Filmografia Humphreya Bogarta
Humphrey Bogart (1899–1957) w trwającej 34 lata karierze występował w filmach, radiu, telewizji i na scenie. Zagrał w 74 produkcjach fabularnych[1]. Był trzykrotnie nominowany do nagrody Akademii Filmowej[2], z czego zdobył jednego Oscara[3]. Uznawany jest przez biografów i historyków za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii amerykańskiego kina i „Złotej Ery Hollywood”[4]. W 1999 American Film Institute (AFI) ogłosił go „największym aktorem wszech czasów” (The 50 Greatest American Screen Legends)[5]. Po współczesne czasy stawiany jest jako wzorzec męskich ról[6].
Karierę rozpoczął w 1922, debiutując na Broadwayu[7]. Na deskach nowojorskich teatrów występował z przerwami do 1935[8], kiedy to zagrał w sztuce Skamieniały las pióra Roberta E. Sherwooda. Kreacja więźnia Duke’a Mantee przyniosła mu pierwszy szeroki rozgłos i pozwoliła na stworzenie nowego emploi[9]. W 1930 zadebiutował rolą Steve’a w filmie pełnometrażowym W górze rzeki (reż. John Ford) razem ze Spencerem Tracym[10]. Przez dwa lata był związany umową ze studiem Fox Film Corporation[11]. Na fali pozytywnego przyjęcia sztuki Skamieniały las, w 1936 przeniesiono ją na duży ekran (reż. Archie Mayo), gdzie powtórzył rolę Mantee i związał się kontraktem z Warner Bros.[12] Przez następnych pięć lat występował w produkcjach klasy B, zwykle w dramatach kryminalnych[13]. Uwagę krytyków zwrócił kreacjami w filmach Czarny legion (1937, reż. Michael Curtiz)[14] oraz Śmiertelny zaułek (1937, reż. William Wyler)[15]. Przełomem w karierze Bogarta był występ w gangsterskim heist noir High Sierra (1941, reż. Raoul Walsh)[16].
W ciągu następnej dekady aktor zagrał w produkcjach, które na trwałe wpisały się do kanonu klasyki amerykańskiej kinematografii: kryminale noir Sokół maltański (1941, reż. John Huston), w którym wcielił się w detektywa Sama Spade’a[17], melodramacie noir Casablanca (1942, reż. Michael Curtiz), gdzie partnerowała mu Ingrid Bergman[18], a kreacja Ricka Blaine’a zapewniła Bogartowi ogólnoświatową rozpoznawalność[19] oraz przyniosła mu pierwszą nominację do nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[20], melodramacie przygodowo-wojennym Mieć i nie mieć (1944, reż. Howard Hawks) z Lauren Bacall[21], partnerującą mu również w filmach noir Wielki sen (1946, reż. Howard Hawks)[22] i Mroczne przejście (1947, reż. Delmer Daves)[23]. Kontynuację kariery stanowiły występy w dramacie przygodowym z elementami westernu Skarb Sierra Madre[24], a także w filmie noir Koralowa wyspa (oba z 1948 w reżyserii Hustona)[25]. W latach 50. Bogart zasłynął z ról w dramacie noir Pustka (1950, reż. Nicholas Ray)[26], komedii przygodowej Afrykańska królowa (1951, reż. John Huston) razem z Katharine Hepburn, za występ w której otrzymał nagrodę Akademii Filmowej za pierwszoplanową kreację Charliego Allnuta[27], dramacie wojennym Bunt na okręcie (1954, reż. Edward Dmytryk)[28], gdzie za główną rolę otrzymał ostatnią nominację do Oscara[29], oraz w komedii romantycznej Sabrina (1954, reż. Billy Wilder) z Audrey Hepburn i Williamem Holdenem[30].
