Bolesław Woytowicz

Bolesław Woytowicz
Data i miejsce urodzenia	5 grudnia 1899 ; Dunajowce
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	11 lipca 1980 ; Katowice
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, pianista, pedagog
Powiązania	Akademia Muzyczna w Katowicach
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bolesław Woytowicz (ur. 5 grudnia 1899 w Dunajowcach na Podolu^[1], zm. 11 lipca 1980 w Katowicach)^[2]^[3] – polski kompozytor, pianista i pedagog związany m.in. z Państwową Wyższą Szkołą Muzyczną w Katowicach. Współtwórca śląskiej szkoły kompozytorów.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Michała (1877–1967) i Domicelli ze Zwolakowskich (1880–1967). Miał dziewięcioro rodzeństwa (jedno zmarło w niemowlęctwie), najstarszy był Bolesław, a następnie Wiktor, Wanda Staniszewska, Regina Michałowska, Halina Symonik, Kazimierz, Anna Radzimowska-Pachura, Henryk oraz Stefania Woytowicz-Rudnicka^[4]. Jego ojciec i dziadek Mikołaj byli organistami i to pod ich okiem pobierał pierwsze lekcje muzyki^[5].

Był dwukrotnie żonaty. Pierwszą żoną (od 19 maja 1931^[6] do 17 września 1946) była dr Wanda Grabińska, radca w Ministerstwie Opieki Społecznej, pierwsza kobieta na stanowisku sędziowskim w Polsce. Od 12 października 1946 jego drugą żoną była Irena Bielińska z Goszczyńskich (1902–1964), rzeczoznawca z zakresu historii sztuki^[4].

Zmarł w Katowicach, pochowany w grobowcu rodzinnym (obok żony Ireny Bielińskiej-Woytowiczowej) na cmentarzu Wilanowskim w Warszawie^[4].

Edukacja

Od 1912 uczył się w męskim gimnazjum klasycznym w Kamieńcu Podolskim, które ukończył w 1918 ze złotym medalem. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w wieku 14 lat w średniej szkole muzycznej pod kierunkiem Nowackiej i T. Hanickiego. W latach 1916–1917 uczył się gry na fortepianie u pianisty i kompozytora Aleksandra Wielhorskiego w Kamieńcu Podolskim. Zanim rozpoczął karierę muzyczną obronił doktorat z filologii słowiańskiej na uniwersytecie w Kijowie. Studiował także prawo i matematykę w Warszawie. W latach 1920–1924 studiował grę na fortepianie w warszawskiej Wyższej Szkole Muzycznej w klasie Aleksandra Michałowskiego. Na tej samej uczelni studiował kompozycję pod kierunkiem Witolda Maliszewskiego i Felicjana Szopskiego. W latach 1929–1932 studiował kompozycję u Nadii Boulanger w Paryżu^[2]^[3].

Działalność artystyczna

Od 1924 koncertował jako pianista, zarówno w kraju, jak i za granicą. m.in. we Francji, Czechosłowacji, Austrii, Niemczech, Szwajcarii, Włoszech, w krajach nadbałtyckich, Holandii, Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. W 1927 wziął udział w I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina, uzyskując w dowód uznania specjalny dyplom. Począwszy od kolejnego konkursu regularnie zasiadał w gronie jego jury^[2].

W czasie wojny, od 16 listopada 1939 prowadził w Warszawie kawiarnię z muzyką poważną, w której skupiała się działalność koncertowa i konspiracyjna środowiska muzycznego^[7]^[3]. Na początku lokal nosił nazwę „Dom Sztuki”, a w 1941 został przemianowany na „Kawiarnię prof. B. Woytowicza”^[4]. Woytowicz urządzał koncerty, pomagając w ten sposób artystom znajdującym się bez środków do życia. W kawiarni występowali m.in. Kazimierz Wiłkomirski, Eugenia Umińska, Irena Dubiska, duet fortepianowy Lutosławskiego i Panufnika, Zbigniew Drzewiecki, Jan Ekier, Ewa Bandrowska-Turska, Adam Didur, recitale dawał też sam Bolesław Woytowicz. Kawiarnia stanowiła jednocześnie miejsce spotkań muzyków prowadzących tajne nauczanie i uczestniczących w akcji oporu, była punktem kolportażu zakazanych ulotek i gazetek, „przechowalnią” dzieł sztuki, a nawet magazynem broni. W 1943 został aresztowany przez hitlerowców i osadzony na Pawiaku, gdzie spędził cztery tygodnie (od 22 maja do 23 czerwca 1943)^[5]. Przeżycia z tego okresu opisał w opublikowanych po wojnie wspomnieniach (W okupowanej Warszawie^[8]). W powstaniu warszawskim zniszczeniu uległy 22 rękopisy jego utworów, w tym m.in. Koncert fortepianowy, Concertino na ork. i I symfonia^[7].

