Jeleśnia (gmina)
| gmina wiejska | |||||
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
2417042 | ||||
| Siedziba |
Jeleśnia | ||||
| Wójt |
Anna Wasilewska | ||||
| Powierzchnia |
170,51 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
78,5 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
33 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SZY | ||||
Adres urzędu: ul. Plebańska 134-340 Jeleśnia | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu
| |||||
| 49°38′30″N 19°19′37″E/49,641667 19,326944 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Jeleśnia – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie żywieckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie bielskim.
W jej skład wchodzi 9 wsi:
- Jeleśnia – siedziba gminy
- Korbielów
- Krzyżowa
- Krzyżówki
- Mutne
- Pewel Wielka
- Przyborów
- Sopotnia Mała
- Sopotnia Wielka
Według danych z 30 czerwca 2004[2] gminę zamieszkiwało 13 488 osób. Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku[3] gminę zamieszkiwało 13 353 osób.
| Sołectwo | Populacja | SIMC |
|---|---|---|
| Jeleśnia | 4098 | 0055372 |
| Sopotnia Wielka | 2000 | 0056153 |
| Przyborów | 1793 | 0057922 |
| Pewel Wielka | 1548 | 0055774 |
| Krzyżowa | 1400 | 0055580 |
| Sopotnia Mała | 1251 | 0056006 |
| Korbielów | 1191 | 0055521 |
| Mutne | 457 | 0055691 |
| Krzyżówki | 269 | 0055627 |
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gmina zbiorowa Jeleśnia została utworzona 1 sierpnia 1934 w powiecie żywieckim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Jeleśnia, Korbielów, Krzyżowa, Mutne, Przyborów, Pewel Wielka, Sopotnia Mała i Sopotnia Wielka[4].
W 1939 roku do gminy wcielono anektowany w 1938 roku niezamieszkany fragment czechosłowackiej wsi Półgóra (dolina Jałowca od przełęczy Głuchaczki do przełęczy Jałowieckiej z uroczyskiem Jałowiec i południowym stokiem Mędralowej aż po łożysko potoku Półgórzanka)[5])[6].
W czasie II wojny światowej włączona do III Rzeszy (Kreis Saybusch). 30 listopada 1940 okupant do gminy Jeleśnia przyłączył Hucisko z gminy Ślemień oraz Koszarawę z gminy Stryszawa[7].
Po wojnie powrócono do stanu sprzed wojny. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 8 gromad: Jeleśnia, Korbielów, Krzyżowa, Mutne, Przyborów, Pewel Wielka, Sopotnia Mała i Sopotnia Wielka[8]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[9], a jej obszar podzielono na gromady[10]:
- Jeleśnia (Jeleśnia, Mutne),
- Krzyżowa (Korbielów, Krzyżowa),
- Pewel Wielka (Pewel Wielka),
- Przyborów (Przyborów),
- Sopotnia Mała (Sopotnia Mała),
- Sopotnia Wielka (Sopotnia Wielka).
Gminę Jeleśnia reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim o nieco zmniejszonym obszarze (Przyborów włączono do nowej gminy Koszarawa); wydorębniono też nowe sołectwo Krzyżówki z Krzyżowej[11][12].
1 czerwca 1975 gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. bielskim[13].
Powierzchnia
[edytuj | edytuj kod]Według danych z roku 2002[14] gmina Jeleśnia ma obszar 170,51 km², w tym:
- użytki rolne: 35%
- użytki leśne: 54%
Gmina stanowi 16,4% powierzchni powiatu.
Gmina Jeleśnia jest największą pod względem powierzchni gminą wiejską w województwie śląskim.
Ludność
[edytuj | edytuj kod]Dane z 30 czerwca 2004[2]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 13 488 | 100 | 6801 | 50,4 | 6687 | 49,6 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
79,1 | 39,9 | 39,2 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Jeleśnia w 2014 roku[1].