W latach 1943–1949 i 1955 był notowany w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorów[31]. Trzy filmy z jego udziałem były zestawiane w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w tamtejszym box offisie. Szesnaście filmów, w których Bogart wziął udział, było nominowanych przynajmniej do jednego Oscara, a sześć z nich zdobyło co najmniej jedną statuetkę[32]. Trzydzieści cztery produkcje z udziałem aktora, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym[32].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]Rok[a] | Tytuł | Rola | Tytuł oryg. / uwagi | Źr |
---|---|---|---|---|
1928 | Tańczące miasto | mężczyzna w drzwiach podczas zabawy | The Dancing Town, film krótkometrażowy, niemy | [33] |
1930 | Broadway’s Like That | narzeczony Ruth | film krótkometrażowy, dźwiękowy, odnaleziony w 1963[34] | [35] |
W górze rzeki | Steve Jordan | Up the River | [36] | |
Zdobywca serc | Tom Standish | A Devil with Women | [37] | |
1931 | Ciało i dusza | Jim Watson | Body and Soul | [38] |
Zła siostra | Valentine Corliss | Bad Sister, tytuł alt.: Gambling Daughters | [39] | |
Kobiety wszystkich narodowości | Stone | Women of All Nations, sceny z udziałem Bogarta usunięto | [40] | |
A Holy Terror | Steve Nash | tytuł alt.: Wyoming Wonder | [41] | |
1932 | Love Affair | Jim Leonard | [42] | |
Blues wielkiego miasta | Shep Adkins | Big City Blues | [43] | |
Three on a Match | Harve | [44] | ||
1934 | Midnight | Gar Boni | tytuł alt.: Call It Murder | [45] |
1936 | Skamieniały las | Duke Mantee | The Petrified Forest | [46] |
Na celowniku mafii | Nick „Bugs” Fenner | Bullets or Ballots | [47] | |
Dwoje przeciwko światu | Sherry Scott | Two Against the World, tytuł alt.: One Fatal Hour, remake filmu Ostatnie wydanie z 1931[48] | [49] | |
Orzeł leci do Chin | Hap Stuart | China Clipper | [50] | |
Zaginiona wyspa | Valentine „Val” Stevens | Isle of Fury, tytuł alt.: Three in Eden | [51] | |
1937 | Czarny legion | Frank Taylor | Black Legion | [52] |
Wielki O’Malley | John Phillips | The Great O’Malley | [53] | |
Fordanserki | prokurator okręgowy David Graham | Marked Woman, tytuł alt.: The Men Behind | [54] | |
Kid Galahad | Turkey Morgan | [55] | ||
Zbieg z San Quentin | Joe „Red” Kennedy | San Quentin | [56] | |
Śmiertelny zaułek | Hugh „Baby Face” Martin | Dead End | [57] | |
Mr. Dodd szaleje | Doug Quintain | Stand-In | [58] | |
1938 | Swing Your Lady | Ed Hatch | [59] | |
Szkoła zbrodni | zastępca komisarza Mark Braden | Crime School | [60] | |
Men Are Such Fools | Harry Galleon | [61] | ||
Racket Busters | John „Czar” Martin | [62] | ||
Dr Clitterhouse | „Rocks” Valentine | The Amazing Dr. Clitterhouse | [63] | |
Aniołowie o brudnych twarzach | Jim Frazier | Angels with Dirty Faces | ||
Swingtime in the Movies | on sam | film krótkometrażowy, niewym. w czołówce | [64] | |
1939 | Król podziemia | Joe Gurney | King of the Underworld, tytuł alt.: Unlawful | [65] |
Oklahoma Kid | Whip McCord | The Oklahoma Kid | [66] | |
You Can’t Get Away with Murder | Frank Wilson | [67] | ||
Mroczne zwycięstwo | Michael O’Leary | Dark Victory | [68] | |
Burzliwe lata dwudzieste | George Hally | tytuły alt.: The Roaring Twenties | [69] | |
Powrót doktora X | doktor Maurice Xavier (aka Marshall Quesne) | The Return of Doctor X | [70] | |
Niewidzialne piętno | Charles Martin | Invisible Stripes | [71] | |
1940 | It All Came True | Grasselli (aka Chips Maguire) | [72] | |
Złoto dla Południa | John Murrell | Virginia City | [73] | |
Orchid, brat gangstera | Jack Buck | Brother Orchid | [74] | |
Nocna wyprawa | Paul Fabrini | They Drive by Night, tytuł alt.: The Road to Frisco | [75] | |
