Przejdź do zawartości

ORP Orlik (1962): Różnice pomiędzy wersjami

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Zala (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
98 311 edycji
m drobne merytoryczne, źródła/przypisy
Zala (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
98 311 edycji
m drobne merytoryczne
Linia 67: Linia 67:
ORP „Orlik” został wcielony do służby w [[Marynarka Wojenna|Marynarce Wojennej]] 24 sierpnia 1963 roku, w obecności Szefa [[Sztab Generalny Wojska Polskiego|Sztabu Generalnego Wojska Polskiego]] gen. broni [[Jerzy Bordziłowski|Jerzego Bordziłowskiego]] i dowódcy Marynarki Wojennej wiceadm. [[Zdzisław Studziński|Zdzisława Studzińskiego]]{{odn|Koszela|2017|s=22}}{{odn|Serafin|2008|s=72}}{{refn|grupa=uwaga|Identycznie podają {{odn|Ciślak|1995|s=90|ref=nie}}, {{odn|Wasiewski|s=256|ref=nie}}, {{odn|Pietlewannyj|2009|s=138|ref=nie}} i {{odn|Czerski|Waśko|1980|s=114|ref=nie}}. Natomiast {{odn|Kamiński|2008|s=29|ref=nie}}, {{odn|Pater|s=50|ref=nie}}, {{odn|Rochowicz|2000|s=37|ref=nie}} i {{odn|Gogin|2020|ref=nie}} podają inną datę przyjęcia do służby – 25 sierpnia 1963 roku.}}. Okręt z [[Numer burtowy|oznaczeniem burtowym]] 613 wszedł w skład 13. Dywizjonu Trałowców [[9 Flotylla Obrony Wybrzeża|9. Flotylli Obrony Wybrzeża]], stacjonując na [[Rejon Umocniony Hel|Helu]], a jego pierwszym dowódcą został [[Kapitan marynarki|kpt. mar.]] [[Zenon Kulej]]{{odn|Koszela|2017|s=22}}{{odn|Serafin|2008|s=72}}. Zadaniem okrętu było poszukiwanie pól minowych i ich niszczenie, trałowanie rozpoznawcze i kontrolne, wytyczanie torów pływania i prowadzenie za trałami okrętów lub ich zespołów{{odn|Ciślak|1995|s=91}}{{odn|Pater|s=50}}. Jednostka wraz z bliźniaczymi trałowcami brała udział w niemal wszystkich ważniejszych ćwiczeniach polskich okrętów oraz manewrach flot [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]], uczestnicząc też często w unieszkodliwianiu niewybuchów pochodzących z okresu [[II wojna światowa|II wojny światowej]]{{odn|Kamiński|2008|s=28-29}}. W dniach 3–7 lipca 1965 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „[[ORP Jastrząb (1963)|Jastrząb]]” i „[[ORP Wicher (1949)|Wicher]]”) pod dowództwem [[Komandor porucznik|kmdra por.]] [[Oficer dyplomowany|dypl.]] [[Tadeusz Mandat|Tadeusza Mandata]] złożył wizytę w [[Helsinki|Helsinkach]]{{odn|Serafin|2008|s=80}}{{odn|Rochowicz|2001|s=44}}. W lutym 1967 roku załoga trałowca ufundowała [[Książeczka oszczędnościowa|książeczkę mieszkaniową]] [[Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski|PKO]] 12-letniej wychowance [[Dom dziecka|Domu dziecka]] w [[Malbork]]u, Annie Bellowskiej{{odn|Wasiewski|s=64}}. Od 28 lipca do 1 sierpnia 1967 roku OORP „Orlik”, „[[ORP Albatros (1965)|Albatros]]” i „Wicher”, pod dowództwem [[Kontradmirał|kadm.]] [[Zygmunt Rudomino|Zygmunta Rudomino]], gościły w [[Edynburg]]u{{odn|Serafin|2008|s=87}}{{odn|Rochowicz|2003a|s=31}}. W dniach 4–8 maja 1968 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „[[ORP Czapla (1964)|Czapla]]”, „Wicher”, „[[ORP Sęp (1938)|Sęp]]” i „[[ORP Bielik (1955)|Bielik]]”) pod dowództwem wiceadm. Zdzisława Studzińskiego złożył wizytę w [[Rostock]]u{{odn|Serafin|2008|s=89}}{{odn|Rochowicz|2003b|s=28}}.
ORP „Orlik” został wcielony do służby w [[Marynarka Wojenna|Marynarce Wojennej]] 24 sierpnia 1963 roku, w obecności Szefa [[Sztab Generalny Wojska Polskiego|Sztabu Generalnego Wojska Polskiego]] gen. broni [[Jerzy Bordziłowski|Jerzego Bordziłowskiego]] i dowódcy Marynarki Wojennej wiceadm. [[Zdzisław Studziński|Zdzisława Studzińskiego]]{{odn|Koszela|2017|s=22}}{{odn|Serafin|2008|s=72}}{{refn|grupa=uwaga|Identycznie podają {{odn|Ciślak|1995|s=90|ref=nie}}, {{odn|Wasiewski|s=256|ref=nie}}, {{odn|Pietlewannyj|2009|s=138|ref=nie}} i {{odn|Czerski|Waśko|1980|s=114|ref=nie}}. Natomiast {{odn|Kamiński|2008|s=29|ref=nie}}, {{odn|Pater|s=50|ref=nie}}, {{odn|Rochowicz|2000|s=37|ref=nie}} i {{odn|Gogin|2020|ref=nie}} podają inną datę przyjęcia do służby – 25 sierpnia 1963 roku.}}. Okręt z [[Numer burtowy|oznaczeniem burtowym]] 613 wszedł w skład 13. Dywizjonu Trałowców [[9 Flotylla Obrony Wybrzeża|9. Flotylli Obrony Wybrzeża]], stacjonując na [[Rejon Umocniony Hel|Helu]], a jego pierwszym dowódcą został [[Kapitan marynarki|kpt. mar.]] [[Zenon Kulej]]{{odn|Koszela|2017|s=22}}{{odn|Serafin|2008|s=72}}. Zadaniem okrętu było poszukiwanie pól minowych i ich niszczenie, trałowanie rozpoznawcze i kontrolne, wytyczanie torów pływania i prowadzenie za trałami okrętów lub ich zespołów{{odn|Ciślak|1995|s=91}}{{odn|Pater|s=50}}. Jednostka wraz z bliźniaczymi trałowcami brała udział w niemal wszystkich ważniejszych ćwiczeniach polskich okrętów oraz manewrach flot [[Układ Warszawski|Układu Warszawskiego]], uczestnicząc też często w unieszkodliwianiu niewybuchów pochodzących z okresu [[II wojna światowa|II wojny światowej]]{{odn|Kamiński|2008|s=28-29}}. W dniach 3–7 lipca 1965 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „[[ORP Jastrząb (1963)|Jastrząb]]” i „[[ORP Wicher (1949)|Wicher]]”) pod dowództwem [[Komandor porucznik|kmdra por.]] [[Oficer dyplomowany|dypl.]] [[Tadeusz Mandat|Tadeusza Mandata]] złożył wizytę w [[Helsinki|Helsinkach]]{{odn|Serafin|2008|s=80}}{{odn|Rochowicz|2001|s=44}}. W lutym 1967 roku załoga trałowca ufundowała [[Książeczka oszczędnościowa|książeczkę mieszkaniową]] [[Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski|PKO]] 12-letniej wychowance [[Dom dziecka|Domu dziecka]] w [[Malbork]]u, Annie Bellowskiej{{odn|Wasiewski|s=64}}. Od 28 lipca do 1 sierpnia 1967 roku OORP „Orlik”, „[[ORP Albatros (1965)|Albatros]]” i „Wicher”, pod dowództwem [[Kontradmirał|kadm.]] [[Zygmunt Rudomino|Zygmunta Rudomino]], gościły w [[Edynburg]]u{{odn|Serafin|2008|s=87}}{{odn|Rochowicz|2003a|s=31}}. W dniach 4–8 maja 1968 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „[[ORP Czapla (1964)|Czapla]]”, „Wicher”, „[[ORP Sęp (1938)|Sęp]]” i „[[ORP Bielik (1955)|Bielik]]”) pod dowództwem wiceadm. Zdzisława Studzińskiego złożył wizytę w [[Rostock]]u{{odn|Serafin|2008|s=89}}{{odn|Rochowicz|2003b|s=28}}.


