Ewa Bandrowska-Turska

Ewa Bandrowska-Turska
Data i miejsce urodzenia	20 maja 1894 ; Kraków
Data i miejsce śmierci	25 czerwca 1979 ; Warszawa
Typ głosu	sopran
Gatunki	opera,
Zawód	śpiewaczka, pedagog
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 6 sie 2024, była oparta na tej wersji.

Ewa Helena Bandrowska-Turska (ur. 20 maja 1894 w Krakowie, zm. 25 czerwca 1979 w Warszawie) – polska śpiewaczka, primadonna Opery Warszawskiej.

Życiorys

Urodziła się w rodzinie Tytusa Bandrowskiego, prof. chemii UJ, i Adeli z Chowańców. Jej ojcem chrzestnym był Adam Asnyk. Miała brata malarza - Adama Bandrowskiego^[1]. Maturę uzyskała w Gimnazjum św. Jadwigi we Lwowie. Wychowywała się w muzykalnym środowisku. Śpiewu uczyła się pod kierunkiem stryja - Aleksandra Bandrowskiego, głos kształciła u Heleny Zboińskiej-Ruszkowskiej w Wiedniu. Tam też w 1916 zadebiutowała na koncercie w Domu Polskim. Za oficjalny jej debiut uznano partię Małgorzaty w Fauście Charlesa Gounoda śpiewaną 19 lutego 1917 na scenie Teatru Wielkiego w Warszawie. W latach 1917–1922 występowała w zespole operowym Teatru Miejskiego we Lwowie. Po kuracji w Zakopanem (spowodowanej chorobą płuc) powróciła na scenę warszawskiej opery, gdzie śpiewała do 1924, zaś w latach 1923–1925 występowała w Teatrze Wielkim w Poznaniu, w latach następnych na scenach Lwowa, Katowic, Poznania i ponownie Warszawy, gdzie w Teatrze Wielkim była solistką, z przerwami, do 1937.

W czasie II wojny światowej mieszkała w Warszawie. Od kwietnia 1940 pracowała jako kelnerka w kawiarni „U Aktorek”, śpiewała także w kawiarni „Salon Sztuki” prowadzonej przez Bolesława Woytowicza (do 1943). Po powstaniu warszawskim znalazła się w Krakowie.

Po wojnie występowała na scenach i estradach w kraju - w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, a także za granicą - w Związku Radzieckim, Czechosłowacji, krajach skandynawskich, Francji, Anglii, Jugosławii. W latach 1949–1961 występowała na scenie Opery w Warszawie.

Prowadziła jednocześnie działalność pedagogiczną, w latach 1945–1949 była profesorem w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, a od 1949 do 1951 w Wyższej Szkole Operowej w Poznaniu.

Przez wiele lat była prezeską Kapituły Członków Zasłużonych Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru i Filmu^[2].

W 1952 otrzymała Nagrodę Państwową I stopnia za wybitne osiągnięcia artystyczne w dziedzinie śpiewu operowego oraz za propagandę muzyki i wokalistyki polskiej za granicą^[3]^[4].

Od 1923 była żoną Mariana Turskiego. Jej warszawski dom znajdował się na Saskiej Kępie, przy ul. Francuskiej^[5].

Zmarła w Warszawie, pochowana w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 154b-4-11)^[6].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (22 lipca 1949)^[7]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[8]^[9]^[10]
Złoty Krzyż Zasługi (9 listopada 1931)^[11]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[12]

Przypisy

↑ Encyklopedia popularna PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, ISBN 978-83-01-01750-7 [dostęp 2023-09-02] (pol.).
↑ Tadeusz Władysław Świątek, Rafał Chwiszczuk, Od Sawy do Kamy, czyli kobiecy ruch społecznikowski, Wydawca Fundacja Cultus Warszawa 2011, s. 31.
↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-01].
↑ Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 2.
↑ Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 18. ISBN 83-915407-0-7.
↑ Cmentarz Stare Powązki: MARIAN TURSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-29] .
↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu sztuki”.
↑ Odznaczenia w dniu Święta Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 258 z 13 listopada 1937.
↑ Wysokie odznaczenie Bandrowskiej-Turskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 52 z 6 marca 1938.
↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi artystyczne oraz na polu propagandy muzyki polskiej zagranicą”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Linki zewnętrzne

Małgorzata Kosińska: Ewa Bandrowska-Turska. culture.pl, 2007-11. [dostęp 2013-03-06].
Audycje radiowe (2) „Ewa Bandrowska–Turska” z cyklu Maksyma Malkowa „Z kolekcji rzadkich nagrań” (ros.)
Ewa Bandrowska-Turska na zdjęciach w bibliotece Polona

[:2-1] Encyklopedia popularna PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982, ISBN 978-83-01-01750-7 [dostęp 2023-09-02] (pol.).

[2] Tadeusz Władysław Świątek, Rafał Chwiszczuk, Od Sawy do Kamy, czyli kobiecy ruch społecznikowski, Wydawca Fundacja Cultus Warszawa 2011, s. 31.

[3] Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-01].

[4] Dziennik Polski, rok VIII, nr 176, (2639), s. 2.

[5] Hanna Faryna-Paszkiewicz: Saska Kępa. Warszawa: Murator, 2001, s. 18. ISBN 83-915407-0-7.

[6] Cmentarz Stare Powązki: MARIAN TURSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-29] .

[7] M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie kultury i sztuki”.

[8] M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu sztuki”.

[9] Odznaczenia w dniu Święta Niepodległości. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 258 z 13 listopada 1937.

[10] Wysokie odznaczenie Bandrowskiej-Turskiej. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 52 z 6 marca 1938.

[11] M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi artystyczne oraz na polu propagandy muzyki polskiej zagranicą”.

[12] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]