Namibia

Namibia

Bandièra de Namibia Escut de Namibia

Imne: Namibia, Land of the Brave

Capitala e ciutat mai granda Windhoek 23° S, 17° E

Forma de govèrn Republica

President de la Republica Vicepresident Primièr ministre Nangolo Mbumba Netumbo Nandi-Ndaitwah Saara Kuugongelwa

Independéncia de Sud-Africa

Data 21 de març de 1990

Superfícia 34en

• Totala 825 418 km²

• Aiga , % %

Populacion 142en

• Totala (2011) 2 113 077 ab.

• Densitat 2.6 ab./km²

Moneda Dolar namibian (NAD)

Indicatiu telefonic 264

ISO 3166 NA, NAM, 516

Fus orari + 1 (ora d'estiu + 2)

Domeni internet .na

Namibia, la Republica de Namidia (en anglés: Republic of Namibia; en alemand: Republik Namibia; en afrikaans: Republiek van Namibiëes), un país african situat al sud del continent. Confronta Angòla al nòrd, Zambia al nòrd-èst, Botswana a l'èst, e Sud-Africa al sud. A l'oèst es bordat per l'Ocean Atlantic.

Lo gentilici es namibian -ana.

Istòria

La region de l'actuala Namibia foguèt explorada per los portugueses Diogo Cão en 1485 e Bartolomeu Dias en 1486. Malgrat aiçò, Portugal ocupèt pas la region, situada prèp del desèrt de Namib.

Poder alemand

Namibia venguèt una colonia alemanda en 1884 per tal d'empachar una intervencion britanica e se sonèt Africa del Sud-Oèst Alemanda (Deutsch-Südwestafrika)— levat Walvis Bay qu'èra jos contraròtle britanic. Entre 1904 e 1907, los ereros e los namaquas prenguèron las armas contra los alemands e se'n seguèt un genocidi, ont 10 000 namas (la mitat de la populacion) e censat 65 000 ereros (80% de la populacion) foguèron tuats. Los subrevivents, quand finalament sortiguèron de detencion, foguèron somés a una politica de despossession, deportacion, trabalh forçat, segregacion raciala e discriminacion dins un sistèma que jos mantun aspèctes anticipèt l'apartheid.

Poder sud-african e lucha per l'independéncia

Durant la Primièra Guèrra Mondiala, Namibia foguèt ocupada per las tropas sud-africanas.

En 1960 se fondèt la SWAPO, (South West Africa People's Organization), movement que menèt una lucha armada contra la preséncia militara sud-africana. Pendent l'ocupacion sud-africana, venguèron coma colons de bordièrs blancs de Sud -Africa, que e mai que representant 0,2% de la populacion nacionala, èran proprietaris de 74% de las tèrras laurablas. Lo país èra alavetz coma en Sud-Africa devesit en bantostans, territòris tribals reservats als abitants non blancs.

En 1971 la Cort Internacionala de Justícia reconeguèt l'illegalitat de la preséncia sud-africana. Lo 29 de setembre de 1978 : Las Nacions Unidas votèron la resolucion 435 qu'exigissiá lo retrait de Sud-Africa e l'independéncia de Namibia.

En 1979 l'apartheid foguèt oficialament avalit.

En 1988-1989 foguèron signat jol contraròtle de l'ONU d'acòrds per una transicion cap a l'independéncia del Sud-oèst african/Namibia. Lo meteis an la SWAPO ganhèt las primièras eleccions generalas que i participava.

L'independéncia foguèt obtenguda lo 21 de març de 1990. Sam Nujoma venguèt lo primièr president de Namibia. La SWAPO èra majoritària e sos representants prenguèron la direccion del país.

Politica

Tintenpalast, lo centre del govèrn namibian

Namibia es una republica parlamentària amb multipartisme e un sistèma presidencial, ont lo president es elegit per cinc ans per èsser a l'encòp cap del govèrn e cap de l'estat. Lo poder executiu es exercit pel govèrn. Lo Poder legislatiu es assegurat per lo govèrn, lo parlament de Namibia, l'assemblada nacionala e lo Conselh Nacional. Lo poder judiciari es independent de l'executiu e de la legislatura.

Geografia

Divisions administrativas

Map of Namibian administrative regions.