Na początku lat 70. ORP „Orlik” był [[Okręt flagowy|jednostką flagową]] I grupy 13. Dywizjonu Trałowców{{odn|Sołkiewicz|2015|s=456}}. Między 11 a 15 października 1971 roku, z okazji „Dni Polskich” w [[Göteborg]]u gościł zespół okrętów MW w składzie: OORP „Orlik”, „[[ORP Kormoran (1963)|Kormoran]]” i „[[ORP Gryf (1945)|Gryf]]”, pod dowództwem [[Komandor|kmdra]] [[Józef Ćwirko|Józefa Ćwirko]]{{odn|Serafin|2008|s=98}}{{odn|Wasiewski|s=309}}. W latach 1970–1974 okręt uczestniczył w poszukiwaniu min na obszarze przeznaczonym pod budowę [[Port Północny|Portu Północnego]] w Gdańsku{{odn|Kamiński|2008|s=29}}. W czerwcu 1976 roku, w związku z wprowadzeniem przez MW zmiennego systemu numeracji okrętów, jednostce zmieniono numer burtowy na 643{{odn|Rochowicz|2020|s=63}}. W połowie 1976 roku dokonano kolejnej zmiany oznaczenia jednostki, która otrzymała numer 668{{odn|Rochowicz|2020|s=64}}. W dniach 23–27 lipca 1976 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „[[ORP Warszawa (1957)|Warszawa]]” i „[[ORP Studzianki|Studzianki]]”) pod dowództwem [[Wiceadmirał|wadm.]] [[Ludwik Janczyszyn|Ludwika Janczyszyna]] złożył wizytę w [[Petersburg|Leningradzie]]{{odn|Rochowicz|2020|s=64}}{{odn|Czerski|Waśko|1980|s=146}}. Do pierwotnego oznaczenia (613) okręt powrócił w połowie 1978 roku{{odn|Rochowicz|2020|s=67}}. Od 6 do 9 sierpnia 1987 roku OORP „Orlik”, „[[ORP Mewa (1966)|Mewa]]” i „[[ORP Wodnik|Wodnik]]”, pod dowództwem kmdra [[Kazimierz Wolan|Kazimierza Wolana]], złożyły wizytę w Helsinkach{{odn|Serafin|2008|s=129}}{{odn|Wasiewski|s=238}}.
Na początku lat 70. ORP „Orlik” był [[Okręt flagowy|jednostką flagową]] I grupy 13. Dywizjonu Trałowców{{odn|Sołkiewicz|2015|s=456}}. Między 11 a 15 października 1971 roku, z okazji „Dni Polskich” w [[Göteborg]]u gościł zespół okrętów MW w składzie: OORP „Orlik”, „[[ORP Kormoran (1963)|Kormoran]]” i „[[ORP Gryf (1945)|Gryf]]”, pod dowództwem [[Komandor|kmdra]] [[Józef Ćwirko|Józefa Ćwirko]]{{odn|Serafin|2008|s=98}}{{odn|Wasiewski|s=309}}. W latach 1970–1974 okręt uczestniczył w poszukiwaniu min na obszarze przeznaczonym pod budowę [[Port Północny|Portu Północnego]] w Gdańsku{{odn|Kamiński|2008|s=29}}. W czerwcu 1976 roku, w związku z wprowadzeniem przez MW zmiennego systemu numeracji okrętów, jednostce zmieniono numer burtowy na 643{{odn|Rochowicz|2020|s=63}}. W połowie 1976 roku dokonano kolejnej zmiany oznaczenia jednostki, która otrzymała numer 668{{odn|Rochowicz|2020|s=64}}. W dniach 23–27 lipca 1976 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „[[ORP Warszawa (1957)|Warszawa]]” i „[[ORP Studzianki|Studzianki]]”) pod dowództwem [[Wiceadmirał|wadm.]] [[Ludwik Janczyszyn|Ludwika Janczyszyna]] złożył wizytę w [[Petersburg|Leningradzie]], uczestnicząc w defiladzie okrętów na [[Newa|Newie]]{{odn|Rochowicz|2020|s=64}}{{odn|Wasiewski|s=219, 221}}. Do pierwotnego oznaczenia (613) okręt powrócił w połowie 1978 roku{{odn|Rochowicz|2020|s=67}}. Od 6 do 9 sierpnia 1987 roku OORP „Orlik”, „[[ORP Mewa (1966)|Mewa]]” i „[[ORP Wodnik|Wodnik]]”, pod dowództwem kmdra [[Kazimierz Wolan|Kazimierza Wolana]], złożyły wizytę w Helsinkach{{odn|Serafin|2008|s=129}}{{odn|Wasiewski|s=238}}.


