowth in Short Bowel Syndrome. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 48 (4): 495–497. ISSN:0277-2116. DOI:10.1097/MPG.0b013e31817f9e5b.
- ↑ (en) Jimenez, Lissette, Stamm, Danielle A., Depaula, Brittany, Duggan, Christopher P. (2018-01). Is Serum Methylmalonic Acid a Reliable Biomarker of Vitamin B12 Status in Children with Short Bowel Syndrome: A Case Series. The Journal of Pediatrics 192: 259–261. PMID: 29129351. PMC: PMC6029886. DOI:10.1016/j.jpeds.2017.09.024.
- ↑ (en) Isber, Sonia (2006). The role of poor nutritional status and hyperhomocysteinemia in complicated pregnancy in Syria. DOI: 10.22028/d291-20838.
- ↑ Methylmalonic Acid, Serum or Plasma (Vitamin B12 Status) | ARUP Laboratories Test Directory. ltd.aruplab.com.
