Lepilemur pustelniczy

Lepilemur pustelniczy
	Lepilemur scottorum
	Lei Runhua, Engberg, Andriantompohavana, McGuire, Mittermeier, Zaonarivelo, Brenneman & Louis, 2008
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	lemurowe
Rodzina	lepilemurowate
Rodzaj	lepilemur
Gatunek	lepilemur pustelniczy
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lepilemur pustelniczy^[2] (Lepilemur scottorum) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny lepilemurowatych (Lepilemuridae).

Budowa

Głowa i tułów mierzą między 25 a 28 cm, ciało wieńczy ogon osiągający od 25 do 29 cm. Zwierzę waży około 0,88 kg. Czyni to lepilemura pustelniczego średniej wielkości przedstawicielem swego rodzaju^[3].

Futro jest długie i grube, na grzbiecie i brzuchu ubarwione jednolicie czerwonawobrązowo, rozciągając się na proksymalną część ogona, gdzie dystalnie przechodzi w odcień brązowoszary. Wyróżnia się jedynie ciemniejszy, czarny pośrodkowy pasek grzbietowy, rozmyty, przebiegający grzbietem do połowy ciała, jak też białawoszara twarz. Policzki i brwi są zupełnie białe. Umaszczenie rąk i stóp utrzymane jest w odcieniach czerwonawobrązowych^[3].

Systematyka

Nowy gatunek opisano w 2008. Kreowali go Lei, Engberg, Andriantompohavana, McGuire, Mittermeier, Zaonarivelo, Brenneman i Louis^[1]. Jako miejsce typowe autorzy podali Madagaskar, prowincję Antsiranana, Park Narodowy Masoala (po angielsku zwierzę nazywane jest Masoala Sportive Lemur). Badacze podali współrzędne miejsca typowego 15°40′S 49°57′E/-15,666667 49,950000^[3].

Nie wyróżnia się podgatunków^[3].

W 2017 Lei et al. opublikowali analizę filogenetyczną, w której zbadano mtDNA 26 gatunków lepilemurów, potwierdzając monofiletyzm 25 linii i wykrywając klad Lepilemur mittermeieri + Lepilemur dorsalis. W efekcie uzyskano następujące drzewo, na którym lepilemur pustelniczy stanowi grupę siostrzaną kladu tworzonego przez lepilemura nakrapianego (L. hollandorum) i brązowego (L. seali)^[4] (uproszczono):

Loris tardrigradus, Nycticebus koukang

Perodictius potto, Galago senegalensis, Otolemur crassicaudatus

Daubentonia madagascariensis

Propithecus coquereli

Varecia variegata, Lemur katta, Eulemur

Lepilemur scottorum

	Lepilemur hollandorum

	Lepilemur seali

Lepilemur wrightae

Lepilemur fleuretae

	Lepilemur mustelinus

	Lepilemur betsileo, Lepilemur jamesorum

Lepilemur leucopus, Lepilemur putteri

	Lepilemur hubbardorum, Lepilemur ruficaudatus

	Lepilemur aeeclis, Lepilemur randrianasoloi

Lepilemur microdon

	Lepilemur otto

	Lepilemur edwardsi, Lepilemur grewcockorum

Lepilemur septentrionalis

Lepilemur ahmansonorum, Lepilemur sahalamazensis

Lepilemur dorsalis, Lepilemur mittermeieri

Lepilemur tymerlachsonorum

	Lepilemur ankaranensis, Lepilemur milanoii

Tryb życia

Zwierzę prowadzi samotny, nocny tryb życia^[3]. Sypia prawdopodobnie w dziuplach drzew^[1]. Jego rozrodu nie poznano. Wedle Schwitzera et al. (2013) w ogóle nie był badany w naturze^[3]. Zagęszczenie wynosi 25,2 osobników/km² w okolicy Ambodiforaha wedle badań z 2017 i 33 na km² wedle starszych badań z 1988^[1].

Rozmieszczenie geograficzne

Lepilemur pustelniczy, jak wszyscy przedstawiciele jego rodziny^[5], jest endemitem Madagaskaru. Posiada ograniczony zasięg występowania. Obserwowano go jedynie na północnym wschodzie wyspy, w Parku Narodowym Masoala. Wyznaczenie północnej i wschodniej granicy zasięgu gatunku wymaga dalszych badań^[3]. IUCN szacuje powierzchnię zasięgu na 2544 km²^[1].

Ekologia

Siedliskiem lepilemura pustelniczego są nizinne lasy deszczowe^[3] i litoralne, zwłaszcza lasy obfite w Garcinia commersonii. Spotyka się go też w lasach częściowo zniszczonych działalnością człowieka, lecz nie tak obficie^[1]. Schwitzer et al. nie dysponują szczegółowymi danymi na temat pożywienia konsumowanego przez gatunek, prawdopodobnie jest on liściożerny^[3], podobnie jak i inne lepilemury^[5], być może polega w znacznej mierze na Dalbergia^[1].

Zagrożenia i ochrona

Całkowita liczebność gatunku nie jest znana, wiadomo jednak, że się obniża^[1].

Pierwszą ocenę statusu gatunku podjęła w lipcu 2012 IUCN/SSC Lemur Red-Listing Workshop, proponując status gatunku zagrożonego wyginięciem^[3]. 2 lata później status ten przyjęto w IUCN. Zachowano go w ponownej ocenie z 2018 opublikowanej w 2020. Jako uzasadnienie IUCN podaje zasięg 2544 km², jego pofragmentowanie i postępujące niszczenie siedlisk, a także spadek liczebności dorosłej populacji. Do zagrożeń należy wylesianie, nękające cały Madagaskar, także wypalanie lasów i ich wyręb, rozwój rolnictwa, cyklony oraz polowanie przez ludzi (prawdopodobnie o niewielkim natężeniu, jako że ma gorzki smak, raczej zabijany oportunistycznie z procy), a być może także nielegalny zbiór Dalbergia na półwyspie Masoala^[1].

Gatunek wymienia Załącznik I CITES. Występuje w jednym terenie chronionym, Parku Narodowym Masoala. Nie hoduje się go w niewoli^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Eppley i inni, Lepilemur scottorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [dostęp 2023-11-22] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Masoala Sportive Lemur, s. 83 w: Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).
↑ Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).
↑ ^a ^b Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

[iucn-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Eppley i inni, Lepilemur scottorum, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [dostęp 2023-11-22] (ang.).

[Cichocki&inni-2] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 31. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[HMW-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Masoala Sportive Lemur, s. 83 w: Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

[Lei&17-4] Lei i inni, Phylogenomic reconstruction of sportive lemurs (genus Lepilemur) recovered from mitogenomes with inferences for Madagascar biogeography, „Journal of Heredity”, 108 (2), 2017, s. 107–119 (ang.).

[HMWf-5] Ch.Ch. Schwitzer Ch.Ch., R.A.R.A. Mittermeier R.A.R.A., E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C. Richardson E.E. Louis Jr. & M.C.E.E.L.J.& M.C., Family Lepilemuridae (Sportive Lemurs), [w:] R.A.R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E.A.B.R.& D.E. Wilson, Handbook of the Mammals of the World, t. 3. Primates, Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 66–88, ISBN 978-84-96553-89-7 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]