Amb 825 418 km² , Namibia es lo trenta quatren país del mond en superfícia (après Veneçuela). Après Mongolia, Namibia es lo país del mond mens poblat amb 2,5 abitants per quilomètre carrat. Namibia se devesís en tretze regions administrativas:

1. Caprivi 2. Erongo 3. Hardap 4. Karas 5. Okavango 6. Khomas 7. Kunene

8. Ohangwena 9. Omaheke 10. Omusati 11. Oshana 12. Oshikoto 13. Otjozondjupa

Airas geograficas

Lo païsatge namibian consistís en cinc airas geograficas, caduna amb sas caracteristicas environamentalas mas que se pòdon encavalcar entre las regions:

Planòl central

Lo planòl central s'espandís del nòrd al sud, bordat per la Còsta dels esqueletas al nòrd-oèst, lo desèrt de Namib e sas planas costièras al sud-èst, lo riu Orange al sud, e lo desèrt de Kalahari a l'èst. S'i tròba lo trescòl de Namibia al Königstein amb una altitud de 2 606 m. Concentra tanben la majoritat de la populacion e de l'activitat economica del país. Windhoek la capitala nacionala i es localizada e mai fòrça tèrras laurablas. Aquestas tèrras representan sonque 1% de Namibia, mas prèp de la mitat de la populacion es emplegada dins l'agricultura. Las condicions environamentalas i son similaras a las trobada al ras del Grand Escarpament; pasmens la complexitat topografica i es reducha. Las temperaturas estivalas i pòdon atenher 40 °C, e las albièras i son comunas l'ivèrn.

Desèrt de Namib

Dunas de sabla del Desèrt de Namib, Namibia

Fish River Canyon

Etosha

Kalahari en Namibia

Païsatge de Karoo

Lo Desèrt de Namib es un larg espandi de planas iperaridas e rocosas amb de dunas que s'espandisson long de la còsta sus una largor que varia entre 100 e mantun milièr de quilomètres. S'i tròba la còsta dels esqueletas, lo Kaokoveld al nòrd e l'espandida mar de sablas del Namib long de la còsta centrala. Las sablas que constituisson la mar de sabla son la consequéncia d'un processus d'erosion eissit de la val del Riu Orange e dels parçans pus al sud. Las aigas cargadas en arena e sediments rajan dins l'Atlantic, que los corrents depausaràn subre las ribas. Los vents dominants del sud-oèst los van emportar e tornar depausar jos la forma de dunas massissas dins la mar de sabla, en formar las pus gròssas dunas del mond. Dins las zònas ont lo provesiment en sabla es reduch del fach de l'incapacitat de l'arena a traversar los lèits de rius, los vents eròdan la tèrra per formar de largas planas de gravas. Dins fòrça endreches del Namib, existís una pichona vegetacion levat per las gravas ont venon sonque de liquèns, e pels rius assecats ont cèrtas plantas aprofièchan de l'aiga sosterranha. Lo desèrt de Namib assosta lo Pargue Nacional de Namib-Naukluft, mas tanben d'importantas minas de diamants.

Grand Escarpament

Lo Grand Escarpament culmina a mai de 2 000 m d'altitud. Las mejanas e las amplituds de temperaturas pujan quand òm penètra dins las tèrras e qu'òm s'aluènha de las aigas fredas de l'Atlantic, mentre que las nèblas costièras permanentas se demesisson. Emai que la zòna siá rocosa amb de sòls paures, es significativament mai productiva que lo desèrt de Namib. Coma los vents d'estiu son forçats subre l'Escarpament, l'umiditat es extracha de las precipitacions. L'aiga, amb la topografia fòrça cambiadissa, es responsabla de la creacion de microabitats e de la preséncia d'una multitud d'organismes vivents, que un grand nombre son endemics. La vegetation al ras de l'escarpament varia a l'encòp en forma e en densitat, amb d'ecosistèmas que van dels bòsques espesses fins a de zònas de bartasses amb d'arbres espaçats. S'i encontra un nombre important d'espècias d'acàcia, tot coma d'èrbas e de vegetacion boissonosa.