Po wojnie kontynuował działalność koncertową. Występował do 1974, kiedy to postanowił całkowicie oddać się pracy pedagogicznej i komponowaniu. Wielokrotnie był jurorem w renomowanych międzynarodowych konkursach pianistycznych, m.in. w Bolzano, Montrealu, Budapeszcie, Paryżu i Rio de Janeiro^[9].

Działalność pedagogiczna

W 1945 rozpoczął pracę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach, gdzie pełnił m.in. funkcję rektora (1946) i dziekana Wydziału Teorii i Kompozycji, kierował też katedrą fortepianu (1962–1963). Od 1963 wykładał także w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (1963–1979, do 1969 roku jako kierownik tamtejszej I katedry Fortepianu^[10]), a przejściowo również w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie (1958–1961)^[7]^[11]. Pracę pedagogiczną kontynuował do przejścia na emeryturę w 1975^[7].

Działał w Związku Kompozytorów Polskich, w którym pełnił funkcję prezesa Zarządu Głównego (1939 i 1945)^[4], oraz był wiceprezesem (1951–1954) i kilkakrotnie członkiem zarządu. Był zaangażowany w prace Rady Wyższego Szkolnictwa Artystycznego przy Ministerstwie Kultury i Sztuki, rady programowej wydawnictw na fortepian PWM, Rady Naukowej Towarzystwa im. Fryderyka Chopina, również jako autor ministerialnych programów nauczania w wyższych szkołach muzycznych. W listopadzie 1949 został członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina^[12]. Zajmował się też pracami edytorskimi, przygotował do wydania szereg utworów fortepianowych, m.in. Ludwiga van Beethovena, Claude’a Debussy’ego, Edvarda Griega, Isaaca Albéniza i Ferenca Liszta^[7].

Uczniowie

w klasie fortepianu

w klasie kompozycji

Wybrane kompozycje

Dwa Mazurki na fortepian (1928)
Wariacje na fortepian (1928)
Dwanaście Pieśni na głos z fortepianem (1928–1930)
Fantazja na skrzypce i fortepian (1929)
Sonata na fortepian (1929)
Trzy Tańce na fortepian (1930)
Trio na flet, klarnet i fagot (1930)
L’enfant va dormir, kołysanka na sopran, flet, fagot i harfę (1930)
Oberek na fortepian (1930)
Mała Kantata Dziecięca na Pochwałę Bozi i Słońca na 3-głosowy chór dziecięcy a cappella (1931)
Kwartet Smyczkowy nr 1 (1932)
Koncert Fortepianowy (1932)
Suita Koncertowa na orkiestrę (1933)
Dwa Tańce Polskie na głos, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1933)
Żałobny Poemat „Pamięci Marszałka Piłsudskiego” na wielką orkiestrę symfoniczną (1935)
Concertino na małą orkiestrę symfoniczną (1936)
Powrót, balet (1937)
Symfonia nr 1, 20 wariacji w formie symfonii (1938)
Symfonia nr 2 „Warszawska” (1945)
Recitativo na skrzypce lub wiolonczelę i organy (1946)
Recitativo e arietta na fortepian (1947)
Dwanaście Etiud na fortepian (1948)

Kantata na Pochwałę Pracy na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę (1948)
Sześć Szkiców Symfonicznych na wielką orkiestrę symfoniczną (1949)
Nasza Pieśń wersja I na chór mieszany i małą orkiestrę symfoniczną (1950)
Nasza Pieśń wersja II na chór mieszany (1950)
Nasza Pieśń wersja III na głos i fortepian (1950)
Prorok, Kantata na bas, chór żeński, chór męski i orkiestrę symfoniczną (1950)
Pokój, wersja I, Pieśń na głos i fortepian (1951)
Pokój, wersja II, Pieśń na chór mieszany a cappella (1951)
Pokój, wersja III, Pieśń na chór mieszany i fortepian (1951)
Sonata na flet i fortepian (1952)
Kwartet smyczkowy nr 2 (1953)
Trzy Ludowe Pieśni Śląskie na chór mieszany (1955)
Lamento wersja I, wokaliza na sopran, klarnet i fortepian (1957)
The Great Fugue na kwartet smyczkowy i dwa zespoły smyczkowe (1958)
Lamento wersja II, wokaliza na sopran i orkiestrę symfoniczną (1959)
Dziesięć Etiud na fortepian (1960)
Symfonia nr 3 „Piano Concertante” na fortepian i orkiestrę (1963)
Miniatura wersja I na skrzypce i fortepian (1966)
Miniatura wersja II na skrzypce, altówkę i wiolonczelę (1966)
Mała Sonata na fortepian (1977)
De Profundis na głos i organy (1977)