1941 | High Sierra | Roy „Mad Dog” Earle | [76] | |
Cyrkowe wozy | Nick Coster | The Wagons Roll at Night | [77] | |
Sokół maltański | prywatny detektyw Sam Spade | The Maltese Falcon, tytuł alt.: The Gent from Frisco | [78] | |
1942 | Poprzez noc | Alfred „Gloves” Donahue | All Through the Night | [79] |
The Big Shot | Joseph „Duke” Berne | [80] | ||
Przez Pacyfik | Rick Leland | Across the Pacific | [81] | |
Casablanca | Rick Blaine[b] | [83] | ||
1943 | Konwój | porucznik Joe Rossi | Action in the North Atlantic, tytuł alt.: Heroes Without Uniforms | [84] |
Thank Your Lucky Stars | on sam (cameo) | [85] | ||
Sahara | sierżant Joe Gunn | [86] | ||
1944 | Droga do Marsylii | Jean Matrac | Passage to Marseille, tytuł alt.: Message to Marseille | [87] |
Mieć i nie mieć | Harry „Steve” Morgan | To Have and Have Not | [88] | |
I Am An American | on sam | filmy krótkometrażowe | [89] | |
Report from the Front[c] | [90] | |||
1945 | Konflikt | Richard Mason | Conflict | [91] |
Hollywood Victory Caravan | on sam | film krótkometrażowy | [92] | |
1946 | Two Guys from Milwaukee | tytuł alt.: Royal Flush, niewym. w czołówce | [93] | |
Wielki sen | prywatny detektyw Philip Marlowe[d] | The Big Sleep | [94] | |
Nigdy nie mów do widzenia | Never Say Goodbye, głos (niewym. w czołówce)[e] | [95] | ||
1947 | Śmiertelne porachunki | kapitan Warren „Rip” Murdock | Dead Reckoning | [96] |
The Two Mrs. Carrolls | Geoffrey Carroll | [97] | ||
Mroczne przejście | Vincent Parry (vel Alan Lynell) | Dark Passage | [98] | |
1948 | Always Together | on sam | niewym. w czołówce | [99] |
Skarb Sierra Madre | Fred C. Dobbs | The Treasure of the Sierra Madre | [100] | |
Koralowa wyspa | major Frank McCloud | Key Largo | [101] | |
1949 | Pukać do każdych drzwi | Andrew Morton | Knock on Any Door | [102] |
Tokyo Joe | Joseph „Joe” Barrett | [103] | ||
1950 | Chain Lightning | podpułkownik Matthew „Matt” Brennan | [104] | |
Pustka | Dixon Steele | In a Lonely Place | [105] | |
1951 | Strażnik prawa | prokurator okręgowy Martin Ferguson | The Enforcer, tytuł alt.: Murder, Inc. | [106] |
Sirocco | Harry Smith | [107] | ||
Afrykańska królowa | Charlie Allnut | The African Queen | [108] | |
1952 | Ostatni termin | Ed Hutcheson | Deadline – U.S.A. | [109] |
US Savings Bond Trailer | on sam | [110] | ||
Droga do Bali | on sam (cameo) | [111] | ||
1953 | Arena walki | major Jed Webbe | Battle Circus | [112] |
Pobij diabła | Billy Dannreuther | Beat the Devil | [113] | |
1954 | The Love Lottery | on sam (cameo) | niewym. w czołówce | [114] |
Bunt na okręcie | komandor porucznik Philipp Francis Queeg | The Caine Mutiny, tytuł alt.: Authority and Rebellion | [115] | |
Sabrina | Linus Larrabee | tytuł alt.: Sabrina Fair/La Vie en Rose | [116] | |
Bosonoga Contessa | Harry Dawes | tytuł alt.: The Barefoot Contessa | [117] | |
1955 | Nie jesteśmy aniołami | Joseph | We’re No Angels | [118] |
Lewa ręka Pana Boga | James „Jim” Carmody | The Left Hand of God | [119] | |
Godziny rozpaczy | Glenn Griffin | The Desperate Hours | [120] | |
1956 | Tym cięższy ich upadek | Eddie Willis | The Harder They Fall | [121] |
Telewizja
[edytuj | edytuj kod]Rok | Tytuł | Rola | Informacje | Stacja | Źr |
---|---|---|---|---|---|
1953 | The Jack Benny Program | Baby Face | odcinek z 23 października 1953[f] | ABC | [122][123] |
1955 | Skamieniały las | Duke Mantee | film telewizyjny, data emisji: 30 maja 1955[g] | NBC | [29][124] |
Radio
[edytuj | edytuj kod]Rok | Program | Odcinek | Rola | Data emisji | Źr |
---|---|---|---|---|---|
