Jan Feliks Piwarski
 Jan Feliks Piwarski, odbitka litografii, 1873 r. | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
Polski malarz i grafik. |
Jan Feliks Piwarski (ur. przed 20 listopada[1] 1794 w Puławach[2], zm. 17 grudnia 1859[3] w Warszawie) – polski malarz i grafik, kustosz Gabinetu Rycin przy Uniwersytecie Warszawskim (1818–1832), profesor Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie (1844–1848). Jeden z pierwszych polskich litografów. Ojciec Adolfa Piwarskiego, miniaturzysty i rysownika, prapradziadek Andrzeja Jana Piwarskiego, malarza i grafika (ur. 1938).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]
Wywodził się z rodziny rzemieślniczej. Malarstwa uczył się w pracowni Józefa Richtera. W 1816 osiadł na stałe w Warszawie gdzie rozpoczął karierę urzędniczą jako kancelista w Komisji Sprawiedliwości, w 1818 został mianowany kustoszem gabinetu rycin przy bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego oraz sekretarzem uniwersyteckiej Biblioteki Publicznej. W 1819 odbył podróż do Wiednia jako stypendysta Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Tam poznawał techniki graficzne pracując w Cesarskim Gabinecie Rycin u Adama von Bartscha. Po powrocie w 1820 jako kustosz Gabinetu Rycin zajmował się porządkowaniem, powiększaniem i opracowywaniem zbiorów. W latach 1821–22 współpracował z "Gazetą Literacką" pisząc o sztuce i historii. Na zlecenie W okresie 1820-30 z polecenia Towarzystwa Przyjaciół Nauk został sekretarzem i kierownikiem artystycznym wydawnictwa Monumenta Regnum Poloniae Cracoviensis. Wspólnie z Sewerynem Oleszczyńskim rozpowszechnił nową technologię litograficzną – cynkografię. W 1825 wyjechał do Berlina i Drezna w celach naukowych: poznawał tamtejsze zbiory sztuki i pogłębiał doświadczenia muzealnicze. Po upadku powstania listopadowego, w latach 1832-34 pracował przy likwidacji Gabinetu Rycin oraz Biblioteki Publicznej: skonfiskowane zbiory zostały wywiezione do Petersburga.
Piwarski zajął się twórczością, pisaniem o sztuce i pracą pedagogiczną. Napisał podręcznik "Wzory i nauka rysunków", który został opublikowany w 1840-41 i wielokrotnie wznawiany w ciągu kilkudziesięciu lat. Od 1842 był członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego w Krakowie. Brał czynny udział w powstaniu warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych: w 1844 objął w niej katedrę rysunku i malarstwa krajobrazowego, którą kierował aż do przejścia na emeryturę w 1848. Jego zasługą jest wprowadzenie studiów plenerowych, które były nowością na polskim gruncie. Kilka miesięcy przed śmiercią został kierownikiem artystycznym Tygodnika Ilustrowanego, z jego inicjatywy powstała przy czasopiśmie pracownia drzeworytnicza. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 19-2-26)[4].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]
Wypowiadał się głównie przez rysunek w różnorodnych technikach i litografię, oprócz tego malował olejne obrazy pejzażowo-rodzajowe. Na rysunkach przedstawiał charakterystyczne typy ludowe, widoki miast oraz aktualne wydarzenia m.in. z powstania listopadowego (atak na Belweder). W malarstwie ukazywał życie polskiej wsi w sposób sentymentalny, przejawiając etnograficzne zacięcie w odtwarzaniu lokalnych strojów i zwyczajów[5].
Był propagatorem piękna polskiej ziemi i zabytków - w pracach stosował wyłącznie polskie motywy. Wywarł znaczny wpływ na młode pokolenie malarzy warszawskich. Do jego uczniów należeli m.in.: Wojciech Gerson, Ignacy Gierdziejewski, Franciszek Kostrzewski, Henryk Pillati, Józef Simmler i Józef Szermentowski[5].
Zdaniem Ewy Micke-Broniarek, jego prace nie reprezentują wysokiego poziomu artystycznego, jednak spełniły ważną rolę jako prekursorskie dla nurtu ludowego i rodzajowego[6], charakterystycznego dla polskiego realizmu. Jego prace znajdują się w wielu polskich muzeach, zaś największą kolekcje obrazów olejnych posiada Muzeum Narodowe w Warszawie.
Był encyklopedystą, jednym z autorów haseł oraz ilustracji do Encyklopedii Orgelbranda. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ data chrztu
- ↑ ówcześnie Włostowice, obecnie dzielnica Puław
- ↑ Jan Feliks Piwarski: wspomnienie pośmiertne. „Tygodnik Illustrowany t 1 nr 13 (21 grudnia 1859)”, 21 grudnia 1859.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: JAN FELIKS PIWARSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-16].
- ↑ a b Jan Feliks Piwarski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22].
- ↑ Malarstwo Polskie. Realizm, naturalizm, Ewa Micke-Broniarek, Wydawnictwo "Arkady", Warszawa 2005, 2007, ISBN 83-213-4412-3
- ↑ "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Feliks Piwarski (wspomnienie pośmiertne) Tygodnik Ilustrowany nr 13. Warszawa 12-21 grudnia 1859
- Od starożytności do współczesności – Malarstwo i rzeźba, Wydawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2006 (Płyta CD dołączona do czasopisma "Cztery Kąty")
- Malarstwo Polskie. Realizm, naturalizm, Ewa Micke-Broniarek, Wydawnictwo "Arkady", Warszawa 2005, 2007, ISBN 83-213-4412-3
- Jan Feliks Piwarski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-22].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dzieła Jana Feliksa Piwarskiego w bibliotece Polona
