Akad (miasto): Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 08:40, 26 kwi 2015

Ak(k)ad, Ak(k)ade, Agade (zapisywane w piśmie klinowym A-ga/kà-dè^ki^[1]) – starożytne miasto w Mezopotamii, stolica imperium akadyjskiego za czasów panowania Sargona Wielkiego i jego następców; nierozpoznane archeologicznie.

Historia

Najwcześniejsza wzmianka o mieście pochodzi z jednej z „dat rocznych” Enszakuszany, władcy II dynastii z Uruk, który żył najprawdopodobniej jedno pokolenie przed Sargonem^[2]. Wzmianka ta wskazywałaby, iż miasto to już istniało w czasie, kiedy Sargon (jak głoszą to jego inskrypcje) miał je jakoby założyć. Za panowania Sargona Agade stało się stolicą jego państwa. Zachowane teksty z czasów panowania dynastii akadyjskiej opisują Agade jako wielką, wspaniałą imperialną stolicę, pełną świątyń i pałaców, z działającym portem i rozwiniętą administracją. Najsławniejsza z mezopotamskich „lamentacji nad upadkiem miast”, tzw. „Przeklęcie miasta Agade”, którego tekst powstał ok. 100 lat po upadku imperium akadyjskiego, opisuje upadek i porzucenie miasta Agade jako symbol upadku całego imperium. Źródła historyczne wskazują jednak, iż Agade zamieszkane było przez kolejne siedemnaście wieków. W okresie panowania III dynastii z Ur było siedzibą gubernatora jednej z prowincji. W prologu do Kodeksu Hammurabiego opisana jest wciąż istniejąca w tym mieście świątynia E-ulmasz – świątynia bogini Isztar. Część miasta zamieszkana była jeszcze na pewno w okresach: kasyckim, nowoasyryjskim i nowobabilońskim. Ostatni raz miasto wspomniane jest w dokumencie datowanym na 29 rok panowania Dariusza I Wielkiego^[3].

Lokalizacja Agade

Dokładna lokalizacja miasta pozostaje nieznana. Ze źródeł pisanych wiadomo, iż leżeć ono musiało w pobliżu miast Kisz, Babilon i Sippar. Publikacja w 1972 roku raportu z dwóch badań powierzchniowych okolic Kisz (M. Gibson, The City and Area of Kish, Miami 1972) podniosła na nowo kwestię lokalizacji stolicy Sargona. Išan Mizjad, jedno ze stanowisk zidentyfikowanych w trakcie tych badań powierzchniowych, leżące pomiędzy Kisz a Babilonem, w pobliżu starożytnego koryta Eufratu, ze względu na jego lokalizację, topografię i historię zasiedlenia, zostało wskazane jako możliwy kandydat do identyfikacji z Agade^[3]. Irackie wykopy sondażowe na stanowisku odsłoniły dowody na istnienie w tym miejscu osiedla z okresu panowania III dynastii z Ur, ale nie dotarły do warstw akadyjskich. Analiza występowania Agade w tekstach historycznych zdaje się wskazywać jednak na lokalizację tego miasta ok. 50 km dalej na północny-wschód, u zbiegu rzek Tygrys i Dijala^[4].

↑ R. Borger, Assyrisch-babylonische Zeichenliste, Neukirchen-Vluyn 1978, s. 198.
↑ Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), The Oxford..., s. 41.
↑ ^a ^b Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), The Oxford..., s. 42.
↑ Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), The Oxford..., s. 43.

Bibliografia

Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford Encyclopedia of Archaeology in the Near East", vol. I, Oxford University Press, New York-Oxford 1997, s. 41-44.

Literatura (wybór)

M. Gibson, The City and Area of Kish, Miami 1972.
A.M. Mahdi, “Ishan Mizyad: Important centre agadéene”, Histoire et Archéologie 103 (1986), s. 65-67.
G.J.P. McEwan, “Agade after the Gutian Destruction: The Afterlife of Mesopotamian City”, Archiv für Orientforschung 29 (1982), s. 8-13 (wzmianki o Agade w tekstach po upadku imperium).
Ch. Wall-Romana, “An Areal Location of Agade”, Journal of Near Eastern Studies 49/3 (1990), s. 205-245 (dane epigraficzne dla lokalizacji Agade w pobliżu rzeki Tygrys).
H. Weiss, “Kish, Akkad and Agade”, Journal of the American Oriental Society 95/3 (1975), s. 434-453.