Podczas długoletniej służby modernizacji poddano wyposażenie radioelektroniczne okrętu: radar Lin-M został zastąpiony nowszym TRN-823, system „swój-obcy” Kremnij-2 wymieniono na Nichrom-RR, dodano też drugą stację radiolokacyjną SRN-2061{{odn|Ciślak|1995|s=91-92}}. Usunięto również przestarzały system radionawigacji Rym-K, zastępując go nowocześniejszym Bras (z odbiornikiem Hals); zamontowano też odbiorniki brytyjskiego systemu radionawigacyjnego Decca – Pirs-1M{{odn|Ciślak|1995|s=91}}{{odn|Kamiński|2008|s=29}}. W pierwszej połowie lat 80. wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze trałowca, instalując na wysokości komina po obu burtach dwie poczwórne wyrzutnie Fasta-4M rakiet przeciwlotniczych [[Strzała-2]]M (z łącznym zapasem 16 pocisków){{odn|Koszela|2017|s=22}}{{odn|Ciślak|1995|s=92}}. Zmiany objęły również wyposażenie trałowe: trał kontaktowy MT-2 zmodernizowano do wariantu MT-2W (z przecinakami wybuchowymi), zainstalowano też nowy polski trał elektromagnetyczny TEM-PE-2 i głębokowodny, szybkobieżny trał akustyczny BGAT{{odn|Kamiński|2008|s=29}}. W drugiej połowie lat 80. na jednostce testowano prototyp zestawu rakietowo-artyleryjskiego [[ZU-23-2MR Wróbel II]]{{odn|Ciślak|1995|s=92}}.
Podczas długoletniej służby modernizacji poddano wyposażenie radioelektroniczne okrętu: radar Lin-M został zastąpiony nowszym TRN-823, system „swój-obcy” Kremnij-2 wymieniono na Nichrom-RR, dodano też drugą stację radiolokacyjną SRN-2061{{odn|Ciślak|1995|s=91-92}}. Usunięto również przestarzały system radionawigacji Rym-K, zastępując go nowocześniejszym Bras (z odbiornikiem Hals); zamontowano też odbiorniki brytyjskiego systemu radionawigacyjnego Decca – Pirs-1M{{odn|Ciślak|1995|s=91}}{{odn|Kamiński|2008|s=29}}. W pierwszej połowie lat 80. wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze trałowca, instalując na wysokości komina po obu burtach dwie poczwórne wyrzutnie Fasta-4M rakiet przeciwlotniczych [[Strzała-2]]M (z łącznym zapasem 16 pocisków){{odn|Koszela|2017|s=22}}{{odn|Ciślak|1995|s=92}}. Zmiany objęły również wyposażenie trałowe: trał kontaktowy MT-2 zmodernizowano do wariantu MT-2W (z przecinakami wybuchowymi), zainstalowano też nowy polski trał elektromagnetyczny TEM-PE-2 i głębokowodny, szybkobieżny trał akustyczny BGAT{{odn|Kamiński|2008|s=29}}. W drugiej połowie lat 80. na jednostce testowano prototyp zestawu rakietowo-artyleryjskiego [[ZU-23-2MR Wróbel II]]{{odn|Ciślak|1995|s=92}}.

