Kubuś (samochód pancerny)
 „Kubuś” w czasie powstania warszawskiego | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
kołowa |
| Załoga |
2+10 |
| Historia | |
| Produkcja |
1944 |
| Egzemplarze |
1 |
| Dane techniczne | |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| rkm DP kal. 7,62 mm, miotacz ognia wzór K | |
| Użytkownicy | |
| Polskie Państwo Podziemne | |
„Kubuś“ – samochód pancerny konstrukcji polskiej, zbudowany i użyty w czasie powstania warszawskiego. Z uwagi na jego przeznaczenie, był to właściwie transporter opancerzony.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Decyzja o budowie pojazdu została podjęta 8 sierpnia 1944 roku. Samochód powstał w warsztacie samochodowym Stanisława Kwiatkowskiego na rogu ulic Tamka i Topiel[1][2]. Szefem zespołu budującego pojazd był Józef Fernik ps. Globus[1]. Elektrownia Warszawska przekazała na cele projektu samochód ciężarowy Chevrolet, blachy, kątowniki, sprzęt spawalniczy i elektryczny oraz elektrody[2]. Pozostałe niezbędne materiały grupa budująca pojazd pozyskała we własnym zakresie[2].
Pojazd został pomalowany przez Stanisława Kopfa ps. Malarz w brązowo-szare łaty[1]. W czasie uroczystości jego „chrztu”, w którym uczestniczyli członkowie dowództwa zgrupowania „Krybar” i jego oddziału „Elektrownia”, nadano mu imię „Kubuś”[3].
23 sierpnia 1944 roku razem z transporterem „Jaś” (przemianowanym później na „Szarego Wilka”) „Kubuś” wziął udział w ataku na Uniwersytet Warszawski[3]. Drugi atak na uniwersytet − również nieudany − został przeprowadzony 2 września 1944 roku.
6 września 1944 roku, po wyczerpaniu się zapasów amunicji w czasie osłaniania odwrotu powstańców z Powiśla, pojazd został unieruchomiony i spalony[4]. Przed spaleniem wymontowano z niego karabin maszynowy[5]. Wyprowadzenie „Kubusia” z Powiśla uniemożliwiły barykady przegradzające ulice[5].
Po wojnie kadłub pojazdu (bez podwozia) przetransportowano do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie[1]. W 1967 roku z inicjatywy Józefa Fernika został on wyremontowany; zamontowano w nim wtedy podwozie pochodzące z radzieckiej ciężarówki[1]. W latach 90. został − niezgodnie z oryginałem − pomalowany w ciemnoszare łaty na jaśniejszym tle[1]. W związku z 60. rocznicą powstania w pracowni Juliusza Siudzińskiego wykonano także replikę „Kubusia”, która od lipca 2004 jest eksponowana na terenie Muzeum Powstania Warszawskiego.
Dane taktyczno-techniczne
[edytuj | edytuj kod]- Podwozie: samochód ciężarowy Chevrolet model 157 o ładowności 3 ton wytwórni Samochodów „Lilpop, Rau i Loewenstein” S.A. w Warszawie. Właścicielem auta była Elektrownia Warszawska[1].
- Załoga: dowódca (plut. pchor. Tadeusz Zieliński „Miś”), kierowca, 10 żołnierzy desantu; w skład załogi pojazdu wchodził m.in. jako strzelec pisarz Krzysztof Boruń[6].
- Uzbrojenie: rkm DP kal. 7,62 mm, miotacz ognia wzór K, granaty ręczne oraz broń osobista desantu.
- Konstruktor: Walerian Bielecki ps. „Jan”[7][8].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 307. ISBN 83-11-09261-3.
- ↑ a b c Antoni Nowakowski: Światło dla Warszawy. Warszawa: Książka i Wiedza, 1973, s. 110.
- ↑ a b Antoni Nowakowski: Światło dla Warszawy. Warszawa: Książka i Wiedza, 1973, s. 111.
- ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 296. ISBN 83-11-09261-3.
- ↑ a b Włodzimierz Rosłoniec: Grupa „Krybar” Powiśle 1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1989, s. 190. ISBN 83-211-1037-1.
- ↑ Samochód Pancerny „Kubuś”. info-pc.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-27)]. Janina Kulesza-Kurowska, Wozy Pancerne Armii Krajowej [dostęp 2013-02-01]
- ↑ Powstańcze Biogramy - Walerian Bielecki [online], www.1944.pl [dostęp 2023-04-20] (pol.).
- ↑ Bielecki Walerian [online], www.modernizm.uwb.edu.pl [dostęp 2023-04-20] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jan Tarczyński, Pojazdy Armii Krajowej w Powstaniu Warszawskim, Warszawa, Wydawnictwo Komunikacji i Łączności 1994, s. 38-49.
- Jan Tarczyński, „Kubuś” Pancerka Powstańczej Warszawy, Warszawa, ZP Grupa Sp z o.o. 2008.
- Antoni Ekner, Samochód pancerny „Kubuś” 1944, Warszawa 2008.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia, akcje i historia budowy. wilk.wpk.p.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-31)].
- Galeria zdjęć „Kubusia” w magazynie Plastikowe.pl. plastikowe.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-30)].