Liczba ludności w latach 2002–2021
| miejscowość | 31 grudnia 2002 | 31 grudnia 2004 | 31 grudnia 2006 | 31 grudnia 2012 | 31 grudnia 2013 | 31 grudnia 2019 | 31 grudnia 2021 | 31 grudnia 2022 | Zmiana liczby ludności
w latach 2002–2022 [%] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Jeleśnia | 4054 | 4116 | 4091 | 4066 | 4053 | 3974 | 3887 | 3880 | -4,3 [7] |
| Przyborów | 1829 | 1811 | 1794 | 1789 | 1791 | 1724 | 1723 | 1701 | -7,0 [4] |
| Sopotnia Wielka | 1670 | 1664 | 1666 | 1679 | 1677 | 1670 | 1649 | 1643 | -1,6 [9] |
| Pewel Wielka | 1613 | 1574 | 1553 | 1515 | 1522 | 1499 | 1463 | 1463 | -9,3 [2] |
| Krzyżowa | 1407 | 1417 | 1447 | 1440 | 1441 | 1382 | 1352 | 1346 | -4,6 [6] |
| Sopotnia Mała | 1260 | 1267 | 1252 | 1226 | 1218 | 1222 | 1175 | 1155 | -8,3 [3] |
| Korbielów | 1205 | 1189 | 1190 | 1127 | 1131 | 1100 | 1087 | 1054 | -12,5 [1] |
| Mutne | 457 | 453 | 452 | 462 | 461 | 449 | 446 | 447 | -2,2 [8] |
| Krzyżówki | 275 | 270 | 271 | 275 | 269 | 260 | 256 | 260 | -5,5 [5] |
| Ogółem | 13770 | 13761 | 13716 | 13579 | 13563 | 13280 | 13038[15] | 12949 | -6,0 |
Instytucje oświatowe
[edytuj | edytuj kod]Szkoły
[edytuj | edytuj kod]- Zespół Szkół nr 1 w Jeleśni
- Zespół Szkół nr 2 w Jeleśni
- Zespół Szkół nr 3 w Krzyżowej
- Zespół Szkół nr 4 w Sopotni Wielkiej
- Zespół Szkół nr 5 w Korbielowie
- Zespół Szkół nr 6 w Sopotni Małej
- Zespół Szkół nr 7 w Przyborowie
- Zespół Szkolno-Przedszkolny w Pewli Wielkiej
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Pewli Wielkiej
- Szkoła Podstawowa w Mutnem
Przedszkola
[edytuj | edytuj kod]- Przedszkole nr 1 w Jeleśni
- Przedszkole nr 2 w Jeleśni
- Przedszkole w Krzyżowej
- Przedszkole w Korbielowie
- Przedszkole w Przyborowie
- Przedszkole w Sopotni Małej
- Przedszkole w Sopotni Wielkiej
Biblioteki
[edytuj | edytuj kod]- Gminna Biblioteka Publiczna w Jeleśni z filiami w: Korbielowie, Krzyżowej, Sopotni Wielkiej, Sopotni Małej, Mutnem, Peweli Wielkiej, Przyborowie
Parafie rzymskokatolickie
[edytuj | edytuj kod]- Parafia Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny w Krzyżowej
- Parafia św. Wojciecha w Jeleśni
- Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów w Korbielowie
- Parafia św. Jadwigi Królowej w Przyborowie
- Parafia św. Jana Chrzciciela w Sopotni Małej
- Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Sopotni Wielkiej
- Parafia Świętego Maksymiliana Kolbego w Pewli Wielkiej
Sąsiednie gminy
[edytuj | edytuj kod]Koszarawa, Radziechowy-Wieprz, Stryszawa, Ślemień, Świnna, Ujsoły, Węgierska Górka, Zawoja
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Gmina Jeleśnia w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ a b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Gmina Jeleśnia w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-16], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 645
- ↑ Stanisław Figiel, Beskid Żywiecki: przewodnik, Pruszków: Rewasz, 2006.
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585
- ↑ Jelesnia
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr 27/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu nowotarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268).
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Liczba mieszkańców Gminy Jeleśnia stan na 31 grudnia 2021 r. - BIP - Gmina Jeleśnia [online], www.bip.jelesnia.pl [dostęp 2022-06-01].
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
| Schronisko. turystyczne |