1938 | Kraft Music Hall | występ gościnny | on sam | 19 maja 1938 | [125] |
1939 | Lux Radio Theatre | Na celowniku mafii | Nick „Bugs” Fenner | 17 kwietnia 1939 | |
1940 | The Screen Guild Theater | Skamieniały las | Duke Mantee | 7 stycznia 1940 | [126] |
1941 | It’s Time to Smile Show | występ gościnny | on sam | 5 marca 1941 | |
The Bob Hope Show | 3 czerwca 1941 | ||||
The Gulf Screen Guild Theater | Dr Clitterhouse | „Rocks” Valentine | 2 listopada 1941 | ||
Kuchareczka i kamerdyner | Dan Nolin | 23 listopada 1941 | [127] | ||
Shirley Temple Time | Mr Idea with Robert Young | on sam | 12 grudnia 1941 | [126] | |
1942 | The Screen Guild Theater | High Sierra | Roy „Mad Dog” Earle | 4 stycznia 1942 | [128] |
The Jack Benny Program | The Frightwig Murder Case | on sam | 1 lutego 1942 | [126] | |
1943 | The Screen Guild Theater | Casablanca | Rick Blaine | 26 kwietnia 1943 | [129] |
Edgar Bergen and Charlie McCarthy | występ gościnny | on sam | 12 września 1943 | [126] | |
The Screen Guild Theater | Sokół maltański | prywatny detektyw Sam Spade | 20 września 1943 | ||
The Jack Benny Program | Casablanca | Rick Blaine | 17 października 1943 | ||
1944 | Screen Guild Players | High Sierra | Roy „Mad Dog” Earle | 17 kwietnia 1944 | [130] |
1945 | Suspense | Love’s Lovely Counterfeit | gangster | 8 marca 1945 | [126] |
Command Performance | występ gościnny | on sam | 15 marca 1945 | ||
Lux Radio Theatre | Nocny przypływ | Bobo | 30 kwietnia 1945 | ||
Cavalcade of America | How to Build Paradise | główny radiotelegrafista Buck Quaid | 21 maja 1945 | ||
Command Performance | występ gościnny | on sam | 30 sierpnia 1945 | ||
Cavalcade of America | My Son John | główny radiotelegrafista Buck Quaid | 29 października 1945 | ||
Theater of Romance | Droga bez powrotu | Dan | 18 grudnia 1945 | ||
1946 | Academy Award | Sokół maltański | prywatny detektyw Sam Spade | 3 lipca 1946 | |
Lux Radio Theatre | Mieć i nie mieć | Harry „Steve” Morgan | 13 października 1946 | ||
14 października 1946 | |||||
1947 | The Jack Benny Program | występ gościnny | on sam | 5 stycznia 1947 | |
Kraft Music Hall | 6 listopada 1947 | ||||
1948 | Studio One | Dr Clitterhouse | „Rocks” Valentine | 20 stycznia 1948 | |
Guest Star | występ gościnny | on sam | 7 listopada 1948 | ||
1949 | Lux Radio Theatre | Skarb Sierra Madre | Fred C. Dobbs | 18 kwietnia 1949 | |
1950 | Hedda Hopper Show | występ gościnny | on sam | 14 października 1950 | |
1951–1952 | Bold Venture[h] | Slate Shannon | 26 marca 1951–14 lipca 1952 | [132] | |
1952 | The Bing Crosby – Chesterfield Show | występ gościnny | on sam | 13 lutego 1952 | [126] |
12 marca 1952 | |||||
Stars in the Air | Dom przy 92 ulicy | inspektor George A. Briggs | 3 maja 1952 | ||
Lux Radio Theatre | Afrykańska królowa | Charlie Allnut | 15 grudnia 1952 |
Scena
[edytuj | edytuj kod]Humphrey Bogart debiutował na scenie 2 stycznia 1922 w Fulton Theatre na Brooklynie w spektaklu Drifting, wcielając się w rolę japońskiego kamerdynera, wypowiadającego jedną kwestię[i][7][134][135]. Początkowo grywał epizody, m.in. w melodramatach Up the Ladder i Swifty[8]. W drugiej ze sztuk partnerował parze Frances Howard i Neil Hamilton. Jego role zwykle ignorowano lub surowo krytykowano – szczególnie dotknęła go opinia Alexandera Woollcotta. Recenzując jego rolę w spektaklu Swifty, autor pisał, że „młody człowiek, który ucieleśnia tegoż potomka wyższych sfer, jest, jak to się zazwyczaj litościwie określa – niedostateczny”[136][137][138]. Wycinek z recenzją Woollcotta Bogart trzymał przez resztę życia, a w czasach występów w teatrze potraktował jego słowa jako wyzwanie[138].