[1] R. Borger, Assyrisch-babylonische Zeichenliste, Neukirchen-Vluyn 1978, s. 198.

[2] Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), The Oxford..., s. 41.

[akkade-3] Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), The Oxford..., s. 42.

[4] Harvey Weiss, hasło Akkade, w: Eric M. Meyers (ed.), The Oxford..., s. 43.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linia 4: / Linia 4: @@
 ==Historia==
-Najwcześniejsza wzmianka o mieście pochodzi z jednej z „dat rocznych” [[Enszakuszana|Enszakuszany]], władcy II dynastii z [[Uruk]], który żył najprawdopodobniej jedno pokolenie przed Sargonem<ref>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford...'', s. 41.</ref>. Wzmianka ta wskazywałaby, iż miasto to już istniało w czasie, kiedy Sargon (jak głoszą to jego inskrypcje) miał je jakoby założyć. Za panowania Sargona Agade stało się stolicą jego państwa. Zachowane teksty z czasów panowania dynastii akadyjskiej opisują Agade jako wielką, wspaniałą imperialną stolicę, pełną świątyń i pałaców, z działającym portem i rozwiniętą administracją. Najsławniejsza z mezopotamskich „lamentacji nad upadkiem miast”, tzw. ''„Przeklęcie miasta Agade”'', którego tekst powstał ok. 100 lat po upadku imperium akadyjskiego, opisuje upadek i porzucenie miasta Agade jako symbol upadku całego imperium. Źródła historyczne wskazują jednak, iż Agade zamieszkane było przez kolejne siedemnaście wieków. W okresie panowania [[III dynastia z Ur|III dynastii z Ur]] było siedzibą gubernatora jednej z prowincji. W prologu do ''[[Kodeks Hammurabiego|Kodeksu Hammurabiego]]'' opisana jest wciąż istniejąca w tym mieście świątynia [[E-ulmasz (Akad)|E-ulmasz]] – świątynia bogini [[Isztar]]. Część miasta zamieszkana była jeszcze na pewno w okresach: kasyckim, nowoasyryjskim i nowobabilońskim. Ostatni raz miasto wspomniane jest w dokumencie datowanym na 29 rok panowania [[Dariusz I Wielki|Dariusza I Wielkiego]]<ref name=akkade>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford...'', s. 42.</ref>.
+Najwcześniejsza wzmianka o mieście pochodzi z jednej z „dat rocznych” [[Enszakuszana|Enszakuszany]], władcy II dynastii z [[Uruk]], który żył najprawdopodobniej jedno pokolenie przed Sargonem<ref>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), ''The Oxford...'', s. 41.</ref>. Wzmianka ta wskazywałaby, iż miasto to już istniało w czasie, kiedy Sargon (jak głoszą to jego inskrypcje) miał je jakoby założyć. Za panowania Sargona Agade stało się stolicą jego państwa. Zachowane teksty z czasów panowania dynastii akadyjskiej opisują Agade jako wielką, wspaniałą imperialną stolicę, pełną świątyń i pałaców, z działającym portem i rozwiniętą administracją. Najsławniejsza z mezopotamskich „lamentacji nad upadkiem miast”, tzw. „''Przeklęcie miasta Agade''”, którego tekst powstał ok. 100 lat po upadku imperium akadyjskiego, opisuje upadek i porzucenie miasta Agade jako symbol upadku całego imperium. Źródła historyczne wskazują jednak, iż Agade zamieszkane było przez kolejne siedemnaście wieków. W okresie panowania [[III dynastia z Ur|III dynastii z Ur]] było siedzibą gubernatora jednej z prowincji. W prologu do ''[[Kodeks Hammurabiego|Kodeksu Hammurabiego]]'' opisana jest wciąż istniejąca w tym mieście świątynia [[E-ulmasz (Akad)|E-ulmasz]] – świątynia bogini [[Isztar]]. Część miasta zamieszkana była jeszcze na pewno w okresach: kasyckim, nowoasyryjskim i nowobabilońskim. Ostatni raz miasto wspomniane jest w dokumencie datowanym na 29 rok panowania [[Dariusz I Wielki|Dariusza I Wielkiego]]<ref name=akkade>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), ''The Oxford...'', s. 42.</ref>.
