Czapla purpurowa

Czapla purpurowa
	Ardea purpurea
	Linnaeus, 1766
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pelikanowe
Podrząd	czaplowce
Rodzina	czaplowate
Rodzaj	Ardea
Gatunek	czapla purpurowa
Podgatunki
	A. p. purpurea Linnaeus, 1758; A. p. madagascariensis Oort, 1910; A. p. manilensis Meyen, 1834; A. p. bournei Naurois, 1966;
	A. p. purpurea Linnaeus, 1758; A. p. madagascariensis Oort, 1910; A. p. manilensis Meyen, 1834; A. p. bournei Naurois, 1966;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym występuje przez cały rok zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czapla purpurowa^[3] (Ardea purpurea) – gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny czaplowatych (Ardeidae), zamieszkujący Eurazję i Afrykę. Nie jest zagrożony.

Podgatunki i zasięg występowania

Czapla purpurowa zamieszkuje w zależności od podgatunku^[4]^[5]:

Ardea purpurea purpurea – Europa zachodnia i południowa aż do Azji Środkowej, Bliski Wschód, północny skraj Afryki oraz Afryka Subsaharyjska. Północna część populacji wędrowna, zimuje głównie w Afryce Subsaharyjskiej.

W Polsce gnieździła się skrajnie nielicznie (1–3 pary, czasami więcej) i nieregularnie, przede wszystkim w dolinie Baryczy (Stawy Milickie), a także w dolinie górnej Wisły (stawy w Spytkowicach, Zbiornik Goczałkowicki); pojedyncze pary stwierdzano też na kilku innych stanowiskach w południowej i środkowej części kraju^[6]. Ostatni pewny lęg odnotowano w 2009 roku na stawach Przeręb (woj. małopolskie)^[6]. Polskie stanowiska leżały na północnych skrajach areału lęgowego czapli purpurowej.

Ardea purpurea madagascariensis – Madagaskar.
Ardea purpurea manilensis – Azja południowa, wschodnia i południowo-wschodnia aż po Filipiny i Indonezję.
Ardea purpurea bournei – Wyspy Zielonego Przylądka.

Charakterystyka

Cechy gatunku: Wierzch ciemnopopielaty z rdzawym nalotem, spód ciemnordzawy. Długie pióra na barkówkach są na końcach czerwonobrązowe. Ciemnoszare lotki i sterówki. Szyja rdzawokasztanowa, z ciemnymi pasami i białym przodem, przechodzącym w białą plamę na podgardlu. Głowa rdzawa z ciemnym czubem. Na lęgowiska wraca parami. Przyszli rodzice razem też budują gniazdo, wysiadują jaja, wychowują potomstwo. Mniejsza od czapli siwej. W locie czapla purpurowa różni się też od swojej kuzynki ciemniejszym zabarwieniem, mniej zaokrąglonymi skrzydłami i wznosi się wyżej. Odzywa się mniej chrapliwym „kreek”, a z gniazda dochodzi powtarzające się „korr”.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 70–90 cm^[7]
rozpiętość skrzydeł ok. 120–138 cm^[7]
masa ciała ok. 600–1400 g

Ekologia

Biotop: Bagna, brzegi rzek i jezior, zarośla mangrowe o zarośniętych brzegach.

Gniazdo: Wśród gęstwiny trzcin i pałki wodnej, pojedynczo lub w małych koloniach. Gniazda zbudowane są z nieporządnie poukładanych wiech trzcin, opartych o połamane zeszłoroczne trzciny. Zdarza jej się gnieździć nawet na drzewach lub w wiklinie.

Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu – październiku 3 do 8 bladych, zielononiebieskich jaj.

Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres ok. 26 dni przez obydwoje rodziców. Sam wylęg może trwać 3–11 dni. Rodzice przynoszą młodym w przełyku ryby, drobne ssaki, płazy, gady i bezkręgowce. Mając 3 tygodnie zaczynają kręcić się wokół gniazda, wydeptując labirynty ścieżek i miejsca na odpoczynek. Takie wędrówki w trzcinach ułatwiają długie palce chwytające się połamanych pędów. Pisklęta usamodzielniają się po 45–50 dniach rozchodząc po okolicy, po pierzeniu. Młode są jaśniejsze o czerwonobrązowych grzbietach, ale ubarwienie głowy mają mniej jaskrawe.
Pożywienie: Zwierzęta wodne, na które czatuje nieruchomo, a następnie błyskawicznie atakuje lub ostrożnie skrada się do zdobyczy.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje czaplę purpurową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 2015 roku liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International, mieściła się w przedziale około 270–570 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[2].

W Polsce objęta ochroną gatunkową ścisłą, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie^[8]. Na Czerwonej liście ptaków Polski została sklasyfikowana jako gatunek wymarły regionalnie (RE)^[6]. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest niszczenie siedlisk.

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Ardea purpurea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Ardea purpurea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae – czaplowate – Herons. [w:] Kompletna lista ptaków świata. Wersja: 2020-06-25 [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-22].
↑ Martínez-Vilalta i inni, Purple Heron (''Ardea purpurea''), [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [online], 2019 [dostęp 2019-11-09] .
↑ F.F. Gill F.F., D.D. Donsker D.D., P.P. Rasmussen P.P. (red.), Ibis, spoonbills, herons, Hamerkop, Shoebill, pelicans [online], IOC World Bird List (v11.1) [dostęp 2021-05-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c WilkW. T. WilkW. i inni, Czerwona lista ptaków Polski, OTOP, Marki, 2020 .
↑ ^a ^b LarsL. Svensson LarsL., Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Wydanie II poprawione i zaktualizowane, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2021, ISBN 978-83-7763-530-8, OCLC 1296502606 [dostęp 2023-04-23] .
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Bibliografia

Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy, [w:] eBird [online], Cornell Lab of Ornithology (ang.).
Ardea purpurea (Czapla purpurowa). W: M. Gromadzki (red.): Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny. T. 7: Ptaki (część I). Warszawa: Ministerstwo Środowiska, 2004, s. 77–80. ISBN 83-86564-43-1.

[itis-1] Ardea purpurea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Ardea purpurea, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Ardeidae – czaplowate – Herons. [w:] Kompletna lista ptaków świata. Wersja: 2020-06-25 [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-22].

[hbwa-4] Martínez-Vilalta i inni, Purple Heron (''Ardea purpurea''), [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [online], 2019 [dostęp 2019-11-09] .

[ioc-5] F.F. Gill F.F., D.D. Donsker D.D., P.P. Rasmussen P.P. (red.), Ibis, spoonbills, herons, Hamerkop, Shoebill, pelicans [online], IOC World Bird List (v11.1) [dostęp 2021-05-22] (ang.).

[clpp-6] WilkW. T. WilkW. i inni, Czerwona lista ptaków Polski, OTOP, Marki, 2020 .

[:0-7] LarsL. Svensson LarsL., Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Wydanie II poprawione i zaktualizowane, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2021, ISBN 978-83-7763-530-8, OCLC 1296502606 [dostęp 2023-04-23] .

[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]