Wersja z 11:43, 23 gru 2020

Ten artykuł został nominowany do wyróżnienia „Dobry Artykuł”.
Weź udział w dyskusji na ten temat.
Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.
ORP Orlik
Ilustracja
Bliźniaczy trałowiec ORP „Flaming”
Klasa

trałowiec

Typ

206F

Projekt

B206F

Oznaczenie NATO

Krogulec class

Historia
Stocznia

Stocznia im. Komuny Paryskiej, Gdynia

Położenie stępki

1 września 1961

Wodowanie

30 maja 1962

 Marynarka Wojenna (PRL)
Wejście do służby

24 sierpnia 1963

Wycofanie ze służby

16 października 1989

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 426 ton
pełna: 470 t

Długość

całkowita: 58,2 metra

Szerokość

7,97 m

Zanurzenie

2,14 m

Napęd
2 silniki wysokoprężne FIAT 2312 SS o łącznej mocy 2648 kW (3600 KM)
2 śruby
Prędkość

18,4 węzła

Zasięg

2000 Mm przy prędkości 17 węzłów

Sensory
sonar Tamir-11M
radar Lin-M
system „swój-obcy” Kremnij-2
radionamiernik ARP-50-1,2M
Uzbrojenie
6 działek kal. 25 mm 2M-3M (3 x II)
2 zrzutnie bg, 10-16 min
Wyposażenie
trał kontaktowy MT-2
trał magnetyczny TEM-52M
trał akustyczny BAT-2
radiostacja R-609
Załoga

49

ORP Orlik – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jednostka prototypowa serii dwunastu okrętów proj. 206F. Jednostka mierzyła 58,2 metra długości, 7,97 metra szerokości i miała zanurzenie 2,14 metra, a jej wyporność pełna wynosiła 470 ton. Uzbrojona była w trzy podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kal. 25 mm i bomby głębinowe, a ponadto była przystosowana do przewozu i stawiania min morskich.

Okręt został zwodowany 30 maja 1962 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go 24 sierpnia 1963 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona numerem burtowym 613, cały okres służby spędziła w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu. Okręt został skreślony z listy floty po ponad 25-letnim czasie użytkowania w październiku 1989 roku.

Projekt i budowa

Sylwetka trałowca proj. 206F

Prace nad nowym typem trałowca rozpoczęły się w gdańskim Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 2 w 1958 roku, w celu zastąpienia służących od 1946 roku trałowców proj. 253Ł[1]. Nowe okręty miały być więc początkowo trałowcami redowymi, zdolnymi do prowadzenia trałowań kontaktowych i niekontaktowych w rejonie baz morskich i stawiania niewielkich zagród minowych, o wyporności około 200 ton, prędkości 18 węzłów, zasięgu 3000 Mm, uzbrojeniu składającym się z dwóch działek kalibru 45 mm i czterech wkm kal. 14,5 mm i standardowym dla końca lat 50. wyposażeniu trałowym[2]. Dowództwo Marynarki Wojennej opublikowało jednocześnie wymagania na nowy trałowiec bazowy o wyporności 570 ton, mimo trwania przygotowań do podjęcia licencyjnej produkcji radzieckich trałowców proj. 254[3]. CKBO nr 2 pod kierownictwem inż. Henryka Andrzejewskiego przygotowało zarówno projekt trałowca redowego (pod oznaczeniem 206), jak też cztery projekty większego trałowca bazowego (proj. 250–253)[4]. Po wielu dyskusjach postanowiono zaprzestać prac nad trałowcami bazowymi proj. 250–253 na rzecz przekształcenia w trałowiec bazowy jednostki projektu 206[5]. W 1959 roku CKBO nr 2 opracował zmodyfikowany projekt trałowca o wyporności 425 ton, którego napęd miały stanowić włoskie silniki wysokoprężne FIAT, wobec braku odpowiednich jednostek napędowych produkowanych w państwach socjalistycznych[5][a]. Projekt (pod oznaczeniem B206F[b]) został przyjęty do realizacji w grudniu 1959 roku przez Ministra Obrony Narodowej, lecz ostateczny projekt techniczny zatwierdzono w Dowództwie MW dopiero 19 lutego 1962 roku[8]. Koszty dokumentacji wyniosły 1,7 mln zł, zaś budowa prototypu (czyli przyszłego „Orlika”) kosztowała 80 mln zł[9]. Roczny limit eksploatacyjny jednostki określono na 700 godzin, a żywotność konstrukcji na 20 lat[10].

