Aleksander Żabczyński (generał)

Aleksander Żabczyński
	generał dywizji
Pełne imię i nazwisko	Aleksander Daniel Eugeniusz Żabczyński
Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1866 ; Sankt-Petersburg
Data i miejsce śmierci	26 maja 1934 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1883–1922
Siły zbrojne	Armia Imperium Rosyjskiego; Wojsko Polskie
Jednostki	Lejb-Gwardyjski Sankt-Petersburski Pułk; 461. Zubcowski Pułk Piechoty; I Korpus Polski w Rosji; Wojskowe Gubernatorstwo Warszawy; Oficerski Trybunał Orzekający
Stanowiska	dowódca pułku; zastępca Wojskowego Gubernatora Warszawy
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-bolszewicka
	Odznaczenia

Aleksander Daniel Eugeniusz Żabczyński (ur. 22 lipca 1866 w Sankt-Petersburgu^[1], zm. 26 maja 1934 w Warszawie^[2]) – generał dywizji Wojska Polskiego.

Życiorys

Syn Aleksandra i Aliny z Müllerów^[3]. Absolwent warszawskiej Szkoły Realnej i warszawskiej Szkoły Junkrów Piechoty. W armii carskiej od 2 sierpnia 1883. Służył w Lejb-Gwardyjskim Sankt-Petersburskim Pułku (pierwotnie pułk nosił nazwę Sankt-Petersburskiego Pułku Grenadierskiego im. cesarza Fryderyka Wilhelma II). Trzynastokrotnie zdobywał I, II, bądź III Nagrodę Cesarską. Podporucznik od 1 września 1885. Porucznik od 1 września 1889. Sztabs-kapitan i dowódca kompanii od 5 kwietnia 1898. Kapitan od 6 maja 1900. Od 9 sierpnia ze starszeństwem od 6 grudnia 1908 w stopniu pułkownika. Odznaczony orderami św. Stanisława 3 kl. (1901) i 2 kl. (1910) oraz św. Anny 3 kl. (1907) i 2 kl. (1913)^[4]. Od 9 marca 1916 dowódca 461. Zubcowskiego Pułku Piechoty. Od 1918 roku służył w I Korpusie Polskim w Rosji.

25 czerwca 1919 roku został mianowany zastępcą dowódcy Okręgu Generalnego „Warszawa” i zatwierdzony na tym stanowisku od dnia 1 kwietnia 1919 roku^[5]. 1 maja 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu generała podporucznika, w grupie oficerów byłych Korpusów wschodnich i byłej armii rosyjskiej^[6]. Od sierpnia 1920 roku na stanowisku zastępcy Wojskowego Gubernatora Warszawy, jego zadaniem było też zorganizowanie i zabezpieczanie przepraw przez Wisłę w rejonie Jabłonny, Warszawy i Góry Kalwarii. 14 października 1920 roku został zwolniony ze stanowiska zastępcy dowódcy Okręgu Generalnego „Warszawa”^[7]. Później zasiadał w Oficerskim Trybunale Orzekającym. Od 1 czerwca 1921 roku jego oddziałem macierzystym był Oddział V Sztabu Generalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych^[8]. Z dniem 1 czerwca 1922 roku został przeniesiony w stały stan spoczynku z prawem noszenia munduru w stopniu generała porucznika^[9]. 26 października 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził go w stopniu generała dywizji^[10].

Po przejściu w stan spoczynku mieszkał w Warszawie, gdzie zmarł. Żonaty z Zofią z Ostrowskich^[11], miał syna Aleksandra (znanego aktora) oraz córki: Zofię, żonę podpułkownika Wilhelma Hörla i Alinę zmarłą w 1934 roku^[12]. Gen. Żabczyński był przyrodnim bratem gen. Daniela Konarzewskiego, bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego^[13].

Przypisy

↑ Według kalendarza juliańskiego urodził się 10 lipca, a według kalendarza gregoriańskiego – 22 lipca. Zobacz daty nowego i starego porządku. Piotr Stawecki, Słownik ..., s. 372 jako miejsce urodzenia podał Oszmiana.
↑ ABC nr 146 z 31 maja 1934, s. 7 [1]. Piotr Stawecki, Słownik ..., s. 372 jako datę śmierci podał 26 maja 1936 roku, a jako miejsce zgonu – osadę Sniach w powiecie wołkowyskim.
↑ Możliwe, że chodzi o Aleksandra Pawła s. Dominika, z guberni grodzieńskiej. Prowizora farmacji, następnie absolwenta w stopniu lekarza I kl. Akademii Wileńskiej (1841, ze złotym medalem). Służył w pułku grenadierów feldmarszałka hr. Rumiancewa-Zadunajskiego, a potem w pułku Strzelców Lejbgwardii (1842). W latach 1845–48 studiował w Petersburgu w Akademii Medyczno-chirurgicznej (Wojenno-medycznej), gdzie najpierw otrzymał stopień Sztabs-lekarza, a w 1848 doktora medycyny. Od 1853 przeszedł do służby cywilnej. Lekarzami i absolwentami Akademii Wileńskiej z medalami byli także jego bracia Antoni (służył w Archangiełogorodzkim pułku piechoty) oraz Michał (lekarz domowy hr. Tyszkiewiczów w Gródku, m.in. autor rozprawy o wodach mineralnych na Kaukazie). za: Józef Szeliga-Bieliński, Stan nauk lekarskich za czasów Akademii medykochirurgicznej wileńskiej: bibliograficznie przedstawiony. Przyczynek do dziejów medycyny, Warszawa 1889, s. 731–732.
↑ Stan służby i wykształcenie za: Список полковникам по старшинству, С-Пб. 1910, c. 1029 oraz С-Пб. 1913, c. 350
↑ Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 72 z 3 lipca 1919 roku, poz. 2367.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 18 z 15 maja 1920 roku, poz. 504.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 42 z 3 listopada 1920 roku, poz. 1022.
↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z 24 września 1921 roku, s. 4.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 25 lutego 1922 roku, s. 150.
↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 70 z 7 listopada 1923 roku, s. 738. Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie ..., s. 68.
↑ Akt ślubu 246/1889 w Parafii św. Aleksandra w Warszawie. Data ślubu: 17/29 września. Świadkowie – generał-major Daniel Konarzewski, dowódca brygady 1. (?) Gwardyjskiej Dywizji (i były dowódca pułku) oraz Jan Ostrowski, urzędnik Warszawskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Pan młody w st. podporucznika. Panna młoda – Zofia Florentyna lat 23, ur. we wsi Bardony pow. ciechanowskiego, córka Aleksandra i Józefy z Wyczlińskich.
↑ [2]ABC-nowiny codzienne nr 161 z 1934.
↑ Łączy nas wspólna historia i wspólna przyszłość, „Wieści Sokołowskie”, 2013-12-02