Pierwszą większą rolę otrzymał w 1923 w komedii Meet the Wife, u boku Cliftona Webba i Mary Boland[137]. Jego kreacja zdobyła przychylne recenzje[139]. Spektakl okazał się przebojem i był wystawiany 232 razy[139]. Rok później występował w sztuce Nerves, której współautorem był Stephen Benét[139][140]. Aktor ponownie zebrał przychylne oceny, m.in. na łamach „The New York Timesa” i „New York Worlda”[141]. Gdy zeszła ona z afisza, Bogart na krótko zrezygnował z gry, tłumacząc to tremą[141]. W 1925 powrócił do występów, grając razem z Shirley Booth w komedii Hell’s Bells[142]. Łącznie wystawiano ją 120 razy[8]. W następnych latach aktora angażowano m.in. do komedii Baby Mine, gdzie w głównej roli występował Roscoe Arbuckle[143], A Most Immoral Lady oraz It’s a Wise Child, która była hitem Broadwayu w sezonie 1929–1930[144]. Zagrawszy w kilku filmach w latach 1930–1932, gdy studio Fox Film Corporation nie przedłużyło z nim umowy, powrócił na Broadway[11]. Z uwagi na kryzys i następstwa wywołane przez czarny czwartek, spektakle z udziałem Bogarta w sezonie 1932–1933 grano nie dłużej jak tydzień[145].
Przełomem był rok 1934, kiedy to Bogart otrzymał angaż do sztuki Skamieniały las autorstwa Roberta E. Sherwooda w reżyserii Artura Hopkinsa[146]. Kreacja więźnia Duke’a Mantee otrzymała pozytywne recenzje od krytyków, a Stefan Kanfer uważał, że data premiery spektaklu była kluczowa w historii amerykańskiego teatru i kina[9]. Sztukę wystawiano od stycznia do czerwca 1935, łącznie 181 razy[147] (według innych źródeł 197 razy)[148].
Rok (sezon) | Tytuł | Rola | Teatr | Źr |
---|---|---|---|---|
1922 | Drifting | japoński kamerdyner | Fulton Theatre | [134] |
Up the Ladder | b.d. | Playhouse Theatre | [149] | |
Swifty | Tom Proctor | [150] | ||
1923–1924 | Meet the Wife | Gregory Brown | Klaw Theatre | |
1924 | Nerves | Bob Thatch | Comedy Theatre | |
1925 | Hell’s Bell | Jimmy Todhunter | Wallack’s Theatre | |
1925–1926 | Candle Searchers | Jose Vallejo | Music Box Theatre | [151] |
1927 | Saturday’s Children | Rims O’Neil | Booth Theatre | |
Baby Mine | Alfred Hardy | 46th Street Theatre | ||
1928 | A Most Immoral Lady | b.d. | Cort Theatre | |
1929 | The Skyrocket | Vic Ewing | Lyceum Theatre | |
1929–1930 | It’s a Wise Child | Roger Baldwin | Belasco Theatre | |
1931 | After All | Duff Wilson | Booth Theatre | |
1932 | I Loved You Wednesday | Randall Williams | Sam H. Harris Theatre | |
Chrysalis | Don Ellis | Martin Beck Theater | [152] | |
1933 | Our Wife | Jerry Marvin | Booth Theater | |
The Mask and the Face | Luciano Spina | Guild Theatre | ||
1934 | Invitation to a Murder | Horatio Channing | Masque Theatre | |
1935 | Skamieniały las | Duke Mantee | Broadhurst Theatre |
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Jest to rok premiery. O ile to możliwe, data premiery narzuca kolejność filmów w tej tabeli.
