Przejdź do zawartości

Kazimierz Morawski (filolog)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Morawski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 stycznia 1852
Jurkowo

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 1925
Kraków

Zawód, zajęcie

filolog klasyczny, historyk

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Edukacja

Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu

Alma Mater

Uniwersytet Humboldta

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Stanowisko

rektor UJ,
prezes PAU

Partia

Stronnictwo Narodowe

Rodzice

Kajetan Morawski,
Józefa z Łempickich

Krewni i powinowaci

brat – Zdzisław

Odznaczenia
Order Orła Białego (1921–1990) Order Korony Żelaznej (Austro-Węgry) Komandor Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Multimedia w Wikimedia Commons
Teksty w Wikiźródłach
Cytaty w Wikicytatach

Kazimierz Franciszek Dzierżykraj-Morawski herbu własnego[1] (ur. 29 stycznia 1852 w Jurkowie, zm. 25 sierpnia 1925 w Krakowie) – polski filolog klasyczny, historyk, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Polskiej Akademii Umiejętności, kandydat na urząd Prezydenta RP. Odznaczony Orderem Orła Białego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny ziemiańskiej – był synem Kajetana i Józefy z Łempickich, oraz starszym bratem Zdzisława. Uczęszczał do Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu (1861–1869), gdzie wśród jego nauczycieli był m.in. późniejszy arcybiskup gnieźnieński Edward Likowski oraz August Wannowski[2], nauczyciel języków klasycznych. W latach 1869–1874 studiował filologię i historię na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie (m.in. u przyszłego noblisty Theodora Mommsena). W 1874 na tej uczelni obronił pracę doktorską, pt. Quaestiones Quintilianae, przygotowaną pod kierunkiem Emila Huebnera. Pracował jako profesor łaciny w Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu (1875–1876), w 1878 habilitował się w dziedzinie filologii klasycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim i rozpoczął wykłady z latynistyki na tej uczelni jako docent w II Katedrze Filologii Klasycznej. Od 1880 był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem III Katedry Filologii Klasycznej, a wraz z nominacją na profesora zwyczajnego (1887) objął I Katedrę Filologii Klasycznej. W roku akademickim 1902/1903 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego, a w 1906/1907 – rektora UJ[3].

Od 1883 był członkiem korespondentem, a od 1887 – członkiem czynnym Akademii Umiejętności w Krakowie (późniejszej Polskiej Akademii Umiejętności); pełnił funkcje: dyrektora Wydziału I (Filozoficznego) AU (1890–1917), wiceprezesa akademii (1917–1918), a od 12 lutego 1918[4] – trzeciego w historii jej prezesa (po śmierci historyka literatury, Stanisława Tarnowskiego). Brał udział w pracach komisji akademii – Komisji dla Badań w Zakresie Historii Literatury i Oświaty w Polsce (1880–1890 – sekretarz, 1893–1904 – przewodniczący), Komisji Filologicznej (od 1912 – przewodniczący), Komisji Języka Polskiego i Komisji Orientalistycznej. Należał ponadto do innych towarzystw naukowych i społecznych, m.in. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1879 – członek zwyczajny, 1917 – członek honorowy), Towarzystwa Naukowego we Lwowie (1920 – członek czynny), Stowarzyszenia Przyjaciół Francji (prezes). Został odznaczony m.in. austriackim Orderem Żelaznej Korony III klasy, Orderem Orła Białego (1921) i (1922) komandorią francuskiej Legii Honorowej[5]. Akademia Umiejętności przyznała mu dwukrotnie nagrodę im. Barczewskiego za prace: Andrzej Patrycy Nidecki (1891) i Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Średnie wieki i Odrodzenie (1900).

Od 1907 zasiadał w austriackiej Izbie Panów. We wrześniu 1914 został wybrany członkiem galicyjskiej C. K. Rady Szkolnej Krajowej[6]. W grudniu 1922 Związek Ludowo-Narodowy wysunął jego kandydaturę na prezydenta RP w wyborach następcy zamordowanego Gabriela Narutowicza. 20 grudnia 1922 – w jedynej turze głosowań – uległ Stanisławowi Wojciechowskiemu (otrzymał 221 głosów, zaś jego konkurent – 298).

Był długoletnim prezesem i został członkiem honorowym kolonii Wakacyjnych dla uczniów Szkół Średnich[7].

Był dwukrotnie żonaty. Pierwsza żona, Helena, córka Władysława Wężyka, zmarła po dwuletnim pożyciu, osierocając syna Kazimierza Mariana. Żona druga, Maria z Chłapowskich, urodziła syna Krzysztofa oraz dwie córki[8].

Chorował na serce, a zmarł 25 sierpnia 1925 w Krakowie[9]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera PAS 24-zach-między Dunajewskich i Bielskich)[10][11].

