Gągołek
| Bucephala albeola[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
gągołek | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 lęgowiska występuje przez cały rok przeloty zimowiska | |||
Gągołek (Bucephala albeola) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Amerykę Północną. Nie jest zagrożony.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Anas Albeola i podał, że występuje on w Ameryce[3][6]; później uściślono, że miejscem typowym była Nowa Fundlandia[3]. Obecnie gatunek ten umieszczany jest w rodzaju Bucephala[7][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[8][9].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Alaska, Kanada oraz lokalnie północno-zachodnie i północno-środkowe USA[8]. Zimuje od południowej Alaski, Wielkich Jezior i Nowej Szkocji na południe aż po północny Meksyk[9].
W Polsce do 2009 stwierdzony 3 razy[10], ze względu jednak na to, że nie ma pewności, czy były to pojawy naturalne, gatunkowi temu nadano kategorię D w klasyfikacji AERC i nie jest on zaliczany do krajowej awifauny[11].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Samiec większy od samicy. Długość ciała 33–41 cm[12], długość skrzydła 15–18 cm[13], rozpiętość skrzydeł 51–61 cm[12]; masa ciała: samce 335–600 g, samice 230–470 g[9]. Duża głowa, czarna, z białą plamą, która ciągnie się od oka na kark. Plecy oraz kuper czarne. Pierś, boki i brzuch białe. Samica – głowa ciemna; plecy ciemne, boki szare, brzuch oraz pierś białe. W locie widać na skrzydłach duże, białe plamy.
Ekologia i zachowanie
[edytuj | edytuj kod]
Gniazda buduje w starych dziuplach dzięciołów. Samica znosi raz w roku 7–16 kremowo-żółtych jaj[13], które wysiaduje przez okres 28–33 dni[12].
Dieta obejmuje owady, skorupiaki, mięczaki i nasiona[12]. Pokarm zdobywa nurkując na otwartych, płytkich wodach[12].
Status
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN gągołek jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji według szacunków organizacji Partners in Flight z 2020 roku wynosi około 1,3 miliona dorosłych osobników, zaś jej trend oceniany jest jako wzrostowy[5].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bucephala albeola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Carboneras 1992 ↓, s. 623.
- ↑ a b c d e f Denis Lepage: Bufflehead Bucephala albeola. Avibase. [dostęp 2022-11-21]. (ang.).
- ↑ Glaucionetta albeola, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2013-11-25] (ang.).
- ↑ a b Bucephala albeola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae :secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 124 (łac.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Mergini Rafinesque, 1815 (wersja: 2022-08-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-11-21].
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-21]. (ang.).
- ↑ a b c Carboneras, C. & Kirwan, G.M.: Bufflehead (Bucephala albeola). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 26. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2009. „Ornis Polonica”. 51, s. 117–148, 2010.
- ↑ Aneks: Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2022-11-21].
- ↑ a b c d e Bufflehead Bucephala albeola. WhatBird. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-17)]. (ang.).
- ↑ a b Busse i in. 1991 ↓, s. 171.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrew Gosler: Atlas Ptaków Świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
- Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
- Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