- ↑ Postać Ricka Blaine’a zajęła 4. miejsce w opublikowanym w czerwcu 2003 przez American Film Institute rankingu na „największego bohatera w historii kina”[82].
- ↑ Zbiórka funduszy na rzecz Amerykańskiego Czerwonego Krzyża (ARC)[86].
- ↑ Postać Philipa Marlowe’a zajęła 32. miejsce w opublikowanym w czerwcu 2003 przez American Film Institute rankingu na „największego bohatera w historii kina”[82].
- ↑ W jednej ze scen Bogart dublował głos bohatera granego przez Errola Flynna[95].
- ↑ Bogart wystąpił jako Baby Face i sparodiował kilka swoich ról gangsterów[122].
- ↑ Bogart wystąpił w telewizyjnej wersji Skamieniałego lasu w programie Producers’ Showcase, ponownie kreując rolę więźnia Duke’a Mantee. Partnerowali mu Lauren Bacall i Henry Fonda[29].
- ↑ Bold Venture było półgodzinną serią radiową, emitowaną w latach 1951–1952, która składała się z 78 odcinków. Została wyprodukowana przez firmę aktora – Santana Productions. W głównej roli Bogartowi partnerowała Bacall[131][132].
- ↑ Ukończywszy służbę w United States Navy Bogart otrzymał pracę w teatrze w Nowym Jorku. W 1920 był inspicjentem podczas spektaklu Experience, a następnie pełnił rolę operatora sceny w trupie Alice Brady, która odbywała tournée ze sztuką The Ruined Lady[133].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 268–271.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 113, 177, 221.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 177.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 8, 257.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 257.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 258–259.
- ↑ a b Kanfer 2011 ↓, s. 27.
- ↑ a b c Kanfer 2011 ↓, s. 267.
- ↑ a b Kanfer 2011 ↓, s. 44, 47–48.
- ↑ Meyers 1997 ↓, s. 41; Kanfer 2011 ↓, s. 39.
- ↑ a b Kanfer 2011 ↓, s. 38–40.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 52.
- ↑ Sperber i Lax 1997 ↓, s. 60–61.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 59, 61.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 62–63.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 64–65.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 75, 79.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 86–89.
- ↑ Meyers 1997 ↓, s. 151; Kanfer 2011 ↓, s. 96.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 113.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 109.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 119.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 130.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 130–131.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 145–146.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 159–160.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 168, 177.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 193–194.
- ↑ a b c Kanfer 2011 ↓, s. 221.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 198–200.
- ↑ QP Money Making Stars All Years. [dostęp 2019-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-23)]. (ang.).
- ↑ a b Humphrey Bogart Movies – Ultimate Movie Rankings. [dostęp 2019-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-02)]. (ang.).
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 277.
- ↑ Sperber i Lax 1997 ↓, s. 39.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 13.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 15.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 285.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 286.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 18.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 19.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 20.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 21.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 22.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 288.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 48.
- ↑ Pettigrew 1977 ↓, s. 185.
- ↑ Barbour 1974 ↓, s. 143.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 54.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 289.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 56.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 290.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 63.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 60.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 291.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 68.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 46.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 292.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 72.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 53.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 293.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 76.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 294.
- ↑ Barbour 1974 ↓, s. 145.
- ↑ Swingtime in the Movies (1938) – Overview. Turner Classic Movies. [dostęp 2019-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-05)]. (ang.).
- ↑ Pettigrew 1977 ↓, s. 191.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 67.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 71.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 69.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 74.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 75.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 297.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 82.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 79.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 84.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 87.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 299.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 94.
- ↑ Pettigrew 1977 ↓, s. 195.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 97.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 100.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 104.
- ↑ a b Afi’s 100 Greatests Heroes & Villains. American Film Institute. [dostęp 2019-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-03)]. (ang.).
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 107.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 110.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 112.
- ↑ a b Duchovnay 1999 ↓, s. 302.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 116.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 119.
- ↑ I Am An American (1944) – Overview. Turner Classic Movies. [dostęp 2019-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-31)]. (ang.).
- ↑ Pettigrew 1977 ↓, s. 198.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 122.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 304.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 124.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 126.
- ↑ a b Duchovnay 1999 ↓, s. 62.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 130.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 131.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 133.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 136.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 137.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 142.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 147.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 149.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 153.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 152.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 157.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 156.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 309.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 160.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 167.
