Chwiram

Chwiram

wieś
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	wałecki
Gmina	Wałcz
Liczba ludności (2022)	775
Strefa numeracyjna	67
Kod pocztowy	78-627
Tablice rejestracyjne	ZWA
SIMC	0530985
Położenie na mapie gminy wiejskiej Wałcz Chwiram
Położenie na mapie Polski Chwiram
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Chwiram
Położenie na mapie powiatu wałeckiego Chwiram
53°13′44″N 16°27′22″E

Chwiram (niem. Quiram) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie wałeckim, w gminie Wałcz.

Historia

Wieś historycznie należała do Wielkopolski. Ma metrykę średniowieczną i jest notowana od połowy XIV wieku. Po raz pierwszy wymieniona została w łacińskojęzycznym dokumencie z 1337 pod nazwą Quiran, 1448 Zyerdma, Qyerina’, 1462 Quiram, 1532 Znyerrawy, Querramy, 1557 Kvirava, 1578 Quierama, 1579 Chwirama, 1944 Quiram. 


Miejscowość w części była wsią królewską należącą do królów polskich, a 1/4 była częścią szlachecką należącą na prawie lennym do rodu Turnów, a także Wedlów i Szamotulskich. W 1337 wieś leżała w ziemi bytyńskiej. W 1448 w starostwie, a w 1579 w powiecie wałeckim Korony Królestwa Polskiego. Po roku po 1608 przynależała do parafii Wałcz.

Według historycznego przekazu z 1376 bracia Jerzy oraz Wilhelm Turno, a wg innej wersji Herman Turno otrzymali od krzyżaków wsie Strączno i Chwiram w wieczyste lenno. Budzi to obecnie jednak kontrowersje historyków ponieważ krzyżacy w drugiej połowie XIV wieku nie posiadali żadnych ziem w okolicach Wałcza, a nadanie to mogli zrobić wówczas jedynie joannici, którzy w tym czasie zrobili również dwa inne nadania w tym regionie. Informacje dotyczące części wsi Chwiram będącej w posiadaniu Turnów w większości pochodzą z opracowań opartych na materiałach z ich archiwum rodzinnego. Sam akt nadania nie zachował się i znany jest jedynie z późniejszych dokumentów. W 1557 król polski Zygmunt August na prośbę braci Mateusza, Wawrzyńca oraz Wilhelma Turno (w zapisie org. „Tarnaw”) potwierdził, że posiadają oni od ponad 200 lat czwarte części wsi Strączno i Chwiram na prawie lennym, co było potwierdzone dokumentem wydanym przez dawnych mistrzów Zakonu Niemieckiego (łac. „a priscis Ordinis Theutonici Magistris”), który zaginął, gdy ojciec ich przed 10 laty został zabity, a oni byli małoletni. Przywilej ten wystawiony przez króla polskiego został w 1578 oblatowany z inicjatywy Turnów w księgach grodzkich miasta Wałcz. W 1586 Jerzy i Wawrzyniec Turno (tym razem w zapisie „Thorni”) byli wasalami starostwa wałeckiego Korony Królestwa Polskiego.

W 1448 miecznik poznański Jan Wedelski zapisał swojej żonie Annie po 2500 grzywien posagu oraz wiana na części dóbr Tuczno, na części dóbr Frydland (obecnie Mirosławiec) oraz na wsiach leżących w starostwie wałeckim w tym m.in. na połowie wsi Chwiram. W 1462 Katarzyna wdowa po innej osobie o tym samym nazwisku Janie Wedlu uzyskała oprawę wdowią na części dóbr Tuczno, na części dóbr Frydland oraz na wsiach leżących w starostwie wałeckim w tym m.in. na połowie wsi Chwiram. W 1471 Anna, wdowa po mieczniku poznańskim Janie Wedelskim, sprzedała Andrzejowi Szamotulskiemu synowi Piotra swoją oprawę wdowią z 1448 w tym m.in. na połowie wsi Chwiram. W 1532 Maciej Tuczeński de Wedel dał swoim synom Janowi, Krzysztofowi i Stanisławowi dobra Tuczno, w tym m.in. Chwiram.

W 1579 odnotowany został pobór podatków ze wsi należącej wówczas do starostwa wałeckiego. We wsi 6 chłopów miało więcej niż kwartę roli, dwóch chłopów opuściło grunty, a dwóch zagrodników „miało po trochę roli”.

Wieś należała do starostwa wałeckiego, pod koniec XVI wieku leżała w powiecie wałeckim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej w 1772, miejscowość przeszła w posiadanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim.

Wieś posiada wydzieloną część wsi Plebanka.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa pilskiego.

Bibliografia

• Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. I (A – H), zeszyt 2, hasło „Chwiram”. Wrocław: Ossolineum, 1982, s. 249–250.

Linki zewnętrzne

• Chwiram w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”