Źródło:^[7]^[9]^[11].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (19 lipca 1955)^[13]
Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949)^[14]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1952)^[15]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 listopada 1937)^[16]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)^[17]
Medal Komisji Edukacji Narodowej^[4]
Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego^[4]
Medal 100-lecia Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego (1970)^[4]

Nagrody

Wyróżnienie na pierwszym konkursie chopinowskim (1927)
II nagroda na Konkursie Kompozytorskim im. Kronenberga za Koncert fortepianowy (1932)
I nagroda na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Berlinie za utwór Petite Cantate enfantine (1935)^[4]
Złoty Medal za balet Powrót na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu (1937)
Państwowa Nagroda Muzyczna za całokształt pracy w dziecinie muzyki (1937)^[18]
Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia za Symfonię nr 2 „Warszawską” (1948)
Państwowa Nagroda Artystyczna I stopnia (zespołowa) w dziale muzyki za przygotowanie kandydatów do IV Międzynarodowego Konkursu im. Chopina (1950)^[19]
I nagroda Festiwalu Muzyki Polskiej za kantatę Prorok (1951)
I nagroda Festiwalu Muzyki Polskiej za Kwartet smyczkowy nr 2 (1956)
nagroda ZKP (dwukrotnie: 1958 za całokształt twórczości; 1980 za zasługi dla polskiego życia muzycznego w czasie okupacji hitlerowskiej)
Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia (dwukrotnie: 1964, 1965)

Źródło:^[5]^[20].

Przypisy

↑ JolantaJ. Bauman JolantaJ., Bolesław Woytowicz - pianista, kompozytor, pedagog, [w:] LechL. Dobrzański, Zaranie Śląskie Kwartalnik, Śląski Instytut Naukowy, 1987, s. 338, ISBN 83-7008-082-0, ISSN 0044-183X (pol.).
↑ ^a ^b ^c Bolesławska-Lewandowska 2012 ↓, s. 260.
↑ ^a ^b ^c Thomas 2004 ↓.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Bolesław Woytowicz – Kresowianie na Śląsku [online], leksykonkresowian.instytutslaski.pl [dostęp 2024-08-13] .
↑ ^a ^b ^c Woytowicz, Bolesław [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-08-13] (pol.).
↑ Bolesław Woytowicz M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-08-13].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bolesławska-Lewandowska 2012 ↓, s. 261.
↑ BolesławB. Woytowicz BolesławB., W okupowanej Warszawie, Kraków 1969, OCLC 830284496 .
↑ ^a ^b Bolesław Woytowicz, [w:] Polskie Centrum Informacji Muzycznej [online] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-07] .
↑ TadeuszT. Przybylski TadeuszT., Z dziejów nauczania muzyki w Krakowie od średniowiecza do czasów współczesnych, Kraków: Musica Iagellonica, 1994, s. 247, ISBN 83-7099-006-1, OCLC 169875834 .
↑ ^a ^b Chodkowski 1995 ↓, s. 967.
↑ Powołanie Ogólnokrajowego Komitetu Uczczenia 70-lecia urodzin Józefa Stalina pod przewodnictwem Prezydenta R. P., „Życie Warszawy”, nr 306 (1808), rok VI, 6 listopada 1949, s. 1 [dostęp 2020-04-01] .
↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), oświaty, nauki, kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Państwowa Nagroda Muzyczna, „Gazeta Lwowska”, nr 45, 130, 26 lutego 1937, s. 1 [dostęp 2020-04-01] .
↑ Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 1, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-13].
↑ Bolesław Woytowicz, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-08-13] .

Bibliografia

Beata Bolesławska-Lewandowska: Woytowicz Bolesław. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012, s. 260–263. ISBN 978-83-224-0935-0.
Adrian Thomas: Woytowicz, Bolesław. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. W. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).
Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1.

Linki zewnętrzne

Bolesław Woytowicz, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-08-13] .
Bolesław Woytowicz w bazie AllMusic (ang.)
Metoda fortepianowa profesora Woytowicza
Wspomnienie o Profesorze
Repertuar pianistyczny B. Woytowicza wykonywany publicznie w latach 1915–1965: Strona 1, Strona 2
Koncerty w okupowanej Warszawie (wspomnienia Profesora)
Bolesław Woytowicz w bazie Discogs.com (ang.)
Dyskografia Bolesław Woytowicz w bazie MusicBrainz (ang.)