ORP „Orlik” zbudowany został w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni (numer stoczniowy 206F/1)[11][12]. Głównym budowniczym okrętu był Eugeniusz Kotowicz, zaś nadzór wojskowy nad budową sprawował kmdr ppor. inż. Konstanty Cudny[13]. Stocznia zastosowała metodę budowy kadłuba jednostki z sekcji, łączonych na pochylni (opracowaną wcześniej w celu masowej budowy trawlerów)[7]. Stępkę okrętu położono 1 września 1961 roku[11][14], a zwodowany został 30 maja 1962 roku[11][14][c]. Trałowiec otrzymał tradycyjną dla polskich okrętów minowych nazwę pochodzącą od ptaka – orlika. W czerwcu 1963 roku rozpoczęły się próby morskie jednostki[15].

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był gładkopokładowym, pełnomorskim trałowcem, przystosowanym do pływania w warunkach częściowego oblodzenia[9][16]. Długość całkowita wynosiła 58,2 metra, szerokość 7,97 metra i zanurzenie 2,14 metra[5][17]. Wysokość boczna miała wielkość 4 metry[12]. Wykonany ze stali, całkowicie spawany kadłub jednostki został wzmocniony w celu zwiększenia odporności na podwodne wybuchy[9]. Podzielony był na siedem przedziałów wodoszczelnych: (od dziobu): I – forpik (magazyn bosmański, sprzętu okrętowego i żywnościowy, skrzynia łańcuchowa i winda kotwiczna), II – stacja radiolokacyjna oraz magazyn artyleryjski i elektryczny, III – pomieszczenia mieszkalne oraz pomieszczenie żyrokompasów i centrali artyleryjskiej, IV – siłownia pomocnicza, V – siłownia główna z centrum sterowania napędem, VI – rufowe pomieszczenie załogi i VII – magazyn sprzętu trałowego, maszyna sterowa i zrzutnie bomb głębinowych[18]. W najniższym poziomie kadłuba mieściły się zbiorniki paliwa, wody słodkiej i użytkowej oraz wały napędowe[19]. Na dolnym poziomie nadbudówki znajdowały się kabiny oficerów, mesa, kuchnia, sanitariaty i podręczne magazyny żywności[19]. W górnej części mieściła się sterówka oraz kabiny: radiowa, nawigacyjna i sonaru oraz, na pokładzie sygnałowym, pokryte brezentowym dachem stanowisko dowodzenia i lekki, trójpodporowy maszt z antenami urządzeń radiotechnicznych[19][20]. Wyporność standardowa wynosiła 426 ton, zaś pełna 470 ton[5][11][d].

Okręt napędzany był przez dwa nienawrotne, turbodoładowane 12-cylindrowe czterosuwowe silniki wysokoprężne w układzie V FIAT 2312SS o maksymalnej mocy 1324 kW (1800 KM) każdy (nominalna moc wynosiła 1400 KM przy 920 obr./min), poruszające poprzez przekładnie redukcyjne Lohman GUB dwiema śrubami nastawnymi Lips-Schelde[7][21]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 18,4 węzła (ekonomiczna – 17 węzłów)[11][22]. Okręt mógł zabrać 55,5 tony paliwa okrętowego, co zapewniało zasięg wynoszący 2000 Mm przy prędkości 17 węzłów[17][21][e]. Na rufie znajdowały się dwa podwieszane, zrównoważone stery, poruszane maszynką sterową MS25[7]. Energię elektryczną zapewniały cztery brytyjskie generatory główne Ruston S324M o mocy 60 kVA każdy (składające się z prądnicy i silnika Leyland SW400 o mocy 72 KM przy 1500 obr./min), generator postojowy S322M o mocy 27 kVA oraz generator trału elektromagnetycznego M50[7][11]. Autonomiczność okrętu wynosiła 12 dób[12][22]. Jednostka mogła bezpiecznie pływać przy stanie morza 8, zaś zadania trałowe wykonywać do stanu morza 4, z prędkością od 0 do 12 węzłów[7][21].