- ↑ Barbour 1974 ↓, s. 154.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 168.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 171.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 282.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 174.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 168.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 178.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 181–182.
- ↑ Pettigrew 1977 ↓, s. 205.
- ↑ Michael 1965 ↓, s. 175.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 313.
- ↑ a b Duchovnay 1999 ↓, s. 67.
- ↑ Christine Becker: It’s the Pictures That Got Small: Hollywood Film Stars on 1950s Television. Wesleyan University Press, 2008, s. 35. ISBN 978-0-8195-6894-6. (ang.).
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 33, 282.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 315.
- ↑ a b c d e f Humphrey Bogart: Radio Star. [dostęp 2019-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-01)]. (ang.).
- ↑ Free Classic Radio Shows – The Screen Guild Theater Radio Programs from 1939–1941. [dostęp 2021-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-24)]. (ang.).
- ↑ Derek Sculthorpe: Claire Trevor: The Life and Films of the Queen of Noir. McFarland & Company, 2018, s. 158. ISBN 978-1-4766-3069-4. (ang.).
- ↑ AWR0023: Screen Guild Theater: Casablanca (Summer of Bogart). [dostęp 2021-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-24)]. (ang.).
- ↑ Facts About „High Sierra”: Classic Movie Hub (CMH). [dostęp 2021-03-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-24)]. (ang.).
- ↑ Sperber i Lax 1997 ↓, s. 437–438.
- ↑ a b John Dunning: On the Air: The Encyclopedia of Old-Time Radio. Oxford University Press, 1998, s. 109–110. ISBN 978-0-19-507678-3. (ang.).
- ↑ Barbour 1974 ↓, s. 11–12; Kanfer 2011 ↓, s. 26.
- ↑ a b Meyers 1997 ↓, s. 26.
- ↑ Sperber i Lax 1997 ↓, s. 31.
- ↑ McCarty 1965 ↓, s. 8.
- ↑ a b Sperber i Lax 1997 ↓, s. 32.
- ↑ a b Kanfer 2011 ↓, s. 29.
- ↑ a b c Kanfer 2011 ↓, s. 30.
- ↑ Sperber i Lax 1997 ↓, s. 33.
- ↑ a b Kanfer 2011 ↓, s. 32.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 33.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 36.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 38.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 41.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 42, 44.
- ↑ Kanfer 2011 ↓, s. 48, 268.
- ↑ Meyers 1997 ↓, s. 51.
- ↑ Duchovnay 1999 ↓, s. 283.
- ↑ Pettigrew 1981 ↓, s. 136.
- ↑ Pettigrew 1977 ↓, s. 180.
- ↑ Pettigrew 1977 ↓, s. 181.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Alan G. Barbour: Humphrey Bogart. Galahad Books, 1974. ISBN 978-0-88365-163-6. (ang.).
- Gerald Duchovnay: Humphrey Bogart: A Bio-bibliography. Greenwood Publishing Group, 1999. ISBN 978-0-313-22338-9. (ang.).
- Stefan Kanfer: Humphrey Bogart. Twardziel bez broni. Bożena Markiewicz (tłum.). Wydawnictwo Dolnośląskie, 2011. ISBN 978-83-245-9126-8. (pol.).
- Clifford McCarty: Bogey: The Films of Humphrey Bogart. Citadel Press, 1965. OCLC 3671814. (ang.).
- Jeffrey Meyers: Bogart: A Life in Hollywood. Houghton Mifflin Harcourt, 1997. ISBN 978-0-395-77399-4. (ang.).
- Paul Michael: Humphrey Bogart: The Man and His Films. Bobbs-Merrill Company, 1965. OCLC 1035612608. (ang.).
- Terence Pettigrew: The Bogart File. Golden Eagle Press, 1977. ISBN 978-0-901482-25-9. (ang.).
- Terence Pettigrew: Bogart: A Definitive Study of His Film Career. Proteus, 1981. ISBN 978-0-86276-006-9. (ang.).
- Ann M. Sperber, Eric Lax: Bogart. William Morrow and Company, 1997. ISBN 978-0-688-07539-2. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Oficjalna strona aktora (ang.)
- Humphrey Bogart w bazie IMDb (ang.)
- Humphrey Bogart w bazie Filmweb