Przejdź do zawartości

Bolesław Drobner

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bolesław Drobner
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

28 czerwca 1883
Kraków, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

31 marca 1968
Kraków, Polska

Kierownik resortu pracy, opieki społecznej i Zdrowia
Okres

od 21 lipca 1944
do 31 grudnia 1944

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna

Następca

Wiktor Trojanowski

Prezydent Wrocławia
Okres

od 14 marca 1945
do 9 czerwca 1945

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna

Poprzednik

Hermann Hartmann

Następca

Aleksander Wachniewski

Poseł do KRN, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III i IV kadencji
Okres

od 1944
do 1968

Przynależność polityczna

Polska Partia Socjalistyczna / Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego
Multimedia w Wikimedia Commons
Bolesław Drobner (1945)
Grób Bolesława Drobnera na cmentarzu Rakowickim

Bolesław Drobner, ps. „Jan Okoński”, „Doktor”, „Jan Dębczak” (ur. 28 czerwca 1883 w Krakowie, zm. 31 marca 1968 tamże) – polski działacz socjalistyczny, doktor chemii, kierownik Resortu Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia PKWN (1944), pierwszy powojenny prezydent Wrocławia (1945).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Romana i Anny z Fieschlerów. Urodził się w spolonizowanej rodzinie żydowskiej[1]. Jego dziadek był uczestnikiem powstania listopadowego, zaś rodzice – powstańcami styczniowymi[2], ojciec jako drukarz składał tajne druki Rządu Narodowego, organizował przewóz powstańców, broni i żywności z Galicji do Królestwa Kongresowego, był aresztowany i skazany przez władze carskie na wieloletnie więzienie. Matka była powstańczą sanitariuszką[3].

Po ukończeniu III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie studiował na politechnikach w Berlinie, we Lwowie i w Zurychu, wreszcie na uniwersytecie we Fryburgu, gdzie 13 stycznia 1906 obronił rozprawę doktorską z chemii. W latach 1898–1919 działał w Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Od 1903 do 1905 należał jednocześnie do Socjaldemokratycznej Partii Szwajcarii. W 1909 był redaktorem odpowiedzialnym pisma wewnętrznej opozycji w SDKPiL „Solidarność Robotnicza”[4].

Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich, w 1915 przeszedł do armii austriackiej, w której służył do końca wojny. W latach 1919–1922 członek Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1922 współzałożyciel i jeden z przywódców Partii Niezależnych Socjalistów (od 1924 Niezależnej Socjalistycznej Partii Pracy). W latach 1923–1928 zasiadał w egzekutywie Socjalistycznej Międzynarodówki Robotniczej. W latach 1928–1936 ponownie działał w PPS, był członkiem jej Rady Naczelnej. Opowiadał się za współpracą z Komunistyczną Partią Polski. W latach 1933–1938 członek Rady Miejskiej Krakowa z Socjalistycznej Listy Robotniczej. W 1936 za wyjazd do Związku Radzieckiego bez zgody władz PPS, usunięty z partii[5].

21 marca 1938 przed sądem okręgowym w Krakowie rozpoczął się proces Bolesława Drobnera oskarżonego o działalność komunistyczną[6]. 1 kwietnia 1938 sąd skazał go na karę 3 lat pozbawienia wolności (z zaliczeniem dotychczasowego pobytu w areszcie) oraz na utratę praw na 3 lata[7].

Po najeździe radzieckim na Polskę 17 września 1939, po krótkim okresie zarządzania kopalnią soli potasowych w Kałuszu[8], w czerwcu 1940 aresztowany przez NKWD i wywieziony w głąb Związku Radzieckiego. W 1943 uwolniony, został członkiem Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich, a 21 lipca 1944 wszedł w skład Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego jako kierownik resortu pracy, opieki społecznej i zdrowia. W 1945 (od marca do czerwca) pierwszy polski prezydent Wrocławia (powołany 14 marca, jeszcze przed wkroczeniem Armii Czerwonej do miasta, urzędowanie mógł praktycznie rozpocząć dopiero po kapitulacji Festung Breslau, w maju). Współorganizator polskiej administracji. Opowiadał się za przekształceniem Wrocławia w miasto wydzielone. Chciał stworzyć system gospodarczy eliminujący obieg pieniędzy (tzw. republika drobnerowska)[9]. Na początku czerwca 1945 zaprotestował wobec miejscowego dowódcy Armii Czerwonej przeciw utrudnianiu starań o normalizację życia przybywających do miasta Polaków. Radziecki generał pobił go i wyrzucił ze swego biura, a gdy Bolesław Drobner odwołał się do Bolesława Bieruta, ten kazał mu natychmiast opuścić Wrocław[10].