Zestaw artyleryjski 2M-3M kal. 25 mm

Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły trzy podwójne zestawy działek automatycznych 2M-3M kal. 25 mm, z łącznym zapasem amunicji wynoszącym 6000 naboi, umieszczone przed nadbudówką na osi symetrii okrętu (jedno stanowisko) oraz na nadbudówce rufowej (dwa stanowiska obok siebie)[17][15]. Broń ZOP stanowiły dwie podpokładowe zrzutnie bomb głębinowych z łącznym zapasem 12 bomb B-1[11][21]. Ponadto okręt miał dwa pokładowe tory minowe, na których mógł zamiennie przenosić: 10 min typu KB lub AMD-500, 16 wz. 08/39 lub 8 typu AMD-1000[11][23]. Załoga uzbrojona była także w broń indywidualną, którą stanowiły 22 kbk AK i 8 pistoletów, z łącznym zapasem 17 000 sztuk amunicji[21].

Wyposażenie trałowe stanowiły: trał kontaktowy MT-2, elektromagnetyczny TEM-52M i akustyczny BAT-2[11][21]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało system rozpoznawczy „swój-obcy” typu Kremnij-2, radiostację UKF R-609, nadajnik KF R-644, odbiornik KF R-671, odbiornik pełnozakresowy R-619, radionamiernik ARP-50-1,2M, sonar Tamir-11M (MG-11M), radar obserwacji ogólnej Lin-M i system radionawigacji Rym-K[7][11][f]. Jednostka wyposażona była też w zrzutnie dla 8 świec dymnych MDSz, żyrokompas Kurs-4, kompasy magnetyczne UKPM-1M i UKPM-3M, echosondę NEŁ-5, log MGŁ-25 i pracujący w podczerwieni system pływania zespołowego Chmiel[7].

Trałowiec został dostosowany do biernej obrony przeciwatomowej i przeciwchemicznej. W tym celu zbudowano trzy pomieszczenia z urządzeniami filtrowentylacyjnymi, a także zamontowano urządzenia dozymetryczne oraz rurociągi do zraszania i spłukiwania okrętu[21].

Załoga okrętu składała się początkowo z 49 osób – 5 oficerów, 16 podoficerów i 28 marynarzy[12][24].

Służba

Polskie trałowce proj. 206F w morzu

ORP „Orlik” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej 24 sierpnia 1963 roku, w obecności Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. broni Jerzego Bordziłowskiego i dowódcy Marynarki Wojennej wiceadm. Zdzisława Studzińskiego[11][25][g]. Okręt z oznaczeniem burtowym 613 wszedł w skład 13. Dywizjonu Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża, stacjonując na Helu, a jego pierwszym dowódcą został kpt. mar. Zenon Kulej[11][25]. Zadaniem okrętu było poszukiwanie pól minowych i ich niszczenie, trałowanie rozpoznawcze i kontrolne, wytyczanie torów pływania i prowadzenie za trałami okrętów lub ich zespołów[7][15]. Jednostka wraz z bliźniaczymi trałowcami brała udział w niemal wszystkich ważniejszych ćwiczeniach polskich okrętów oraz manewrach flot Układu Warszawskiego, uczestnicząc też często w unieszkodliwianiu niewybuchów pochodzących z okresu II wojny światowej[26]. W dniach 3–7 lipca 1965 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „Jastrząb” i „Wicher”) pod dowództwem kmdra por. dypl. Tadeusza Mandata złożył wizytę w Helsinkach[27][28]. W lutym 1967 roku załoga trałowca ufundowała książeczkę mieszkaniową PKO 12-letniej wychowance Domu dziecka w Malborku, Annie Bellowskiej[29]. Od 28 lipca do 1 sierpnia 1967 roku OORP „Orlik”, „Albatros” i „Wicher”, pod dowództwem kadm. Zygmunta Rudomino, gościły w Edynburgu[30][31]. W dniach 4–8 maja 1968 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „Czapla”, „Wicher”, „Sęp” i „Bielik”) pod dowództwem wiceadm. Zdzisława Studzińskiego złożył wizytę w Rostocku[32][33].

