Kowale (powiat cieszyński)
49°49′23″N 18°50′28″E/49,823056 18,841111
| wieś | |
 Budynek OSP | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
ok. 250-300 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
702[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-430[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0067240 |
Położenie na mapie gminy Skoczów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°49′23″N 18°50′28″E/49,823056 18,841111[1]
| |
Kowale (cz. Kovále, niem. Kowali) – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Skoczów. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego. Powierzchnia sołectwa wynosi 349 ha[4], a liczba ludności 611, co daje gęstość zaludnienia równą 175,1 os./km².
Nazwa wsi jest nazwą służebną odnoszącą się do ludzi wykonujących powinności kowalskie [dla dworu książęcego][5].
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0067257 | Brzeziny | część wsi |
| 0067263 | Kępa | część wsi |
| 0067270 | Na Kąt | część wsi |
| 0067286 | Pasieki | część wsi |
| 0067292 | Stawy | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]W przeprowadzonych w latach 90. XX wieku powierzchniowych badaniach na obszarze miejscowości odkryto ślady osiedla z okresu lateńskiego. Brak jednak przeprowadzonych badań wykopaliskowych nie pozwala na przypisanie ich konkretnym kulturom[8]. Z kolei jesienią 1999 podczas prac archeologicznych odkryto tutaj rycerski gródek sięgający być może XIV wieku[9]. W związku z tym historia sama miejscowość może być o wiele starsza niż data jej pierwszej pisemnej wzmianki, w 1592 jako Kowalie[10][5]. Nazwa miejscowości może sugerować jej służebny wobec gródku charakter[11]. W dobie pierwszej wzmianki do 1594 miejscowość znajdowała się w granicach wydzielonego z księstwa cieszyńskiego skoczowsko-strumieńskiego państwa stanowego, po czym powróciła do domeny książęcej. W początkowym okresie występowała również pod nazwą Kowalowice. W 1766 należała do Komory Cieszyńskiej.
Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 59 budynkach w Kowalach na obszarze 359 hektarów mieszkało 385 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 107,2 os./km². z tego 296 (76,9%) mieszkańców było katolikami, 83 (21,6%) ewangelikami a 6 (1,6%) wyznawcami judaizmu, 374 (97,1%) było polsko- a 11 (2,9%) niemieckojęzycznymi[12]. Do 1910 roku liczba mieszkańców spadła do 362, z czego 239 (66%) było katolikami, 112 (30,9%) ewangelikami a 11 (3%) żydami, 339 (93,6%) polsko- a 23 (6,4%) niemieckojęzycznymi[13].
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.
24 maja 2015 roku podczas wyborów prezydenckich w lokalu wyborczym w Kowalach zasłabła, a następnie zmarła 80-letnia kobieta. Spowodowało to 1,5-godzinną przerwę w pracy obwodowej komisji wyborczej przez co przedłużono głosowanie do 22:30. W związku z tym Państwowa Komisja Wyborcza przedłużyła do tej godziny ciszę wyborczą[14].
Urodził się tu Franciszek Kałuża – polski duchowny rzymskokatolicki, Sługa Boży, męczennik za wiarę, działacz społeczny i obrońca polskości Śląska
Religia
[edytuj | edytuj kod]Po I wojnie światowej, od 1927 r. we wsi Kowale (nr 9) mieszkał Józef Rogala, który był przywódcą wspólnoty Adwentystów Dnia Siódmego Trzeciej Części, odłamu od adwentystów reformowanych. Od tego czasu znajduje się tam centrala i jedyna istniejąca w Polsce kaplica tej wspólnoty[15]. Miejscowi ewangelicy przynależą do parafii w Wieszczętach-Kowalach.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59933
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 523 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ UM w Skoczowie: Statut Sołectwa Kowale. [w:] www.skoczow.bip.info.pl [on-line]. 2008-10-06. [dostęp 2010-12-07].
- ↑ a b Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 98. ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Śląsk Cieszyński w czasach prehistorycznych. Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2009, s. 226. ISBN 978-83-926929-2-8.
- ↑ Pod Skoczowem odkryto XIV-wieczny gródek rycerski. [w:] gazeta.pl [on-line]. 2004-10-04. [dostęp 2012-12-26].
- ↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 168. ISBN 978-83-926929-5-9.
- ↑ j.w., s. 169.
- ↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
- ↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
- ↑ Cisza wyborcza przedłużona. Do 22.30
- ↑ Dlaczego Kościół Adwentystyczny nie został uznany de iure?. W: Zachariasz Łyko: Sytuacja prawna Kościoła adwentystycznego w Polsce międzywojennej 1918–1939. Cz. IV: Polityka wyznaniowa Polski Międzywojennej. Warszawa: Wydawnictwo „Znaki Czasu”, 1979, s. 333-334. (pol.).
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