Od września 1944 do lutego 1945 był przewodniczącym, a od lipca 1945 do grudnia 1947 wiceprzewodniczącym Rady Naczelnej „lubelskiej” PPS. Od stycznia 1945 do kwietnia 1948 pełnił funkcję przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu PPS w Krakowie. W partii opowiadał się za równorzędnością pozycji PPS wobec Polskiej Partii Robotniczej i wolną rywalizacją polityczną obu partii[11][12]. Przeciwnik scalenia PPS z PPR, 30 kwietnia 1948 w ramach czystki poprzedzającej scalenie obu partii usunięty z funkcji przewodniczącego Wojewódzkiego Komitetu PPS w Krakowie, 22 września 1948 usunięty z Rady Naczelnej PPS wraz z 10 innymi jej członkami (w tym Henrykiem Wachowiczem). Na początku października 1948, gdy dowiedział się od Zenona Kliszki o planach uchylenia immunitetu poselskiego i aresztowania Stanisława Mikołajczyka, poinformował o tym posła PSL Franciszka Wójcickiego, czym umożliwił ucieczkę byłego premiera z kraju[13]. W październiku 1948, po odmowie złożenia tzw. samokrytyki, został wykluczony z PPS[14]. Zezwolono mu w grudniu tegoż roku na wstąpienie do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, był jednak całkowicie zmarginalizowany politycznie, choć zachował mandat posła na Sejm. Po wydarzeniach polskiego października i powrocie do władzy Władysława Gomułki, od października 1956 do lutego 1957 był p.o. I sekretarza Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Krakowie. W 1954 uczestniczył w II Zjeździe partii, był też delegatem na jej III i IV Zjazd w 1959 i 1964.

Od 1944 poseł kolejno do Krajowej Rady Narodowej, na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I, II, III i IV kadencji; w II, III i IV kadencji Sejmu pełnił funkcję marszałka seniora (1957, 1961, 1965).

Dwukrotnie odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy (w tym w 1953[15]). Ponadto nadano mu Krzyż Wielki i Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[16]. W 1955 otrzymał Medal 10-lecia Polski Ludowej[17], a w 1966 Odznakę 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)[18].

Wspierał rozwój kulturalny Krakowa. Z jego inicjatywy powstał Społeczny Fundusz Ochrony Zabytków Krakowa i Krakowski Dom Kultury. Muzeum Etnograficzne otrzymało nową siedzibę, wzniesiono nowy pawilon wystawowy dla Biura Wystaw Artystycznych. Zaprzyjaźniony z Piwnicą pod Baranami, pomógł w jej otwarciu i pierwszych latach działania.

Z małżeństwa z Lubą z domu Hirszowicz (1884–1965) miał syna Mieczysława (1912–1986), profesora sztuk muzycznych. Pochowany jest w alei zasłużonych cmentarza Rakowickiego (kwatera LXVII-płd. 2-1)[19].

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Do 1991 jego imieniem nazwany był jeden z bulwarów wiślanych Krakowa[20]. Jego imieniem nazwano także ulicę w śródmieściu Wrocławia[21].