Na początku lat 70. ORP „Orlik” był jednostką flagową I grupy 13. Dywizjonu Trałowców[34]. Między 11 a 15 października 1971 roku, z okazji „Dni Polskich” w Göteborgu gościł zespół okrętów MW w składzie: OORP „Orlik”, „Kormoran” i „Gryf”, pod dowództwem kmdra Józefa Ćwirko[35][36]. W latach 1970–1974 okręt uczestniczył w poszukiwaniu min na obszarze przeznaczonym pod budowę Portu Północnego w Gdańsku[14]. W czerwcu 1976 roku, w związku z wprowadzeniem przez MW zmiennego systemu numeracji okrętów, jednostce zmieniono numer burtowy na 643[37]. W połowie 1976 roku dokonano kolejnej zmiany oznaczenia jednostki, która otrzymała numer 668[38]. W dniach 23–27 lipca 1976 roku zespół okrętów MW (OORP „Orlik”, „Warszawa” i „Studzianki”) pod dowództwem wadm. Ludwika Janczyszyna złożył wizytę w Leningradzie, uczestnicząc w defiladzie okrętów na Newie[38][39]. Do pierwotnego oznaczenia (613) okręt powrócił w połowie 1978 roku[40]. Od 6 do 9 sierpnia 1987 roku OORP „Orlik”, „Mewa” i „Wodnik”, pod dowództwem kmdra Kazimierza Wolana, złożyły wizytę w Helsinkach[41][42].

Podczas długoletniej służby modernizacji poddano wyposażenie radioelektroniczne okrętu: radar Lin-M został zastąpiony nowszym TRN-823, system „swój-obcy” Kremnij-2 wymieniono na Nichrom-RR, dodano też drugą stację radiolokacyjną SRN-2061[43]. Usunięto również przestarzały system radionawigacji Rym-K, zastępując go nowocześniejszym Bras (z odbiornikiem Hals); zamontowano też odbiorniki brytyjskiego systemu radionawigacyjnego Decca – Pirs-1M[7][14]. W pierwszej połowie lat 80. wzmocniono uzbrojenie przeciwlotnicze trałowca, instalując na wysokości komina po obu burtach dwie poczwórne wyrzutnie Fasta-4M rakiet przeciwlotniczych Strzała-2M (z łącznym zapasem 16 pocisków)[11][20]. Zmiany objęły również wyposażenie trałowe: trał kontaktowy MT-2 zmodernizowano do wariantu MT-2W (z przecinakami wybuchowymi), zainstalowano też nowy polski trał elektromagnetyczny TEM-PE-2 i głębokowodny, szybkobieżny trał akustyczny BGAT[14]. W drugiej połowie lat 80. na jednostce testowano prototyp zestawu rakietowo-artyleryjskiego ZU-23-2MR Wróbel II[20].

ORP „Orlik” został wycofany ze służby po ponad 25-letnim okresie eksploatacji 16 października 1989 roku[11][14].

Dowódcy okrętu[44][45]

Uwagi

  1. ↑ Początkowo planowano użyć do napędu trałowców holenderskie silniki wysokoprężne RHUB 215 o mocy 1500 KM, jednak nie udało się uzyskać na nie licencji (podobnie zresztą jak na silniki Fiata, które w liczbie 24 sztuk zakupiono ostatecznie za kwotę 2,4 mln USD)[6].
  2. ↑ Litera „F” w oznaczeniu projektu symbolizuje prawdopodobnie użyte do napędu trałowców silniki Fiata[7].
  3. ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 90, Pater ↓, s. 50 i Gogin 2020 ↓ podają, że stępkę okrętu położono 8 lutego 1962 roku, zaś wodowanie odbyło się 31 maja 1962 roku.
  4. ↑ Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 316 podają wyporność standardową 424 tony i pełną 503 tony, zaś Piwowoński 1989 ↓, s. 336 podaje, że wyporność wynosiła 450/483 tony.
  5. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 26 i Koszela 2017 ↓, s. 22 podają, że zasięg wynosił 2000 Mm przy prędkości 15 węzłów, zaś Piwowoński 1989 ↓, s. 336, że 3200 Mm przy 12 węzłach.
  6. ↑ Pietlewannyj 2009 ↓, s. 138 i Gogin 2020 ↓ podają, że na okręcie zamontowano radar obserwacji ogólnej Don.
  7. ↑ Identycznie podają Ciślak 1995 ↓, s. 90, Wasiewski ↓, s. 256, Pietlewannyj 2009 ↓, s. 138 i Czerski i Waśko 1980 ↓, s. 114. Natomiast Kamiński 2008 ↓, s. 29, Pater ↓, s. 50, Rochowicz 2000 ↓, s. 37 i Gogin 2020 ↓ podają inną datę przyjęcia do służby – 25 sierpnia 1963 roku.
  8. ↑ Daty 1974–1975 skorygowane na podstawie Królikowski i Wierzykowski 2019 ↓, s. 154, 369; natomiast Wierzykowski 2012 ↓, s. 40 i Wierzykowski 2017 ↓, s. 142 podają błędnie 1972–1975.