 ==Lokalizacja Agade==
-Dokładna lokalizacja miasta pozostaje nieznana. Ze źródeł pisanych wiadomo, iż leżeć ono musiało w pobliżu miast [[Kisz]], [[Babilon]] i [[Sippar]]. Publikacja w 1972 roku raportu z dwóch badań powierzchniowych okolic Kisz (M. Gibson, "The City and Area of Kish", Miami 1972) podniosła na nowo kwestię lokalizacji stolicy Sargona. ''Išan Mizjad'', jedno ze stanowisk zidentyfikowanych w trakcie tych badań powierzchniowych, leżące pomiędzy Kisz a Babilonem, w pobliżu starożytnego koryta Eufratu, ze względu na jego lokalizację, topografię i historię zasiedlenia, zostało wskazane jako możliwy kandydat do identyfikacji z Agade<ref name=akkade />. Irackie wykopy sondażowe na stanowisku odsłoniły dowody na istnienie w tym miejscu osiedla z okresu panowania [[III dynastia z Ur|III dynastii z Ur]], ale nie dotarły do warstw akadyjskich. Analiza występowania Agade w tekstach historycznych zdaje się wskazywać jednak na lokalizację tego miasta ok. 50 km dalej na północny-wschód, u zbiegu rzek [[Tygrys (rzeka)|Tygrys]] i [[Dijala (rzeka)|Dijala]]<ref>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), "The Oxford...'', s. 43.</ref>.
+Dokładna lokalizacja miasta pozostaje nieznana. Ze źródeł pisanych wiadomo, iż leżeć ono musiało w pobliżu miast [[Kisz]], [[Babilon]] i [[Sippar]]. Publikacja w 1972 roku raportu z dwóch badań powierzchniowych okolic Kisz (M. Gibson, ''The City and Area of Kish'', Miami 1972) podniosła na nowo kwestię lokalizacji stolicy Sargona. ''Išan Mizjad'', jedno ze stanowisk zidentyfikowanych w trakcie tych badań powierzchniowych, leżące pomiędzy Kisz a Babilonem, w pobliżu starożytnego koryta Eufratu, ze względu na jego lokalizację, topografię i historię zasiedlenia, zostało wskazane jako możliwy kandydat do identyfikacji z Agade<ref name=akkade />. Irackie wykopy sondażowe na stanowisku odsłoniły dowody na istnienie w tym miejscu osiedla z okresu panowania [[III dynastia z Ur|III dynastii z Ur]], ale nie dotarły do warstw akadyjskich. Analiza występowania Agade w tekstach historycznych zdaje się wskazywać jednak na lokalizację tego miasta ok. 50 km dalej na północny-wschód, u zbiegu rzek [[Tygrys (rzeka)|Tygrys]] i [[Dijala (rzeka)|Dijala]]<ref>Harvey Weiss, hasło ''Akkade'', w: Eric M. Meyers (ed.), ''The Oxford...'', s. 43.</ref>.
 {{Przypisy}}
@@ Linia 15: / Linia 15: @@
 ==Literatura (wybór)==
-* M. Gibson, "The City and Area of Kish", Miami 1972.
+* M. Gibson, ''The City and Area of Kish'', Miami 1972.
 * A.M. Mahdi, “Ishan Mizyad: Important centre agadéene”, ''Histoire et Archéologie'' 103 (1986), s. 65-67.
 * G.J.P. McEwan, “Agade after the Gutian Destruction: The Afterlife of Mesopotamian City”, ''Archiv für Orientforschung'' 29 (1982), s. 8-13 (wzmianki o Agade w tekstach po upadku imperium).