Do 2018 Szkoła Podstawowa nr 18 we Wrocławiu nosiła jego imię, lecz decyzją Rady Miejskiej Wrocławia, uchylono nadanie imienia[22]. Decyzja została podjęta po burzliwej dyskusji. Uzasadnieniem wniosku o odebranie patronatu było odwołanie się do socjalistycznej przeszłości Bolesława Drobnera[23]. Decyzja rady nie pociągnęła za sobą konsekwencji w postaci wniosków o zmianie nazwy wrocławskiej ulicy w Śródmieściu. Był też patronem ulicy w Bydgoszczy, w dzielnicy Fordon, na osiedlu Szybowników. W połowie lat 90. XX wieku nazwa ulicy zmieniona została na ul. Rzeźniackiego.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Drogowskazy, Wrocław 1945.
  • Bezustanna walka (1962–1967), Kraków 1967.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nota biograficzna na stronie sztetl.org.pl.
  2. ↑ Hasło w encyklopedii The Yiwo Encyclopedia of Jews in Eastern Europe (ang.).
  3. ↑ Czesław Kulesza, Bolesław Drobner – młodzieńcze wizje Polski, przeglad-socjalistyczny.pl.
  4. ↑ Norbert Michta, Jan Sobczak, Stanisław Trusiewicz-Zalewski (1871–1918), Elbląska Uczelnia Humanistyczno-Ekonomiczna 2004, ISBN 83-89113-03-1, s. 135.
  5. ↑ Hasło w Encyklopedii Krakowa.
  6. ↑ Proces dr. B. Drobnera. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 67 z 24 marca 1938. 
  7. ↑ Wyrok w procesie dr. Drobnera. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 76 z 3 kwietnia 1938. 
  8. ↑ Marek Łatyński, Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych, wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 92.
  9. ↑ Encyklopedia Wrocławia, pod red. J. Harasimowicza, Wrocław 2001, s. 158, ISBN 83-7384-561-5.
  10. ↑ Marek Łatyński, Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych, wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 425.
  11. ↑ Na posiedzeniu Rady Naczelnej PPS 25/26 lutego 1945 oświadczył, że założenia ideowe PPS nie mogą się opierać tylko na dorobku Robotniczej Partii Polskich Socjalistów i wypowiedział się przeciwko poglądom „pewnych dolnych czynników PPR”, że tylko ich partia „ma prawo do rządzenia, bo ma oparcie w ZSRR”. Powiedział też, że PPS nie powinna być „wydziałem innej partii, lecz partią równorzędną, suwerenną” (Marek Łatyński, Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych, wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 205).
  12. ↑ Inny partyjny autor opisywał z dezaprobatą ówczesne stanowisko Drobnera: „B. Drobner był od początku reprezentantem poglądu, że polski system partyjny winien przyjąć na wzór zachodni taką formę, w której PPS mogłaby stać się równorzędną obok PPR siłą polityczną, konkurująca o wpływy oraz miejsce w społeczeństwie i państwie. Była to nie do przyjęcia w warunkach polskich koncepcja wolnej gry sił, także w odniesieniu do stanowiącego określoną całość ruchu robotniczego” (Zenobiusz Kozik, Partie i stronnictwa polityczne w Krakowskiem 1945–1947, Kraków 1975, Wydawnictwo Literackie, s. 48; Marek Łatyński, Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych, wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 205).
  13. ↑ Franciszek Dąbrowski, Czy bezpieka wiedziała o ucieczce Mikołajczyka? „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 10–11 (10–106), październik–listopad 2009, s. 39.
  14. ↑ Marek Łatyński, Nie paść na kolana. Szkice o opozycji lat czterdziestych, wyd. II rozszerzone, Wrocław 2002, Wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, ISBN 83-7095-056-6, s. 935, 987, 990.
  15. ↑ M.P. z 1953 r. nr 86, poz. 1022.
  16. ↑ Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.
  17. ↑ M.P. z 1955 r. nr 99, poz. 1387.
  18. ↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
  19. ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Bolesław Drobner. rakowice.eu.
  20. ↑ Uchwała nr XXV/170/91 Rady Miasta Krakowa z dnia 14 czerwca 1991 r.
  21. ↑ Marcin Torz, Dlaczego istnieje ulica Drobnera? Przecież Bolesław Drobner był komunistą! [online], 11 lutego 2014.
  22. ↑ Uchwała nr LVII/1355/18 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 21 czerwca 2018 r.
  23. ↑ Katarzyna Kaczorowska, Pierwszy prezydent Wrocławia złym patronem dla szkoły. Tak uznali radni [online], gazetawroclawska.pl, 24 czerwca 2018.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (1944)
W dniu powołania
Późniejsi członkowie komitetu

  • kursywa – kierownicy resortów odwołani przed końcem istnienia komitetu
Zarządcy Wrocławia
Nadburmistrzowie
(1809–1945)
Prezydenci (1945–1950)
Przewodniczący Prezydium MRN (1950–1956)
Przewodniczący Prezydium Rady Narodowej
miasta Wrocławia
(1956–1973)
Prezydenci (1973–1975)
Wojewodowie (1975–1984)
Prezydenci (od 1984)

Herb Wrocławia

Marszałkowie seniorzy Sejmu i Senatu
II Rzeczpospolita Polska
Sejm Ustawodawczy II RP
Sejm II RP
Senat II RP
Sejm Śląski II RP
Polska Rzeczpospolita Ludowa
Sejm Ustawodawczy PRL
Sejm PRL
Senat PRL
III Rzeczpospolita Polska
Sejm III RP
Senat III RP
  1. ↑ Bolesław Limanowski z PPS nie mógł prowadzić pierwszych obrad, do czasu wyboru prezydium obrady prowadził Maksymilian Thullie (ChD)
  2. ↑ posiedzenie otworzył nie najstarszy wiekiem poseł, a płk Stanisław Skwarczyński (OZN)
  3. ↑ w zastępstwie najstarszego wiekiem Stefana Giebla z ChD
  4. ↑ Barbara Borys-Damięcka (PO) nie mogła prowadzić obrad, do czasu wyboru marszałka Senatu obrady poprowadził Michał Seweryński (PiS)
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bolesław_Drobner&oldid=74951772”