Przypisy

  1. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 23.
  2. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 23-24.
  3. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 24.
  4. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 24-25.
  5. ↑ a b c d Kamiński 2008 ↓, s. 26.
  6. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 25-27.
  7. ↑ a b c d e f g h i j Ciślak 1995 ↓, s. 91.
  8. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 26-27.
  9. ↑ a b c Kamiński 2008 ↓, s. 27.
  10. ↑ Pater ↓, s. 49.
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Koszela 2017 ↓, s. 22.
  12. ↑ a b c d Ciślak 1995 ↓, s. 90.
  13. ↑ Ciesielski, Pater i Przybylski 1992 ↓, s. 275.
  14. ↑ a b c d e f Kamiński 2008 ↓, s. 29.
  15. ↑ a b c Pater ↓, s. 50.
  16. ↑ Gardiner i Chumbley 1996 ↓, s. 316.
  17. ↑ a b c Pietlewannyj 2009 ↓, s. 138.
  18. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 27-28.
  19. ↑ a b c Kamiński 2008 ↓, s. 28.
  20. ↑ a b c Ciślak 1995 ↓, s. 92.
  21. ↑ a b c d e f g Pater ↓, s. 51.
  22. ↑ a b Pater ↓, s. 52.
  23. ↑ Pater ↓, s. 50-51.
  24. ↑ Gogin 2020 ↓.
  25. ↑ a b Serafin 2008 ↓, s. 72.
  26. ↑ Kamiński 2008 ↓, s. 28-29.
  27. ↑ Serafin 2008 ↓, s. 80.
  28. ↑ Rochowicz 2001 ↓, s. 44.
  29. ↑ Wasiewski ↓, s. 64.
  30. ↑ Serafin 2008 ↓, s. 87.
  31. ↑ Rochowicz 2003a ↓, s. 31.
  32. ↑ Serafin 2008 ↓, s. 89.
  33. ↑ Rochowicz 2003b ↓, s. 28.
  34. ↑ Sołkiewicz 2015 ↓, s. 456.
  35. ↑ Serafin 2008 ↓, s. 98.
  36. ↑ Wasiewski ↓, s. 309.
  37. ↑ Rochowicz 2020 ↓, s. 63.
  38. ↑ a b Rochowicz 2020 ↓, s. 64.
  39. ↑ Wasiewski ↓, s. 219, 221.
  40. ↑ Rochowicz 2020 ↓, s. 67.
  41. ↑ Serafin 2008 ↓, s. 129.
  42. ↑ Wasiewski ↓, s. 238.
  43. ↑ Ciślak 1995 ↓, s. 91-92.
  44. ↑ Wierzykowski 2012 ↓, s. 40.
  45. ↑ Wierzykowski 2017 ↓, s. 142.

Bibliografia

  • Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Wyd. I. Warszawa: Bellona, 1992. ISBN 83-1108-202-2.
  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
  • Franciszek Czerski, Zdzisław Waśko: Mała Kronika Polskiej Marynarki Wojennej. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Obronnej, 1980.
  • Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: ORLIK minesweepers (project 206F, 1963 - 1967). Navypedia. [dostęp 2020-12-19]. (ang.).
  • Jerzy M. Kamiński. Współczesne „ptaszki” czyli historia projektu 206. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 9 (81), 2008. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-68-9.
  • Janusz Królikowski, Waldemar Wierzykowski: Wielka księga dowódców okrętów Polskiej Marynarki Wojennej. 1918-2018. Gdynia: Akademia Marynarki Wojennej, 2019. ISBN 978-83-952141-6-5.
  • Walter Pater. Polskie trałowce typu Orlik (proj. „206F”). „Okręty Wojenne”. Nr 11. Wydawnictwo Okręty Wojenne, Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X. 
  • M.B. Pietlewannyj: Korabli stran Warszawskogo dogowora. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2009. ISBN 978-5-8172-0127-7. (ros.).
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
  • Robert Rochowicz. Narcyz – system zmiennych numerów burtowych. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 11-12 (201), 2020. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Robert Rochowicz. Z dziejów Polskiej Marynarki Wojennej. Rok 1963. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 6 (25), 2000. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Robert Rochowicz. Z dziejów Polskiej Marynarki Wojennej. Rok 1965. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 5 (30), 2001. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Robert Rochowicz. Z dziejów Polskiej Marynarki Wojennej. Rok 1967. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 1 (38), 2003. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Robert Rochowicz. Z dziejów Polskiej Marynarki Wojennej. Rok 1968. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 4-5 (41), 2003. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
  • Henryk Sołkiewicz (red.): Ewolucyjny rozwój sił okrętowych Marynarki Wojennej w latach 1945–2010. Gdynia: Wydawnictwo BP/Akademia Marynarki Wojennej, 2015. ISBN 978-83-941308-4-8.
  • Józef Wasiewski (red.): Kalendarium dziejów polskiej Marynarki Wojennej 1918–1993. Gdynia: Dowództwo Marynarki Wojennej.
  • Waldemar Wierzykowski: Od kanonierki do fregaty. Okręty spod biało-czerwonej i ich dowódcy 1920-2011. Świnoujście: 2012.
  • Waldemar Wierzykowski: Polska Marynarka Wojenna: ilustrowane kalendarium 1918-2018. T. II: 1946–1989. Świnoujście, Gdynia: Wydawnictwo BP, Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte, 2017. ISBN 978-83-65763-07-5.
Trałowce projektu 206F

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=ORP_Orlik_(1962)&oldid=61747463”