Erwin Czerwenka

Erwin Czerwenka
Franciszek Erwin Czerwenka
Data i miejsce urodzenia	5 maja 1887 ; Jabłonica
Data i miejsce śmierci	6 stycznia 1970 ; Kraków
Narodowość	polska
Alma Mater	Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie
Dziedzina sztuki	malarstwo
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Franciszek Erwin Czerwenka (ur. 5 maja 1887 w Jabłonicy, zm. 6 stycznia 1970 w Krakowie)^[1] – polski artysta malarz i pedagog.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Wiktora Emanuela (1859–1904) i Victorii Ottilii z d. Kerth (ur. 1864). W 1890 rodzina przeniosła się do Stanisławowa, gdzie urodziła się siostra Emilia (1890–1944)^[2], późniejsza pierwsza żona kolegi Erwina ze Stanisławowa i ze studiów w Krakowie, artysty malarza Erwina Elstera. W okresie 1905/1906 studiował geometrię wykreślną w Szkole Politechnicznej we Lwowie, a w latach 1906–1910 na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie^[3]. Był uczniem Leona Wyczółkowskiego, Teodora Axentowicza, Józefa Unierzyskiego i Wojciecha Weissa. Ukończył akademię z wynikiem celującym i najwyższym odznaczeniem (srebrny medal).

W latach 1913–1929 uczył rysunku oraz geometrii wykreślnej w krakowskich gimnazjach Św. Jacka oraz Św. Anny^[4]), gdzie miał pracownię malarską^[5]. W czasie I wojny światowej w 1914 został powołany na stanowisko nauczyciela rysunku w żeńskiej szkole Eugenii Schwarzwald w Wiedniu, w 1915 wrócił na stałe do Krakowa wskutek zlecenia (offene ordre) pracy w krakowskim gimnazjum Św. Anny, gdzie uczył do 1929.

Był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków nieprzerwanie od założenia w 1911, gdzie od 1920 był członkiem zarządu (był kilkakrotnie wiceprezesem - np. wybrany w 1923^[6], sekretarzem, skarbnikiem, członkiem komisji weryfikacyjnej, komisji regulaminowej sekcji malarskiej, zastępcą Koła Ligi Morskiej). Był założycielem i przewodniczącym Kasy Samopomocy Koleżeńskiej.

Tworzył przede wszystkim pejzaże i portrety, projektował witraże i meble.

Autor również utrzymanych w stylu socrealizmu obrazów Murarze na budowie Nowej Huty^[7] oraz Nowa Huta (portret murarza Piotra Ożańskiego, 1950)^[8].

Pierwsze prace Czerwenka zaprezentował na Ogólnopolskiej Wystawie Grunwaldzkiej we Lwowie w 1910, w Czerniowcach w 1911, w Krakowie na wspólnej wystawie jego i Zofii Stryjeńskiej (1928), wystawach w TPSP (1921, 1929, 1934, 1937, 1945/1946^[9], 1947, 1948, 1949, 1950, 1951, 1952, 1953, 1956, 1958, 1959)^[10], wystawie „Wojciech Weiss i jego uczniowie” (TPSP 1934), w Katowicach w 1931 r.^[11], w Warszawie na wystawie TZSP wraz z pracami „Grupy Czterech”^[1]. Aranżuje pawilon miast górnośląskich na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu^[12], za co otrzymał Złoty Medal.

Jego obrazy znajdują się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.

Był mężem Marii z Wąsowiczów (1893–1979).

Zmarł w Krakowie. Pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera XXVA-18-1)^[13].

Ordery i odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (22 marca 1939)^[14]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928)
Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)

Nagrody

Srebrny Medal ASP (1909)
Złoty Medal za ekspozycję miast górnośląskich na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu (1929)
Nagroda TPSP za działalność artystyczną (1947)
Nagroda Ministerstwa Kultury i Sztuki za pracę w prezydium Związku Artystów Plastyków (1959)

Przypisy

↑ ^a ^b Aukcja nr 20, Polski Dom Aukcyjny 'SZTUKA'. [dostęp 2010-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)].
↑ Franciszek Erwin Czerwenka [online], geni_family_tree [dostęp 2022-03-09] (pol.).
↑ Z krakowskiej kolebki sławy, „Nowości Illustrowane”, czerwiec 1906 .
↑ Jakub (1870-1958)J.(1. 1. ) Zachemski Jakub (1870-1958)J.(1. 1. ), Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1925/26, Katolicka Spółka Wydawnicza „Prawda‟, 1926 [dostęp 2020-01-13] .
↑ N.N. W. N.N., Z pracowni Erwina Czerwenki, „Nowości Illustrowane”, 1920 .
↑ Związek polskich artystów plastyków w Krakowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 8, s. 3, 24 lutego 1923.
↑ Nowa Huta - architektura i twórcy miasta idealnego. Niezrealizowane projekty. mhk.pl, luty 2006. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-09)].
↑ Andrzej Chwalba: Podkrakowski Magnitogorsk. mowiawieki.pl. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)].
↑ TPSP, Wystawa Niezależnych (Gwiazdkowa), 1945 .
↑ WładysławW. Prokesch WładysławW., nr 67, „Nowa Reforma”, 1921 .
↑ JanJ. Smotrycki JanJ., Wystawa obrazów Erwina Czerwenki, „Polonia”, 1931 .
↑ Udział przedstawicieli przemysłu ciężkiego i samorządu województwa śląskiego w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku, [w:] PiotrP. Rygus PiotrP., Wieki Stare i Nowe, t. 5, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013 .
↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2022-03-09] .
↑ M.P. z 1939 r. nr 71, poz. 152 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.

[PDA-1] Aukcja nr 20, Polski Dom Aukcyjny 'SZTUKA'. [dostęp 2010-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)].

[2] Franciszek Erwin Czerwenka [online], geni_family_tree [dostęp 2022-03-09] (pol.).

[3] Z krakowskiej kolebki sławy, „Nowości Illustrowane”, czerwiec 1906 .

[4] Jakub (1870-1958)J.(1. 1. ) Zachemski Jakub (1870-1958)J.(1. 1. ), Sprawozdanie Dyrektora Państwowego Gimnazjum Nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1925/26, Katolicka Spółka Wydawnicza „Prawda‟, 1926 [dostęp 2020-01-13] .

[5] N.N. W. N.N., Z pracowni Erwina Czerwenki, „Nowości Illustrowane”, 1920 .

[6] Związek polskich artystów plastyków w Krakowie. „Nowości Illustrowane”. Nr 8, s. 3, 24 lutego 1923.

[7] Nowa Huta - architektura i twórcy miasta idealnego. Niezrealizowane projekty. mhk.pl, luty 2006. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-09)].

[8] Andrzej Chwalba: Podkrakowski Magnitogorsk. mowiawieki.pl. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)].

[9] TPSP, Wystawa Niezależnych (Gwiazdkowa), 1945 .

[10] WładysławW. Prokesch WładysławW., nr 67, „Nowa Reforma”, 1921 .

[11] JanJ. Smotrycki JanJ., Wystawa obrazów Erwina Czerwenki, „Polonia”, 1931 .

[12] Udział przedstawicieli przemysłu ciężkiego i samorządu województwa śląskiego w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku, [w:] PiotrP. Rygus PiotrP., Wieki Stare i Nowe, t. 5, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2013 .

[13] Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2022-03-09] .

[14] M.P. z 1939 r. nr 71, poz. 152 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]