Bushveld

Lo Bushveld se tròba al nòrd-èst de Namibia al ras de la termièra amb Angòla dins la Faissa de Caprivi, un vestigi d'un corredor estrech qu'èra estat creat per l'Empèri Germanic per accedir a Zambèzi. La zòna recep una quantitat de precipitacions pus significativa que la rèsta del país, siá en mejana aperaquí 400 mm per an. Las temperaturas i son tanben pus doças, amb de variacions sasonièras aproximativas situadas entre 10 e 30 °C. L'airal es planièr amb de sòls sabloses, çò que ne'n limita la capacitat de gardar l'aiga. Adjacent al Bushveld dins lo centre-nòrd de Namibia se tròba una particularitat naturala espectaclosa: lo lac salat d'Etosha. Assecat una granda part de l'an, es un desèrt de sal, mas pendent la sason umida, forma un lac pauc prigond que cobrís mai de 6 000 km². La zona es ecologicament importanta e vitala per un grand nombre d'aucèls e d'animals de las savanas a l'entorn que se recampan dins la region quand la secada d'estiu los fòrça d'anar cap als traucs d'aiga qu'enròdan l'endrech. La region de Bushveld foguèt classada per lo Fons Mondial per la Natura (World Wildlife Fund) coma part de l'ecoregion angolesa dels bòsques de Mopane, que s'espandís al nòrd a travèrs lo Riu Cunene fins a l'Angòla vesin.

Desèrt de Kalahari

Lo Desèrt de Kalahari es benlèu la zòna geografica de Namibia pus coneguda. Partejat entre Sud-Africa e Botswana, presenta una varietat d'environaments localizats que van del desèrt de sabla iperarid, fins a d'airals que semblan tornar metre en question la definicion comuna d'un desèrt. Un d'aqueles parçans, l'ecoregion de Karoo, assosta mai de 5000 espècias de plantas, que près de la mitat son endemicas; un tèrç de las plantas suculentas del mond se tròban dins lo Karoo. La rason d'aquela granda diversitat e endemisme pòt èsser la natura relativament establa de las precipitacions. La secada a Karoo es irregulara, e emai que la region siá un desèrt, las pluèjas regularas d'ivèrn aduson pro d'umiditat per las plantas de la region. Una autra particularitat de Kalahari, dins mantun airal de Namibia, son los inselbergs, de puèges isolats que crèan de microclimas e forman d'abitats especifics pels organismes vivents non adaptats al desèrt environant.

Clima

Namibia ten mai de 300 jorns de solelh per an. Lo país es situat al limit sud dels tropics; lo Tropic del Capricòrne copa lo país en dos. L'ivèrn (junh - agost) es generalament sec; i a doas sasons de las pluèjas en estiu, la primièra corta entre setembre e novembre, la segonda pus longa entre febrièr e abril. Lo taus d'umiditat es bas, e la mejana de las pluèjas varia entre gaireben zèro sus la desèrt costièr a mai de 600 mm dins la Faissa de Caprivi. Las casudas de pluèja son pasmens fòrça variadissas e las secadas son comunas .

Lo temps e lo clima de la zòna costièra son dominats per lo corrent freg de Benguela que raja cap al nòrd de l'Ocean Atlantic e qu'explica lo pauc de precipitacions (50 mm per an o mens), una nèbla espessa frequenta, e sempre de temperaturas pus bassas que dins lo rèsta del país.

En ivèrn, se produtz ocasionalament un fenomèn nomenat Bergwind o Oosweer («temps d'èst» en afrikaans), una aura seca e cauda que bufa del dintre de las tèrras cap a la còsta. Coma la zòna costièra es un desèrt, aquestes vents pòdon desvolopar d'auratges de sablas que sos depaus dins l'Ocean Atlantic son vesedors subre los imatges satellits.

Lo replanat central e lo Kalahari coneisson de fòrtas variacions de sas temperaturas diürnas de l'òrdre de 30 °C.

Vilas

La rota entre Swakopmund e Walvis Bay, Namibia.