Bibliografia

Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
Roczniki Oficerskie 1923, 1924 i 1928.
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione.
Mariusz Kulik: Polacy wśród wyższych oficerów armii rosyjskiej Warszawskiego Okręgu Wojskowego (1865–1914). Warszawa: Neriton, 2008. ISBN 978-83-7543-032-5. (pol.).
PiotrP. Stawecki PiotrP., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa: Bellona, 1994, ISBN 83-11-08262-6, OCLC 830050159 .
Andrzej Wojtaszak: Generalicja Wojska Polskiego 1918–1926. Warszawa: Rytm, 2012. ISBN 978-83-7399-519-2. (pol.).
Lech Wyszczelski: Operacja warszawska – sierpień 1920. Warszawa: Bellona, 2005. ISBN 83-11-10179-5. (pol.).

[1] Według kalendarza juliańskiego urodził się 10 lipca, a według kalendarza gregoriańskiego – 22 lipca. Zobacz daty nowego i starego porządku. Piotr Stawecki, Słownik ..., s. 372 jako miejsce urodzenia podał Oszmiana.

[2] ABC nr 146 z 31 maja 1934, s. 7 [1]. Piotr Stawecki, Słownik ..., s. 372 jako datę śmierci podał 26 maja 1936 roku, a jako miejsce zgonu – osadę Sniach w powiecie wołkowyskim.

[3] Możliwe, że chodzi o Aleksandra Pawła s. Dominika, z guberni grodzieńskiej. Prowizora farmacji, następnie absolwenta w stopniu lekarza I kl. Akademii Wileńskiej (1841, ze złotym medalem). Służył w pułku grenadierów feldmarszałka hr. Rumiancewa-Zadunajskiego, a potem w pułku Strzelców Lejbgwardii (1842). W latach 1845–48 studiował w Petersburgu w Akademii Medyczno-chirurgicznej (Wojenno-medycznej), gdzie najpierw otrzymał stopień Sztabs-lekarza, a w 1848 doktora medycyny. Od 1853 przeszedł do służby cywilnej. Lekarzami i absolwentami Akademii Wileńskiej z medalami byli także jego bracia Antoni (służył w Archangiełogorodzkim pułku piechoty) oraz Michał (lekarz domowy hr. Tyszkiewiczów w Gródku, m.in. autor rozprawy o wodach mineralnych na Kaukazie). za: Józef Szeliga-Bieliński, Stan nauk lekarskich za czasów Akademii medykochirurgicznej wileńskiej: bibliograficznie przedstawiony. Przyczynek do dziejów medycyny, Warszawa 1889, s. 731–732.

[4] Stan służby i wykształcenie za: Список полковникам по старшинству, С-Пб. 1910, c. 1029 oraz С-Пб. 1913, c. 350

[5] Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 72 z 3 lipca 1919 roku, poz. 2367.

[6] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 18 z 15 maja 1920 roku, poz. 504.

[7] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 42 z 3 listopada 1920 roku, poz. 1022.

[8] Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z 24 września 1921 roku, s. 4.

[9] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 25 lutego 1922 roku, s. 150.

[10] Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 70 z 7 listopada 1923 roku, s. 738. Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie ..., s. 68.

[11] Akt ślubu 246/1889 w Parafii św. Aleksandra w Warszawie. Data ślubu: 17/29 września. Świadkowie – generał-major Daniel Konarzewski, dowódca brygady 1. (?) Gwardyjskiej Dywizji (i były dowódca pułku) oraz Jan Ostrowski, urzędnik Warszawskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Pan młody w st. podporucznika. Panna młoda – Zofia Florentyna lat 23, ur. we wsi Bardony pow. ciechanowskiego, córka Aleksandra i Józefy z Wyczlińskich.

[12] [2]ABC-nowiny codzienne nr 161 z 1934.

[13] Łączy nas wspólna historia i wspólna przyszłość, „Wieści Sokołowskie”, 2013-12-02

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]