Praca naukowa

[edytuj | edytuj kod]

Zainteresowania naukowe Kazimierza Morawskiego obejmowały retorykę rzymską, historię i topografię Rzymu, hellenistykę, literaturę polsko-łacińską, dzieje kultury polskiej, historię Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cieszył się sławą najwybitniejszego na świecie znawcy retorycznego stylu rzymskiego, a wielu intelektualistów (m.in. Henryk Sienkiewicz, Tadeusz Sinko, Julian Krzyżanowski) uważało go za twórcę nowoczesnej polskiej filologii klasycznej. Sienkiewicz korzystał z jego konsultacji przy pracy nad powieścią Quo vadis. Morawski analizował twórczość Tacyta, prowadził badania porównawcze nad autorami starożytnymi (m.in. Owidiuszem, Cyceronem i Horacym). W obszernej, siedmiotomowej pracy Historia literatury rzymskiej (1909–1921) przedstawił syntezę dziejów piśmiennictwa łacińskiego do końca III wieku n.e. Przygotował krytyczne wydanie poematów łacińskich Andrzeja Krzyckiego, Andriae Cricii carmina (1888), napisał przedmowę do wydania Iliady Homera w przekładzie Jana Czubka (1920). Zainicjował wydawanie „Archiwum Filologicznego”, „Biblioteki Przekładów z Literatury Starożytnej”, „Corpus Antiquissimorum Poetarum Poloniae Latinorum”, Słownika łaciny średniowiecznej w Polsce. W 1916 opublikował przekład dzieł Sofoklesa (Tragedye). Do grona przyjaciół Kazimierza Morawskiego należało wiele wybitnych osobistości – Józef Szujski, Julian Klaczko, Jan Matejko, Jan Marcin Rozwadowski, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Tarnowski i Wilhelm Creizenach.

Uczniowie

[edytuj | edytuj kod]

Był twórcą największej polskiej szkoły filologicznej. Z okazji 30-lecia pracy naukowej otrzymał księgę honorową: Stromata in honorem C. Morawski (1908). Jego studentami byli m.in. Jan Bystroń, Jan Stanisław Bystroń, Seweryn Hammer, Józef Kallenbach, Jerzy Kowalski, Kazimierz Kumaniecki, Tadeusz Lehr-Spławiński, Jan Michał Rozwadowski, Tadeusz Sinko, Gustaw Przychocki, Jan Sajdak, Jerzy Schnayder, Stanisław Skimina, Stanisław Witkowski.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Kazimierz Franciszek Dzierżykraj-Morawski z Chomęcic h. Drogosław (Nałęcz) [online], www.sejm-wielki.pl [dostęp 2024-02-16].
  2. ↑ Wiktor Steffen. Kilka sprostowań i uzupełnień do „Słownika biograficznego Warmii, Mazur i Powiśla”. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”. 3–4, s. 204-205, 1986. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego. ISSN 0023-3196. 
  3. ↑ Nowe magnificenye. „Nowości Illustrowane”. Nr 27, s. 15, 7 lipca 1906. 
  4. ↑ M.P. z 1918 r. nr 7 Telegramy. Wybór prezesa akademji, s. 3.
  5. ↑ Krakowianie odznaczeni francuską Legią Honorową. „Nowości Illustrowane”. Nr 11, s. 3, 18 marca 1922. 
  6. ↑ Z Rady szkolnej krajowej. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 413 z 21 września 1914. 
  7. ↑ W walce o zdrowie młodzieży. „Nowości Illustrowane”. Nr 3, s. 4, 20 stycznia 1923. 
  8. ↑ Aleksander Krawczuk: Opowieści o zmarłych. Cmentarz Rakowicki część 1 i 2. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 71, 75. ISBN 83-03-01942-2.
  9. ↑ † Prof. Dr. Kazimierz Morawski. „Nowości Ilustrowane”. Nr 35, s. 2, 29 sierpnia 1925. 
  10. ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2020-01-20].
  11. ↑ Karolina Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939), wyd. II, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, s. 127
  12. ↑ Kazimierz Morawski, Jakub Górski, jego życie i dzieła
  13. ↑ Kazimierz Morawski, Historia Uniwersytetu Jagiellońskiego. Średnie wieki i Odrodzenie, t. 1, 2

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Biogramy uczonych polskich, cz. I Nauki społeczne, zeszyt 2, K–O, Wrocław 1984

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Tłumaczenia Kazimierza Morawskiego w serwisie Wolne Lektury:

Rektorzy Uniwersytetu Jagiellońskiego
Akademia Krakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1400–1499)
Akademia Krakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1500–1599)
Akademia Krakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1600–1699)
AkademiaKrakowska /
Uniwersytet Krakowski
(1700–1777)
Szkoła Główna Koronna
(1777–1795)
Szkoła Główna Krakowska
(1795–1805)
Lata 1805–1817[A][B]
Uniwersytet Jagielloński
(1817–1899)
Uniwersytet Jagielloński
(od 1900)
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
  2. ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
  3. ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
  4. ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kazimierz_Morawski_(filolog)&oldid=73475111”