Cmentarz żydowski w Olsztynie
 nr rej. A-2393 z 20.04.1988[1]
| |
 Zachowane schody na terenie cmentarza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość |
ul. Zyndrama z Maszkowic 2 |
Położenie na mapie Olsztyna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
 53°46′32,8080″N 20°28′06,3120″E/53,775780 20,468420
| |
Cmentarz żydowski w Olsztynie – kirkut znajdujący się w Olsztynie przy ul. Zyndrama z Maszkowic 2 (róg ul. Grunwaldzkiej)[2]. Do cmentarza przylega budynek Domu Pożegnań, Bet Tahara zaprojektowanego przez światowej sławy architekta Ericha Mendelsohna[3], w którym odkryto bogate malowidła na sklepieniu[4]. Obecnie budynek jest odrestaurowywany przez Wspólnotę Kulturową Borussia[5].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz został utworzony w 1818 roku[3] i zajmował powierzchnię 0,48 hektara[6]. Ostatni znany pochówek odbył się w 1940 roku; cmentarz został zamknięty w 1955 roku[6]. Na przełomie lat 1969/1970 cmentarz został zlikwidowany i przemieniony w zieleniec[6], co nastąpiło za zgodą miejscowego konserwatora zabytków[7].
W 1997 roku teren cmentarza został wykorzystany jako plac manewrowy dla pobliskiej budowy mieszkań komunalnych, co przyczyniło się do dalszego zniszczenia pozostałości kirkutu[8].
Na terenie cmentarza w pełni nie ocalał ani jeden nagrobek; zachowały się schodki, pozostałości murowanego ogrodzenia oraz fragmenty grobowców wrośniętych w drzewa[6]. Część cmentarnych nagrobków wykorzystano do umocnienia skarpy na zapleczu budynku „Casablanki” górującego nad parkiem zamkowym w Olsztynie[9] część macew została wykorzystana jako surowiec kamieniarski[6].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 119 [dostęp 2015-09-24].
- ↑ Jerzy Pantak: Pod sklepieniem Bet Tahara. 2007-12-27. [dostęp 2009-07-14].
- ↑ a b Andrzej Rzempołuch: Architektura i urbanistyka Olsztyna 1353-1953. Olsztyn: Urząd Miasta w Olsztynie, 2004, s. 84; 139-141. ISBN 83-921324-0-8.
- ↑ Ewa Mazgal: Potrzeba milionów na remont Bet Tahara. 2009-06-22. [dostęp 2009-07-14]. (pol.).
- ↑ Program Dom Mendelsohna. [dostęp 2009-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 czerwca 2009)]. (pol.).
- ↑ a b c d e Magdalena Bartnik. Cmentarz pochowany. O likwidacji cmentarza żydowskiego w Olsztynie.. „Borussia”. 37, s. 178-184, 2006. ISSN 0867-6402.
- ↑ Tak Burchard
- ↑ Elżbieta Mierzyńska. Dewastacja Pamięci. Manewry na kirkucie.. „Dziennik Pojezierza”. 223 (2808), s. 9, 1997-11-19. ISSN 0239-2046.
- ↑ Olsztyn 1353-2003. praca zbiorowa pod red. Stanisława Achremczyka i Władysława Ogrodzińskiego; [aut. oprac. Stanisław Achremczyk et al.]. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych i Towarzystwo Naukowe im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2003, s. 545. ISBN 83-87643-38-6.;
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Przemysław Burchard: Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce. Warszawa: 1990, s. 50.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Cmentarz żydowski w Olsztynie na portalu Wirtualny Sztetl
- Artur Cyruk: Olsztyn. kirkuty.xt.pl. [dostęp 2009-04-21].
- Yvonne Meyer: Wiosenne sprzątanie cmentarza. Olsztyn24, 21 kwietnia 2009. [dostęp 2009-04-21]. (pol.).
