ਏਕਾ-ਕੇਡੇ ਭਾਸ਼ਾ
| Kede | |
|---|---|
| Aka-Kede | |
| ਜੱਦੀ ਬੁਲਾਰੇ | India |
| ਇਲਾਕਾ | Andaman Islands; central and north central Middle Andaman island. |
| Extinct | between 1931 and 1951[1] |
Great Andamanese
| |
| ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ | |
| ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3 | akx |
 | |
ਕੇਡੇ ਭਾਸ਼ਾ, ਅਕਾ-ਕੇਡੇ, ਉੱਤਰੀ ਸਮੂਹ ਦੀ ਇੱਕ ਅਲੋਪ ਹੋਈ ਮਹਾਨ ਅੰਡਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਧ ਅੰਡੇਮਾਨ ਟਾਪੂ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ (2000 ਵਿੱਚ) ।
ਅਕਾ-ਕੇਡੇ ਅੰਡੇਮਾਨ ਟਾਪੂ ਦੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ, ਜੋ 1860 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਦਸ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅੰਡਮਾਨੀ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਹੋਰ ਮਹਾਨ ਅੰਡਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨੇਡ਼ਲਾ ਸਬੰਧ ਸੀ।[1] 1931 ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਸਮੂਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਏ।
[2] ਅੰਡਮਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਅਗੇਤਰ ਅਤੇ ਪਿਛੇਤਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਨਾਮ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਗਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰੇਕ ਨਾਮ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਇੱਕ ਅਗੇਤਰ ਲੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਕਿਸ ਹਿੱਸੇ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ (ਸ਼ਕਲ ਦੇ ਅਧਾਰ' ਤੇ, ਜਾਂ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਸੰਬੰਧ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਉੱਤੇ) ।[2] ਤਰ੍ਹਾਂ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ * aka-ਜੀਭ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਗੇਤਰ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਯੋਪ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਕਾ-ਬੀਆ ਵਿੱਚ "ਨਰਮ, ਨਰਮ"[2]
- ਸਿਰ ਜਾਂ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਗੱਦੀ ਜਾਂ ਸਪੰਜ ਨੂੰ "ਗੋਲ-ਨਰਮ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਗੰਨਾ ਬੇਂਤ ਲੰਬੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ, "ਨਰਮ", ôto-yop ਹੈ।
- ਇੱਸਟਿੱਕ ਸੋਟੀ ਜਾਂ ਪੈਨਸਿਲ ਨੂੰ ਜੀਭ ਦੇ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ ਉਰ੍ਫ-ਯੋਪ-ਯੋਪ, "ਪੁਆਇੰਟਡ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਇੱਕ ਡਿੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਰੁੱਖ ਅਰ-ਯੋਪ, "ਸਡ਼ਿਆ ਹੋਇਆ" ਹੈ, ਜੋ ਅੰਗ ਜਾਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਗੇਤਰ ਤੋਂ ਹੈ।
- "ਚਲਾਕ" (ਹੱਥ-ਚੰਗਾ)
- ig-bēri-nga "ਤਿੱਖੀ ਨਜ਼ਰ" (ਅੱਖ-ਚੰਗੀ)
- ਉਰਫ਼-ਬੇਰੀ-ੰਗਾ "ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਗਾ" (ਭਾਸ਼ਾ-ਚੰਗੀ) ।
- ਓਟ-ਬੇਰੀ-ੰਗਾ "ਗੁਣਵਾਨ" (ਸਿਰ/ਦਿਲ-ਚੰਗਾ)
ਸਰੋਤ
[ਸੋਧੋ]- ਜਸਟਿਨ, ਐਨਸਟਿਸ (2000) । "ਜਾਰਵਾ ਕੌਣ ਹਨ?". ਜਨਤਕ ਨਾਮਕਰਨ ਦੀ ਚਰਚਾ, andaman.org 'ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਥੇ ਉਪਲਬਧਃ https://web.archive.org/web/20100608094507/http:// www. andman. org/Book/Original/Justin/art-justs.htm
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 George van Driem (2001), Languages of the Himalayas: An Ethnolinguistic Handbook of the Greater Himalayan Region : Containing an Introduction to the Symbiotic Theory of Language, BRILL, ISBN 90-04-12062-9,
... The Aka-Kol tribe of Middle Andaman became extinct by 1921. The Oko-Juwoi of Middle Andaman and the Aka-Bea of South Andaman and Rutland Island were extinct by 1931. The Akar-Bale of Ritchie's Archipelago, the Aka-Kede of Middle Andaman and the A-Pucikwar of South Andaman Island soon followed. By 1951, the census counted a total of only 23 Greater Andamanese and 10 Sentinelese. That means that just ten men, twelve women and one child remained of the Aka-Kora, Aka-Cari and Aka-Jeru tribes of Greater Andaman and only ten natives of North Sentinel Island ...
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Temple, Richard C. (1902). A Grammar of the Andamanese Languages, being Chapter IV of Part I of the Census Report on the Andaman and Nicobar Islands. Superintendent's Printing Press: Port Blair.