[:0-1] JolantaJ. Bauman JolantaJ., Bolesław Woytowicz - pianista, kompozytor, pedagog, [w:] LechL. Dobrzański, Zaranie Śląskie Kwartalnik, Śląski Instytut Naukowy, 1987, s. 338, ISBN 83-7008-082-0, ISSN 0044-183X (pol.).

[CITEREFBolesławska-Lewandowska2012260-2] Bolesławska-Lewandowska 2012 ↓, s. 260.

[CITEREFThomas2004-3] Thomas 2004 ↓.

[:1-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Bolesław Woytowicz – Kresowianie na Śląsku [online], leksykonkresowian.instytutslaski.pl [dostęp 2024-08-13] .

[:2-5] Woytowicz, Bolesław [online], Polska Biblioteka Muzyczna [dostęp 2024-08-13] (pol.).

[6] Bolesław Woytowicz M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-08-13].

[CITEREFBolesławska-Lewandowska2012261-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bolesławska-Lewandowska 2012 ↓, s. 261.

[Woytowicz1969-8] BolesławB. Woytowicz BolesławB., W okupowanej Warszawie, Kraków 1969, OCLC 830284496 .

[Polmic-9] Bolesław Woytowicz, [w:] Polskie Centrum Informacji Muzycznej [online] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-07] .

[Przybylski-10] TadeuszT. Przybylski TadeuszT., Z dziejów nauczania muzyki w Krakowie od średniowiecza do czasów współczesnych, Kraków: Musica Iagellonica, 1994, s. 247, ISBN 83-7099-006-1, OCLC 169875834 .

[CITEREFChodkowski1995967-11] Chodkowski 1995 ↓, s. 967.

[ŻW1949-12] Powołanie Ogólnokrajowego Komitetu Uczczenia 70-lecia urodzin Józefa Stalina pod przewodnictwem Prezydenta R. P., „Życie Warszawy”, nr 306 (1808), rok VI, 6 listopada 1949, s. 1 [dostęp 2020-04-01] .

[13] M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[14] M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), oświaty, nauki, kultury i sztuki”.

[15] M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[16] M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 410 „za zasługi na polu sztuki”.

[17] M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[18] Państwowa Nagroda Muzyczna, „Gazeta Lwowska”, nr 45, 130, 26 lutego 1937, s. 1 [dostęp 2020-04-01] .

[19] Przyznanie Państwowych Nagród Naukowych i Artystycznych. „Nowa Kultura”. Rok I, Nr 19, s. 1, 6 sierpnia 1950. Warszawa: Związek Literatów Polskich. [dostęp 2024-08-13].

[20] Bolesław Woytowicz, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-08-13] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

Rektorzy Państwowego Konserwatorium Muzycznego	Witold Friemann (1929–1934) Faustyn Kulczycki (1945–1946)
Rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej	Faustyn Kulczycki (1945–1946) Bolesław Woytowicz (1946) Adam Mitscha (1947–1951) Józef Powroźniak (1951–1963) Jan Gawlas (1963–1965) Wiktor Gadziński (1965–1972) Józef Powroźniak (1972–1975) Henryk Mikołaj Górecki (1975–1979)
Rektorzy Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego	Leon Markiewicz (1979–1981) Jan Hawel (1981–1987) Joachim Pichura (1987–1990) Jan Hawel (1990–1996) Julian Gembalski (1996–2002) Eugeniusz Knapik (2002–2008) Tomasz Miczka (2008–2016) Władysław Szymański (2016–2024) Jarosław Mamczarski (od 2024)

Kierownicy I Katedry Fortepianu	Jan Hoffman (1957–1981) Irena Sijałowa-Vogel (1981–1987) Janusz Dolny (1987–1990)
Kierownicy II Katedry Fortepianu	Henryk Sztompka (1957–1964) Bolesław Woytowicz (1964–1969) vacat Ludwik Stefański (1974–1982) Ewa Bukojemska (1982–1990)
Kierownicy Katedry Fortepianu	Ewa Bukojemska (1990–2010) Andrzej Pikul (2010–2020) Mariola Cieniawa (2020–2022) Marek Szlezer (od 2022)

Państwowa Wyższa Szkoła Muzyczna (1945-1978)	Stanisław Wiechowicz (1957–1963) Bolesław Woytowicz (1963–1965) Tadeusz Machl (1965–1972) Krzysztof Penderecki (1972–1974) Krystyna Moszumańska-Nazar (1974–1975) Marek Stachowski (od 1975)
Akademia Muzyczna (od 1978)	Marek Stachowski (do 2004) Wojciech Widłak (2005–)