La capitala e pus granda vila, Windhoek, es al centre del país. Assosta l'administracion centrala, un aeropòrt internacional (Windhoek Hosea Kutako International Airport) e lo centre ferroviari del país. D'autras vilas importantas son:

• Arandis, mina d'urani
• Walvis Bay, pòrt maritim, aeropòrt internacional, centre ferroviari
• Oshakati, principal centre d'afar dins lo nòrd, centre ferroviari
• Otjiwarongo, principal centre d'afar del centrenòrd, e joncion ferroviària
• Lüderitz, pòrt maritim, centre ferroviari
• Gobabis, centre agricòla
• Keetmanshoop, centre ferroviari
• Tsumeb, minas
• Swakopmund, Torisme (anciana vila coloniala alemanda)
• Rundu,
• Katima Mulilo
• Omaruru

Populacion

Demografia

Un grop de femnas Herero, Windhoek, Namibia

Namibia ten l'abans-darrièra densitat de populacion de totes los estats sobeirans, abans Mongolia. La majoritat de la populacion namibiana es negra — mai que mai de l'etnia Ovambo, que constituís aperaquí la mitat de la populacion — e se concentra al nòrd del país. D'autres grops etnics son los erero e imba, que parlan una lenga vesina.

En mai de la majoritat banto, i a un grop important de Khoisan (nama e san), que son los descendants dels abitants originals de Sud-Africa. Lo país conten tanben de descendents dels refugiats venguts d'Angòla. I a tanben dos grops pichons de personas d'originas racialas mescladas, sonats "coloureds" e "Basters", que amassa atenhon 6,5%. En 2006 i aviá mai de 40 000 chineses en Namibia.

Los blancs d'origina portuguesa, olandesa, alemanda, anglesa, e francesa constituisson aperaquí 7% de la populacion; forman la segonda populacion d'origina europèa, a l'encòp en tèrmes de percentatge e de nombre, dins l'Africa Sub-Sahariana après la de Sud-Africa.

Fòrça namibians blancs o mestís parlan afrikaans e partejan una origina, cultura e religion comunas amb las populacions blancas o coloradas de Sud-Africa. Una pichona proporcion de blancs (aperaquí 30 000) an per origina familiala los colons alemands e mantenon d'institucions culturalas e educativas. Pus recentament, de colons portugueses venguèron dins lo país de l'anciana colonia portuguesa d'Angòla.

Religion

La comunitat crestiana representa 80% de la populacion de Namibia, amb almens 50% de Luterians. Almens 10% de la populacion a de cresenças indigènas. L'Islam representa 3% of the population. La fe de la rèsta de la populacion es desconeguda. Los missionaris pendent los ans 1800 menèron fòrça namibians al cristianisme. Se fòrça namibians crestians son luterians, i a tanben de catolics, de crestians metodistas, d'anglicans, d'adèptes de la Glèisa Africana Metodista Episcopala, de la Glèisa Reformada Neerlandesa e de mormons (Sants dels Darrièrs Jorns) representats, e qualques Josieus.

Lengas

Emai que la lenga oficiala siá l'anglés, Namibia es un país multilingüe coma illustrat per aquestes exemples en anglés, alemand, afrikaans e oshiwambo.

La lenga oficiala es l'anglés. Fins en 1990, alemand e afrikaans èran tanben lengas oficialas. Longtemps abans l'independéncia de Sud-Africa, la SWAPO aviá decidit que lo país deuriá venir oficialament monolingüe, causida conscienciosa en contrast amb la dels païses vesins, agachada coma «politica deliberada de fragmentacion etnolingüistica.» En consequéncia, l'anglés venguèt sola lenga oficiala de Namibia. Qualques autras lengas obtenguèron una reconeissença semioficiala e son utilizadas coma mejan d'instruccion dins las escòlas primàrias.

La mitat dels namibians parlan oshiwambo coma primièra lenga, mentre que la lenga pus largament compresa es l'afrikaans. Dins la generacion pus jove, la lenga pus largament compresa es l'anglés. Afrikaans e anglés son ambedós utilizats mai que mai coma segonda lenga reservada a la comunicacion publica, mas d'unes grops pichons de personas los utilizan en primièra lenga.

La lenga oficiala es l'anglés, mas una granda part de la populacion blanca parla siá l'anglés, siá l'afrikaans. Emai uèi, 90 ans après la fin de la colonizacion alemanda, l'alemand jòga encara un ròtle clau coma lenga comerciala. L'afrikaans es parlat per 60% de la comunitat blanca, l'alemand per 32%, l'anglés per 7% e lo portugués per 1%. La proximitat geografica d'Angòla, país lusofòn, explica lo nombre relativament important de personas que parlan portugués.

Economia

De veire: Economia de Namibia

Nòtas & referéncias

<references>